Antimikrobianoen erabilerari buruzko Kontzientziazioaren Munduko Astea azaroaren 18tik 24ra izango da, “Aurre har diezaiogun batera antimikrobianoekiko erresistentziari” lelopean.
Javier de la Fuente doktoreak, Mutualiako Infekzio Batzordearen arduradunak, botikak behar ez bezala erabiltzearen eraginak eta horren ondorio nagusiak azalduko dizkigu.
Nola sortzen da antibiotikoekiko erresistentzia, eta zer ondorio ditu?
Antibiotikoak bakterio-infekzioak prebenitzeko eta tratatzeko erabiltzen diren botikak dira. Bakterioak gai aktibo horien erabileraren ondorioz mutazioa izaten direnean sortzen da antibiotikoekiko erresistentzia. Bakterioak dira antibiotikoekiko erresistente egiten direnak, ez gizakiak eta ez animaliak. Bakterio farmakoerresistente horiek infekzioak eragin ditzakete gizakiarengan eta animaliengan, eta infekzio horiek zailagoak dira sendatzen erresistente ez direnenak baino.
Zertaz ari gara “medikamentuen erabilera desegokiaz” ari garenean?
Medikamentuen erdiak baino gehiago modu desegokian preskribatzen, ematen edo saltzen dira, eta pazienteen erdiek ez dituzte behar bezala hartzen, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) jakinarazi duenez. Okerreko erabilera hori errezetarekin edo errezetarik gabe saldutako sendagaiak neurriz gain, gutxiegi edo behar ez bezala erabiltzea izan daiteke.
Gero eta handiagoa da antibiotikoekiko erresistentzia, eta eraginkortasunik gabe gera daitezke?
2020an, OMEk “Antibiotikoak: kontuz erabili” eslogana aldatu, eta “Antimikrobianoak: kontuz erabili” eslogana jarri zuen, beste mikroorganismo batzuek, hala nola birusek, onddoek edo protozooek, sortzen dituzten sendagaiekiko erresistente diren infekzioen gero eta eragin handiagoa islatzeko. Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) arabera, antibiotikoekiko erresistentzia maila arriskutsuetaraino handitzen ari da eskualde guztietan, mundu osoan erresistentzia-mekanismo berriak sortu eta zabaldu ahala. Gero eta efikazia gutxiago duten antibiotikoekin, gero eta zailagoa da, eta batzuetan ezinezkoa ere bai, pazienteak tratatzea, baita gaixotasun infekzioso arruntetarako ere, hala nola pneumoniarako.
Zein da erabilera oker horren eragina eta kostua?
Gaixoa zaintzeko kostuak ere handitzen ari dira, lehen mailako antibiotikoen ordez sendagai garestiagoak erabiltzen ari baitira. Gaixotasunaren eta tratamenduaren iraupen luzeagoak, sarritan ospitalean, osasun kostuak handitzen ditu, bai eta pazienteentzako eta gizartearentzako karga ekonomikoa ere.
Hala ere, antibiotikoekiko erresistentziaren benetako kostua bizitzetan eta infekzio-tasetan neurtzen da. Hala, Review on Antimicrobial Resistance txostenaren arabera, neurriak hartzen ez badira behintzat, antibiotikoekiko erresistentziaren ondoriozko heriotzen mundu-zama urtean 10 milioi bizitzara igo daiteke 2050erako. Horrek minbizia baino hilgarriagoa egiten du, eta kostu ekonomiko global metatua 100 mila milioi dolarrekoa da.
Zein dira patogenorik erresistenteenak?
Adibidez, antibiotikoekiko erresistenteak diren patogenoen artean, garrantzitsuenetako bat Klebsiella pneumoniae da. Infekzio gramnegatibo guztien herena da, gutxi gorabehera, gernubideetako infekzioak, zistitisa, pneumonia, zauri kirurgikoen infekzioak, endokarditisa eta sepsia barne.
Staphylococcus aureus bakterioa gure azaleko floraren parte da, eta infekzio ugari eragiten ditu, bai komunitatean, bai osasun zentroetan. Metizilinarekiko erresistentea den Staphylococcus aureus (SARM) bidezko infekzioak dituzten pertsonek sendagaiekiko sentikorrak diren infekzioak dituzten pertsonek baino %64 probabilitate handiagoa dute hiltzeko.
Ba al dago antibiotiko bidezko tratamendu baten iraupenari eta dosiari buruzko jarraibiderik?
Antibiotikoen ziklo laburrenak infekzio batzuetarako ziklo luzeenak bezain eraginkorrak izan daitezkeelako ebidentzia sortzen ari da. Tratamendu laburragoek zentzu handiagoa dute: errazagoa da behar bezala osatzea, albo-ondorio gutxiago izatea, bai eta merkeagoak izatea ere. Bakterioak antibiotikoen eraginpean egotea ere murrizten dute, eta, horri esker, patogenoak erresistentzia garatzen duen abiadura murrizten da.
OMEk hainbat infekziotarako tratamenduei buruzko jarraibideak argitaratzen ditu, eta kasu bakoitzerako ebidentzia kliniko onenean oinarritutako tratamendu eta antibiotikoen dosien iraupenak gomendatzen ditu. Azken ikerketak etengabe berrikusten dira, osasun profesionalei gomendio eguneratuak eman ahal izateko; izan ere, botikak behar ez bezala erabiltzea sustatzen duten arazoen artean, OMEk polifarmazia aipatzen du (sendagai gehiegi kontsumitzea); antibiotiko eta injekzio gehiegi erabiltzea; jarraibide klinikoekin bat ez datorren preskripzioa; eta automedikazio desegokia.
Javier de la Fuente Dk.
Mutualiaren Infekzio Batzordearen Arduraduna
