Eragintza Fundazioa BBK-k, Bizkaiko Foru Aldundiak eta Confebaskek eratu zuten 1991n eta, sortu zenetik, gaixotasun mentala duten Bizkaiko pertsonei enplegua lortzea errazten die, haien banakako beharretara egokitutako laguntzak eta baliabideak sortuz. Begoña Errazti zuzendari nagusia elkarrizketatu dugu
Zer da Eragintza?
Eragintza irabazi-asmorik gabeko fundazio bat da, eta osasun mentaleko arazoak dituzten pertsonen gizarte- eta lan-beharrei erantzuteko sortu zen. Dakigun moduan, eta OMEren datuen arabera, munduan gaixotasun mentala duten pertsonen % 90 langabezian dago. Edo, bestela esanda, gaixotasun mentalaren estigmak askatasunez eta berdintasunean garatzea eragozten dio herritarren zati bati. Eta, nahiz eta Euskadin zifrak apur bat hobeak izan, lan handia dugu egiteko.
1991tik, enplegagarritasuna errazten duten zenbait baliabide eta zerbitzu garatu ditugu, lana bilatzeko, laneratzeko eta, ondoren, enpleguari eusteko orduan.
Pertsona bakoitzarekin banakako plan bat prestatzen da, zeina sistematikoki ebaluatzen den, eta, plan horretan, pertsonak bere bizitzarako nahi dituen helburuak jasotzen dira. Prozesu horretan, askotariko zerbitzuak dituzte: errefortzu psikologikoa, prestakuntza, laneko orientazioa, enplegu arrunt eta babestuan laguntzea, lau zentro okupazional eta gure Lavanindu SL Enplegu Zentro Berezia.
Horrek zuzeneko eragina du erabiltzaileen bizi-kalitatean (haien ongizatea, ahalduntzea, garapen pertsonala eta gizarte-partaidetza areagotzen ditu), baita zeharkakoa ere familiengan eta, oro har, gizartean, partaidetza aktiboa sustatzen baitu.
Nolako prestakuntza eta orientabidea ematen dute?
Ematen duten prestakuntzak enplegagarritasuna hobetzeko xedea du. Curriculuma hobetzeko, lan-mundurako prestatzeko eta horretarako behar diren trebetasunak lortzeko hainbat ikastaro eta programa dira: Profesionaltasun Ziurtagiri arautuak enpresetako praktikekin, administrazio publikoetako EPEetarako prestakuntza eta merkatu enplegu-emailearen beharretara egokitutako prestakuntza-ekintza aldakorren zerrenda oso bat.
Horretarako, funtsezkoa da enpresariekin harremana izatea. Enpresetan egiten den prospekzioari esker, batetik, osasun mentalaren inguruan sentsibilizatu dezakegu, eta, bestetik, Eragintzako pertsonentzat enplegu-aukerak sor ditzakegu, baita, aldi berean, prestakuntzak merkatuaren benetako beharretara egokitu ere. Era berean, Eragintza enpresentzako baliabide bat da, haiei ere osasun mentaleko gaietan prestakuntza eta laguntza eskaintzen baitie.
Nola gauzatzen dituzue gaixotasun mentala duten pertsonak laneratzeko prestakuntza-programak?
Prestakuntza ez da egitate isolatua Eragintzan, hau da, kontua ez da ikastaroak egite hutsagatik egitea; aldiz, pertsona bakoitzaren Banakako Planean zehaztutako ibilbide baten zati bat da prestakuntza, eta enplegua lortzea da helburua, betiere. Batetik, lanbide-ezagutzari buruzko ikastaroek, eta, bestetik, lan-trebetasunekin lotutako beste batzuek, laguntza psikologikoarekin eta lan-orientazioarekin osatuta, aukera ematen dute azkenean enplegua lortzeko. Ez dugu ahaztu behar lau zentro okupazional ditugula lanbide-ikaskuntzarako eta askotariko lanbideak zuzenean praktikatzeko.
Pertsona bakoitza mundu bat da, eta laguntza-premia profesional eta psikologiko desberdinak ditu; hortaz, indibidualizatu egin behar dira, enplegu-arloko helburua betetzeko.
Gogoratu behar da, halaber, Osakidetzako erreferentziazko profesional mediko eta sozialak eta beste profesional batzuk etengabe koordinatzen direla, haien osasun-beharrak hauteman eta uneoro egokitzeko.
Bizkaiko garapen sozialarekin konprometitutako erakundea da, eta boluntariotza bere gizarte-balioaren funtsezko alderdien artean sartzeko apustua egiten du. Boluntariotzan parte hartzeko zer nolako profila eskatzen da?
Boluntarioei gure gizarteari egiten dieten ekarpen handia aitortu behar diegu, bai eta boluntariotzaren atzean dagoen eskuzabaltasuna ere. Gaur egun ditugunak baino boluntario gehiago izatea gustatuko litzaiguke. Eta gustatuko litzaiguke elkarrizketa honi esker jendea animatzea eta gaixotasun mentalaren inguruko beldurrak galtzea. Jo dezatela Eragintzara eta hitz egingo dugu.
Horretarako eskatzen den profila oso zabala da. Sen oneko jendea, beste pertsona batzuei enplegurako bidean laguntzeko gogoa duena, ezagutza profesionalak dituena, informatikakoak eta psikologiakoak, esaterako, gure jarduera-sorta oso zabala baita.
Osasun mentaleko arazoak dituzten pertsonak gizarteratzeko eta laneratzeko jardueran, nola definitzen duzue gizarteari egiten diozuen balio-ekarpena?
Gizarte-erakundeak gastu bat direla pentsatzea ez dago jada batere modan. Argi eta garbi, ez Eragintzan edo Hirugarren Sektoreko beste erakunde batzuetan esaten dugunagatik, besterik gabe, gure ekarpenen monetarizazioak merkatuaren zuzeneko eta zeharkako balioan edo ez-merkatuko balioan horixe frogatzen duelako.
Egoera zaurgarrian dauden pertsonei modu paternalistan laguntzeko joera zutenen pentsamoldetik, zorionez, justiziazko eta eskubidezko gizarte-pentsamolde batera igaro gara, zeinak aukera-berdintasunaren eta corpus soziala osatzen dugun pertsona guztien beharrezko partaidetzaren eta ekarpen sozialaren alde egiten duen.
Gizartearekin konprometitutako erakunde bat gara; horregatik, gure entitatean egindako inbertsioa itzultzen saiatzen gara. Horretarako bideak askotarikoak dira: horietako bat unibertsitateko ikasleei gure ezagutza ematea da. Urtero 15 pertsonak egiten dute unibertsitateko eta graduondoko praktika.
Baina beste asko, gastuari dagokionez, oso altuak dira: adibidez, gure laguntza psikologikoa edukitzeagatik gertatzen ez diren ospitaleratzeen gastuak saihesten dira, eta Eragintzan lana aurkitzen duten pertsonek erkidegoari ekarpena egiten diote eta beren zerga-betebeharrak betetzen dituzte, erraz ulertzeko modukoak diren bi adibide aipatzearren.
Gaur egun, zenbait ikerketa frogatuk erakusten dutenez, jasotako euro bakoitzeko gutxienez bost euro itzultzen dira. Diruaren arloan, datuak argiak dira, baita gizarteratzeaz eta gizartean aktiboki parte hartzeaz hitz egiten dutenak ere.
