Jakina denez, gaixotasun profesionalak, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren (GSLO) testu bategina onesten duen urriaren 30eko 8/2015 Legegintzako Errege Dekretuaren 157. artikuluan legez aurreikusten denez, azaroaren 10eko Gizarte Segurantzaren sistemako gaixotasun profesionalen koadroa onartu eta horien jakinarazpen eta erregistroa egiteko irizpideak ezartzen dituen 1299/2006 Errege Dekretuari dagokionez, une jakin batean azaleratzen diren arren, denboran zehar garatzen dira, isilik eta maltzurtasunez, langilea laneko substantzia, elementu edo baldintza jakin batzuekiko esposizioan izateagatik.
Aitzitik, lan-istripuetan —Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren (GSLO) testu bategina onesten duen urriaren 30eko 8/2015 Legegintzako Errege Dekretuaren 156. artikuluan aurreikusten dira— gertaera traumatiko batek edo mekanismo kaltegarri batek eragiten du lesioa.
Istripuan eragindako lesiotik, kasu baterako, desgaitasun iraunkorra eratortzen bada, prestazioen erantzukizuna izango da gertaera eragilea (jazoera traumatikoa) gertatzen den unean kontingentzia aseguratuta daukan erakundearena.
Aldiz, gaixotasun profesional baten testuinguruan, desgaitasun iraunkorrari, heriotzari eta bizirauteari dagokion pentsioaren prestazio-erantzukizunak, jurisprudentziaren aldetik, egozte-irizpide aski desberdinak ditu. Hemen, erantzukizuna banatuko da erakunde kudeatzailearen eta/edo kolaboratzaileen artean, estaldura ematen dieten enpresetan gaixotasuna eragin duen arriskuarekiko esposizioak iraun duen denborarekiko proportzioan. Gainera, Gizarte Segurantzarekin elkarlanean diharduten mutuen erantzukizunak, kasu guztietan, 2008/01/01etik aurrera izango du eragina; hain zuzen, Estatuko Aurrekontu Orokorrei buruzko 51/2007 Legea indarrean sartu zenetik.
Aldi berean, testuinguru horretan, beste mota batzuetako erantzukizunak ere badaude, hala nola gaixotasun profesionalaren albo-ondorio gisa eragindako kalteengatiko kontratuzko erantzukizuna, Kode Zibileko 1.101. artikuluari eta hurrengoei jarraituz.
Hala, egoera horietan, adierazitako doktrina hori gaixotasun profesional horretatik eratorritako kalteetara ere zabaldu da, eta erantzukizun mankomunatua ezarri da. Hau da, Kode Zibileko 1.137. artikulutik 1.139.a bitarteko artikuluak aplikatuz, kalte-ordainen erantzukizuna proportzionalki banatuko da, langileak esposizioaren ondorioz gaixotasuna eragiteko arriskua duten enpresetan lan egin duen denboraren arabera. Modu horretan, erantzukizun indibidualizatua eta ez-solidarioa izango dugu; egoera hori gertatuko da erantzukizun zehatzak bereiztea ezinezkoa denean.
Hala, doktrina hau, lehendik ere ezaguna bazen ere (Goi Auzitegiaren uztailaren 21eko 685/22 epaia, besteak beste) behin betiko bateratu da Auzitegi Goreneko Lan Arloko Salaren 696/2024 Epaiarekin (maiatzaren 21ekoa), termino hauetan:
“Horri dagokionez, errekurritutako epaiak jasotzen du doktrina egokia, sala honek dagoeneko askotan ezarri duen jurisprudentziarekin bat egiten baitu, hemen aztertu den gaixotasun profesionaletik eratorritako Gizarte Segurantzaren prestazioei buruzko erantzukizunez ari garela, betebeharrak mutualitate bati baino gehiagori eta Gizarte Segurantzaren Institutu Nazionalari egozteari dagokionez, erreklamatutako prestazioak eragin zituzten kontingentziak segurtatu dituztenean denboran zehar. Doktrina hori modu berean aplikatu behar da lan-istriputik edo une jakin batean gertatu ez den gaixotasun profesionaletik eratorritako erantzukizun zibila erreklamatzen denean ere, baldin eta gaixotasun profesional hori garatzen doan heinean enpresa bat baino gehiago badira enplegatzaileak, eta haietan guztietan baldin badago gaixotasuna sortzen duten eragile kaltegarri berdinekiko esposizioa”.
Jon Careaga
Mutualiako Aholkularitza Juridikoko abokatua
