Konstituzio Auzitegiaren doktrina berria ezintasun iraunkorreko prestazioen kalkuluari buruz.
Konstituzio Auzitegiak, 2021-09-13ko 155/2020 epaian, 1. salan, baietsi du Asturiasko Justizia Auzitegi Nagusiak sustatutako 1530/2021 konstituzio-kontrakotasuneko auzia, lanaldi partzialeko langileen gaixotasun arruntak eragindako ezintasun iraunkorraren kalkuluari buruzkoa dena, eta Konstituzioaren aurkakotzat eta baliogabetzat jo du urriaren 30eko 8/2015 Legegintzako Errege Dekretuaren bidez onartutako Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren Testu Bateginaren 248.3 artikulua.
Langileen kolektibo horrentzako erretiro-pentsioaren kalkuluari buruz auzitegi horrek uztailaren 3ko 91/2019 epaian jaso zuen doktrina erabaki honen aurrekaria da. Izan ere, doktrina horren arabera, legeria nazionalean diseinatutako kalkulu-formula arau konstituzionalaren aurkakoa zen, ez baitzituen errespetatzen berdintasunaren eta sexuagatiko diskriminazioaren debekuaren printzipioak.
Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 197., 247. eta 248. artikuluen arabera, lanaldi partzialeko langileen gaixotasun arruntak eragindako ezintasun iraunkorragatiko pentsioaren zenbatekoa kalkulatzeko, lanaldi osoko langileentzat ere finkatutako kalkulu-eskema orokorra aplikatu behar da, hau da, oinarri arautzailea finkatu eta haren gainean ehuneko bat aplikatu behar da.
Oinarri arautzailea kalkulatzeko, ezintasun iraunkorraren aurreko aldi luze bateko kotizazio-oinarrien batez bestekoa egin behar da. Kotizazio-oinarri horiek bat datoz jasotako soldatekin, gutxieneko eta gehieneko mugak aplikatuta.
Oinarri arautzailea kalkulatu ondoren, lan-bizitzaren barruan lanaldi partzialeko kontratuak badaude, partzialtasunean oinarritutako kalkulu-sistema aplikatu behar da. Lanaldi partzialean lan egindako aldiak ez dira osorik zenbatzen, partzialtasunaren proportzioan baizik, lanaldi partzialean egindako lanaldiaren ehunekoaren arabera, lanaldi osoko langile batek egindakoarekin erkatuta.
Beraz, ez da kontuan hartzen Gizarte Segurantzan alta emandako aldi osoa, lanaldi osoko langileekin gertatzen den bezala, baizik eta kotizatutako egunak soilik, nahiz eta murriztuta egon partzialtasun-koefizientea aplikatzearen ondorioz.
Pentsioaren zenbatekoa lortzeko, aurreko arauak betez lortutako oinarri arautzaileari aitortutako ezintasun-mailari dagokion ehunekoa aplikatu behar zaio.
Konstituzio Auzitegiak dioenez, planteatutako eztabaida aztertzean, gure Gizarte Segurantzaren sistemak informatzen duen kontributibitate-printzipioak justifikatzen du legegileak ezar dezan benetan kotizatutakoaren arabera kalkulatzea Gizarte Segurantzako prestazioen oinarri arautzaileak. Horren ondorioz, lanaldi partzialeko langileentzat prestazioa txikiagoa izango da, jakina, lanaldi osoan lan bera egiten duten langileekin alderatuta; baina, doktrina horren arabera, ez da bidezkoa lanaldi osoko langileak eta lanaldi partzialeko langileak desberdin tratatzea. Kotizatutako egunen kopuru efektiboa murrizten duen partzialtasuneko koefiziente batetik eratorritako portzentaje baten bidez oinarri arautzailearen murrizketa gehigarria egiteak bereizketa egitea dakar, eta horrek, lanaldi partzialerako kontratatutako langileen Gizarte Segurantzaren babesa baliatzeko emaitza kaltegarria izateaz gain, emakume langileei ere eragiten die batez ere, haiek erabiltzen baitute gehien kontratazio-mota hori.
Kotizatzeko betebeharra, eta, horren ondorioz, gizarte-aurreikuspeneko sisteman duen kontribuzio-eragina hasieratik eta lanaldi osoko edo partzialeko langilearen lan-bizitza osoan mantentzen bada, orduan, sistemaren printzipioen aurkakoa da ez jakitea zati batean zein den kotizazio-denbora lanaldi partzialeko langileen kolektiboarentzat soilik, eta kotizazio-aldi errealekoa kentzea pentsioaren zenbatekoa finkatzeko.
Horrenbestez, Konstituzio Auzitegiak adierazten du ez dagoela justifikaziorik Konstituzioak onartzen duen tratu-desberdintasuna izateko, horrek zeharkako diskriminazioa eragiten baitu sexuagatik; izan ere, lanaldi partzialeko lana egiten duten emakumeen kopurua nabarmen handiagoa da gizonena baino. Beraz, egokiena da kotizazio-aldia ere modu berean kalkulatzea lanaldi osorako kontratatutako langileentzat eta lanaldi partzialekoentzat.
Zalantzarik gabe, erretiroaren arloko doktrina osatzen duen Konstituzio Auzitegiaren epai honek berdintasunean oinarritutako sistema bat ezartzen du langileentzat, kontratazio-mota edozein dela ere, denbora zenbatzeari dagokionez; izan ere, ez da kontuan hartuko partzialtasun-koefizientea, ez horren ondoriozko murrizketa. Hala ere, printzipioz, segurtasun juridikoaren printzipio konstituzionalaren arabera, epai honen ondorioen modulazioa balizko administrazio-egoera irmoetara zabalduko da.
Raquel Martínez
Mutualiaren Aholkularitza Juridikoko abokatua
