Gizarte Segurantzako administrazioak ofizioz berrikus al ditzake kokatze-egintzak, lan-jurisdikziora jo gabe?
2023ko urtarrilaren 12tik aurrera bai, urriaren 30eko 8/2015 Legegintzako Errege Dekretuak onetsi zuen Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren testu bateginean 1/2023 LEDak egindako erreformaren ondorioz.
Beste aldaketa batzuen artean, honako hauek nabarmentzen dira planteatutako gaiari dagokionez:
- 5. artikulu berri bat txertatzea (afiliazioa, altak, bajak eta datu-aldaketak ofizioz berrikustea):
“Aurreko apartatuan aipatzen diren prozeduretako edozeinen bidez egiaztatzen bada afiliazioa eta altak, bajak eta datu-aldaketak ez datozela bat legeetan eta haien xedapen osagarrietan ezarritakoarekin, Gizarte Segurantzako Administrazioaren erakundeek ofizioz berrikusi ahal izango dituzte gai horietan emandako egintzak, edozein unetan, eta desegoki deklaratu ahal izango dituzte, deuseztasunez edo deuseztagarritasunez, kasuan kasu, haiek xedatzen dituzten arauetan ezarritako prozeduraren arabera, eta lege eta xedapen osagarri horietara egokitzeko behar diren administrazio-egintzak emango dituzte.
Halaber, edozein unetan zuzenduko dira afiliazioaren, alten, bajen eta datu-aldaketen esparruan emandako egintzetako akats materialak edo egitezkoak eta aritmetikoak”.
- artikulua (Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Orokorrak kuota-likidazioen gainean dituen egiaztatze-ahalmenak) berriro idaztea.
- artikuluaren 1. eta 2. apartatuak aldatzea (enpresariek datuak inskribatzea eta aldatzea).
- artikuluaren 2. apartatua aldatzea (kotizazio-betebeharrak ez betetzeagatik emandako egintzak ofizioz berrikustea).
Gizarte Segurantzaren Administrazioari dagozkion ofiziozko berrikuspen-ahalmenak jasotzen dituen (gai horri buruzko legezko preskripzioak ez betetzeagatik egin beharreko kokatze-egintzei dagokienez) Gizarte Segurantzari buruzko Lege Orokorraren testu bateginaren 16., 138. eta 139. artikuluen erreformaren justifikazioa arauaren zioen azalpenean bertan jasota dago, honako hau dioenean: “Saihestu egingo da egintza horien inpugnazioa Lan Jurisdikziora eramatea, horrek kolapso eta atzerapenak eragin baititzake administrazio-kudeaketan eta Lan eta Gizarte Segurantzako Ikuskaritzak iruzurraren aurkako borrokan egindako proposamenetan, baita jurisdikzio horretako organo judizialen auziak eta lan-karga areagotu ere”.
Arau-aldaketaren garrantzia azaltzeko, zioen azalpenak saihestu daitezkeen prozedura judizialen kopurua kuantifikatzen du jarraian: “Ildo horretan, adibidez, Gizarte Segurantzako Diruzaintza Nagusiak, 2018. eta 2021. urteen artean, langileen 24.000 alta-mugimendu baino gehiago baliogabetu ditu, ez dagozkiolako benetako jarduera bati. Horrek esan nahi du, lan-simulazioen edo lan faltsuen ondorioz egindako berrikuspenen esparruan bakarrik, 24.000 prozedura judizial baino gehiago sustatu behar ziratekeela adierazitako lau urteetan”.
Urtarrilaren 12tik aurrera, Gizarte Segurantzako Administrazioko organo eskudunek eskumen berri honen esparruan egiten dituzten egintzak administrazioarekiko auzien jurisdikzioan aurkaratuko dira.
Kontsultatutakoaren harira, aipatzekoa da 2023ko martxoaren 2tik aurrera ondorioak izango dituen erreforma garrantzitsua, Lan-arloko jurisdikzioa arautzen duen Legearen 148. artikuluan araututako ofiziozko prozedura lan-arloko jurisdikzioaren eskumenetik desagerrarazten duena, Enpleguari buruzko otsailaren 28ko 3/2023 Legeak d) apartatua indargabetzeagatik.
“Laneko Ikuskaritzak eta Gizarte Segurantzak egindako edozein arau-hauste- edo likidazio-aktaren aurka, 3. artikuluko f) letran ordena sozialeko ezagutzatik kanpo utzitako Gizarte Segurantzako gaiei buruzkoa bada, arduradunak aurkaratu duenean, lan-agintaritzaren iritziz ikuskapen-jardunaren xede den harreman juridikoaren lan-izaera hutsaldu dezaketen alegazio eta probetan oinarrituta.
Ofiziozko demanda: … . Demanda onartuz gero, administrazio-espedientea eten egingo da … . Epai irmoa lan-arloko agintaritzari jakinaraziko zaio eta horretan ebatzitako puntuetan loteslea izango da lan-arloko agintarientzako eta arau-hauste- edo likidazio-akta aurkaratzen zaien administrazioarekiko auzien jurisdikzioko organoentzako”.
Susana Castaños del Molino
Mutualiaren Aholkularitza Juridikoko letradua