Gaiaren xedea da erabaki prejudizialaren eskaera bat egitea seme-alaba biologikoak edo adoptatuak izan dituzten eta Gizarte Segurantzaren sistemaren edozein araubidetan onuradun diren emakumeei, Gironako Lan-arloko 3. Epaitegiak planteatuta, EBFTren 267. artikuluaren arabera, eta zalantzan jartzea ea Segurtasunari buruzko Lege Orokorraren 60.1 artikuluak pentsio-osagarria jasotzeko eskubidearen titulartasuna aitortzen duen, Gizarte Segurantzari egindako ekarpen demografikoagatik. Erretiroko, alarguntzako edo ezintasun iraunkorreko kontributiboak, sexu-arrazoiengatiko diskriminazio oro eragozten duen tratu-berdintasunaren printzipioa urratzen du, EBFTren 157. artikuluak eta 76/207 Zuzentarauak eta hura aldatzen duen 2002/73 Zuzentarauak aitortua, Zuzentarauaren bidez bategina.

Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 60.1 artikuluak, aitzitik, ez die titulartasun hori ematen egoera berean dauden gizonei, eta hori da zalantzan jartzen dena, ea berdintasun-printzipioaren urraketarik dagoen edo ez, Europar Batasuneko zuzentarauei dagokienez.

EBJAren epaiak Europar Batasunaren esparru juridikoa baloratzen du, zehazki 79/7/EEE Zuzentaraua, Gizarte Segurantzaren arloan gizonen eta emakumeen arteko tratu-berdintasunaren printzipioa arian-arian aplikatzeari buruzkoa. Halaber, gizonen eta emakumeen arteko tratu-berdintasunaren printzipioa aplikatzeari buruzko 2006/54 Zuzentaraua baloratzen da, enplegua lortzeari, prestakuntzari, lanbide-sustapenari eta lan-baldintzei dagokienez. Bi arau-kidego horien helburua da gizonen eta emakumeen arteko berdintasun-printzipioa aplikatzen dela bermatzea, baina horrek ez du esan nahi emakumea amatasunagatik babesteari buruzko xedapenak egon daitezkeenik.

Era berean, Espainiako nazioaren esparru juridikoa baloratzen du, zehazki, GSLOren 7. artikulua, zeinak adierazten baitu (…) Gizarte Segurantzaren sisteman sartuta egongo direla, ordaindutakoaren araberako prestazioen ondorioetarako, edozein dela ere haien sexua, egoera zibila edo lanbidea, Espainian bizi diren espainiarrak eta Espainian bizi diren edo legez dauden atzerritarrak (…), eta honako hau ezartzen baitu GSLOren 60.1 artikuluak: Pentsioa, Gizarte Segurantzari egindako ekarpen demografikoagatik, seme-alaba biologikoak edo adoptatuak izan dituzten eta Gizarte Segurantzaren sistemaren edozein erregimenetan erretiroko, alarguntzako edo ezintasuneko pentsio kontributiboen onuradun diren emakumeentzat.

EBJAren epaiak ezintasun iraunkor absolutuko pentsio bati atxikitako langile baten kasu zehatza baloratzen du. Langile hori 2 alabaren aita izan zen, eta, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 60.1 artikuluan oinarrituta, xedapen horretan aurreikusitako pentsio-osagarria jasotzeko eskubidea izatea eskatzen zuen, Espainiako Gizarte Segurantzaren edozein araubidetan kotizaziopeko pentsio baten onuradun diren bi seme-alaben ama diren emakumeen baldintza berberetan.

GSINk ezetsi egin zuen bere eskaera, eta langileak demanda aurkeztu zuen Gironako Lan-arloko jurisdikzioan. Azken horrek epaiari dagokion judizio aurreko arazoa aurkeztu zuen.

Gizarte Segurantzaren Lege Organikoaren 60.1 artikuluak “Gizarte Segurantzari egindako ekarpen demografikoa” kontzeptua aipatzen du, eta EBJArentzat kontzeptu hori predikagarria da bai emakumeentzat bai gizonentzat; izan ere, seme-alaben zaintzan, arretan, elikaduran eta heziketan duten erantzukizuna eta ugalketa aita edo ama izan daitekeen pertsona ororentzat predikagarriak dira. Ondorioz, seme-alabak jaiotzearen edo adoptatzearen ondorioz edo seme-alabak zaintzearen ondorioz lana eteteak kalte bera eragin diezaieke gizonei eta emakumeei, Gizarte Segurantzari egiten dioten ekarpen demografikoa gorabehera. EBJAk uste du Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 60.1 artikuluak justifikaziorik gabeko tratu-desberdintasuna ezartzen duela emakumeen alde eta egoera berean dauden gizonen kaltetan.

79/7 Zuzentarauaren 4.1.3 artikuluak adierazten du tratu-berdintasunaren printzipioak berekin dakarrela sexuagatiko diskriminaziorik ez egotea, ez zuzenean, ez zeharka, Gizarte Segurantzaren prestazioak kalkulatzeari dagokionez. Arau nazionalak, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 60.1 artikuluak, tratu okerragoa ematen die gutxienez bi seme-alaba biologiko edo adoptatu izan dituzten gizonei. Sexuan oinarritutako tratu kaltegarri hori zuzeneko diskriminazioa izan daiteke EBJAren arabera. Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 60.1 artikuluaren helburua emakumeek Gizarte Segurantzari egiten dioten ekarpen demografikoa saritzea da, baina gizonek demografiari egiten dioten ekarpena emakumeena bezain beharrezkoa da.

Gainera, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 60.1 artikuluak ez du loturarik ezartzen pentsio-osagarri eztabaidagarria ematearen eta amatasun-baimena hartzearen artean, ezta erditzearen ondorengo aldian emakume batek bere jarduera etetearen ondorioz jasaten dituen desabantailen artean ere. Osagarria bi seme-alaba adoptatu dituzten emakumeei ematen zaie, eta horrek adierazten du legegile nazionalak ez zuela mugatu nahi izan Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 60.1 artikuluaren aplikazioa erditu diren emakumeen izaera biologikoa babestera. Xedapen horrek ez du eskatzen emakumeek benetan lan egiteari uzterik seme-alabak izan zituzten unean; beraz, ez da betetzen amatasun-baimena izateari buruzko baldintza. Are gehiago, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 60.1 artikuluak ez du baldintzatzen seme-alaben hezkuntzarako osagarria ematea edo seme-alaben heziketaren ondorioz enplegua eteteko aldiak egotea, baizik eta emakume onuradunek gutxienez bi seme-alaba biologiko edo adoptatu izatea eta Gizarte Segurantzaren sistemaren edozein araubidetan ordaindutakoaren araberako pentsioa jasotzea. Kontrako zentzuan, kontratua eteteko edo lan-harremana eteteko beharrezko baldintza hori ez dagoenez, gurasoek Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 60.1 artikulutik eratorritako osagarria jasotzeko duten eskubide bera izango lukete.

EBJAren epaiaren epaiak adierazten duenez, auzi nagusian eztabaidagarria den araudi nazional bat, hau da, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 60.1 artikulua, sexuagatiko zuzeneko diskriminazioa da, eta, beraz, 79/7 Zuzentarauak debekatzen du.

David Erauskin Perez

Mutualiako Aholkularitza Juridikoko abokatua