Kasu honetan, Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak (EBJA) 2025eko apirilaren 10ean eman zuen epai bat aztertzen da, Bartzelonako lan-arloko 3. zenbakiko epaitegiak planteatutako arazo prejudizial baten ondoriozkoa. 

Epaiaren testuingurua supermerkatu-enpresa batentzat kutxazain gisa lan egiten zuen langile baten kasua da, zeinak 2008tik lanaldi murriztua baitzuen 12 urtetik beherako seme/alaba bat zaintzeagatik. Lanaldia murrizteko eskubidea Langileen Estatutuaren 37.6 artikuluan aurreikusita dago. Haren hasierako lanaldia asteko 39,5 ordukoa zen, eta pixkanaka joan zen murrizten: lehenik % 50era, gero 30 ordura eta azkenik, 2018tik, asteko 20 ordura. Murrizketa horrek berekin zekarren soldataren murrizketa proportzionala. 

2019ko apirilaren 13an, langileak lan-istripu bat izan zuen, eta, horren ondorioz, lesioak izan zituen aldakan eta belaunean, eta, ondoren, 2021eko abuztuan, Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalak ezintasun iraunkor osoa aitortu zion. Emandako pentsioa soldata murriztuaren gainean kalkulatu zen, lan-istripuei buruzko Erregelamenduaren 60. artikulua aplikatuz. 

Langileak errekurtsoa aurkeztu zuen erabaki horren aurka, lanaldi osoko soldata kontuan hartu behar zela argudiatuz; izan ere, lanaldi-murrizketa batez ere emakumeek egiten duten familia-zaintzari lotutako eskubide baten ondorioz gertatu zen. Alegatzen zuen Espainiako araudiak sexuagatiko zeharkako diskriminazioa sortzen zuela, batez ere emakumeei egiten baitzien kalte, haiek hartu ohi baitute lanaldi-murrizketa mota hori. 

Auzia kasuaz arduratzen zen Bartzelonako lan-arloko 3. zenbakiko epaitegira igorri zuten, eta hark funtsezko bi arazo prejudizial helarazi zizkion Europar Batasuneko Justizia Auzitegiari: 

Lehenik eta behin, ea lan-istripuei buruzko Erregelamenduaren 60. artikulua, pentsioa soldata efektiboan (murriztuan) oinarrituta kalkulatzen dela ezartzen duenez, sexuagatiko zeharkako diskriminazioa den eta 79/7/EEE Zuzentarauaren 4.1 artikuluaren (tratu-berdintasuna Gizarte Segurantzan), 2006/54/EE Zuzentarauaren 5. artikuluaren (berdintasuna enpleguan) eta EBko Oinarrizko Eskubideen Gutunaren 21. eta 23. artikuluen aurka dagoen. 

Bigarrenik, kontuan hartuta kotizazioak % 100ean zenbatzen direla lanaldi-murrizketaren lehen bi urteetan (kotizaziopeko prestazio gisa), baina gero soldata murriztuaren arabera kalkulatzen dela pentsioa, eta eskubide hori baliatzen dutenen % 90 emakumeak direla, ea horrek zeharkako diskriminazioa dakarren eta Europar Batasunaren Funtzionamenduari buruzko Tratatuaren (EBFT) 8. artikuluaren aurkakoa den. 

Epaitegiak nabarmendu zuen ezen, Gizarte Segurantzaren datuen arabera, 2020tik 2022ra bitarte murrizketa hori izan zutenen % 90 baino gehiago emakumeak izan zirela, eta horrek aditzera emango lukeela neurrigabeko eragina duela haiengan. 

Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak ebatzi zuen ez dagoela Europar Batasuneko Zuzenbidearen aurka araudi nazional bat zeinak lan-istripuak eragindako ezintasun iraunkorreko pentsioa kalkulatzeko kontuan hartzen baitu istripuaren egunean langileak zuen soldata efektiboa, nahiz eta langileak lanaldi-murrizketa bat izan adingabe bat zaintzeagatik, baita neurri horri heltzen dion langile-taldea nagusiki emakumeek osatzen badute ere. 

EBJAren funtsezko argudioak izan ziren ez dagoela zuzeneko diskriminaziorik, araua berdin aplikatzen baitzaie gizonei eta emakumeei. Itxurazko desabantaila estatistikoa dagoen arren, istripuaren unean jasotako soldataren irizpide objektiboan oinarritutako xedapen neutrala da. Lanaldi-murrizketa emakume gehiagok hartzeak ez du araua automatikoki diskriminatzaile bihurtzen, baldin eta helburu legitimoa eta proportzionatua badu. Espainiako sistemak konpentsazio-neurriak aurreikusten ditu, hala nola kotizazioak % 100 zenbatzea murrizketaren lehen bi urteetan, eta horrek babes sozialaren eta kontributibitatearen arteko oreka islatzen du. 

Auzitegiak ebatzi zuen, semea zaintzeko legez onartutako lanaldi-murrizketa zuen eta lan-istripua eduki zuen langilearen egoerak ez zuela justifikatzen, Batasuneko Zuzenbidearen arabera, haren pentsioa lanaldi osoarekin lan egingo balu bezala kalkulatzea.  Beraz, kalkulua soldata murriztuan oinarritzeko Espainiako praktikak ez du urratzen Gizarte Segurantzaren arloko tratu-berdintasunari buruzko Europako araudia. 

Kasu honek tratu-berdintasunaren printzipioaren mugak erakusten ditu kotizaziopeko gizarte-prestazioen testuinguruan. Auzitegiak, nahiz eta onartu arau neutro batzuek neurriz kanpoko eragina izan dezaketela emakumeengan, azpimarratzen du soldata efektiboaren irizpidea ez dela diskriminatzailea per se, betiere objektiboa, justifikatua eta proportzionatua bada. 

David Erauskin Perez  

Mutualiako Aholkularitza Juridikoko letradua