Duela gutxi, Auzitegi Gorenak azken epaietako bat eman du zurztasun-prestazioa jasotzeko legezko gehieneko adina aldi iragankorrean aplikatzeari buruz, 2011n Gizarte Segurantzaren Lege Organikoa aldatzearen ondorioz, onuradunaren gehieneko adina 25 urtera igoz, eta igoera hori ez da erabat aplikagarria izan 2014ko urtarrilera arte.

Auzitegi Gorenaren urtarrilaren 23ko 51/2020 epaian, onuradunari zurztasun-pentsioa jasotzeko eskubidea aitortzen zaio, 25 urteko gehieneko adina betetzetik harago, hurrengo ikasturtea hasi eta hurrengo hilabeteko lehen egunera arte (zehazki, 2015-11-1era arte). Zehazki, onuradunaren eskubideak, hasiera batean 2012ko abenduan iraungitzen zenak, etekina aterako dio, hurrenez hurren, eskubide iragankor aplikagarria aitortzen duen zabaltze-tarte bakoitzari.

Planteatzen den gaia, zehazki, Gizarte Segurantzaren sistema eguneratzeari, egokitzeari eta modernizatzeari buruzko abuztuaren 1eko 27/2011 Legeak sartutako aldaketari buruzkoa da. Lege horrek Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 175. artikulua, pentsioaren onuradun izateko gehieneko adina igotzeari buruzkoa, aldatzen du, eta hura aplikatzeko araubide iragankorra, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren laugarren xedapen iragankorrean sartzen duena. Horregatik, aldez aurretik, aipatutako araudia azaldu behar da, epaian interpretatzen den araudia, hain zuzen: Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 175. artikulua eta seigarren xedapen iragankorra, 27/2011 Legeak zurztasun-pentsioari buruz sartutako erreformaren ondoren:

-175. artikulua (27/2011 Legearen arabera idatzita):

´

1.- Zurztasun-pentsioa jasotzeko eskubidea izango dute, berdintasun-erregimenean, kausatzailearen seme edo alaba bakoitzak, edozein dela ere filiazioaren izaera, baldin eta, kausatzailea hiltzean, hogeita bat urte baino gutxiago badituzte edo lanerako ezgaituta badaude eta kausatzailea altan edo altaren pareko egoeran badago. Zurztasun-pentsioei ere Lege honen 174. artikuluaren 1. zenbakiaren bigarren paragrafoan aurreikusitakoa aplikatuko zaie.

2.- Kausatzailearen semeak edo alabak irabazizko lanik egiten ez badu besteren kontura edo bere kontura, edo egiten badu, lortzen dituen diru-sarrerak, urteko zenbaketan, lanbide arteko gutxieneko soldatarako indarrean dagoen zenbatekoa baino txikiagoak badira, urteko zenbaketan ere, zurztasun-pentsioaren onuradun izan ahalko da, betiere, kausatzailea hiltzen den egunean 25 urtetik beherakoa bada.

Umezurtza ikasketak egiten ari bada eta ikasturtean 25 urte betetzen baditu, hurrengo ikasturtea hasi eta hurrengo hilaren lehenengo egunera arte jasoko du zurztasun-pentsioa. -Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren seigarren xedapen iragankorrak, zurztasun-pentsioen ondorioetarako adin-mugaren pixkanakako aplikazioa epigrafean, honako hau ezartzen du umezurtzak lan egiten ez duen umezurtz-kasuetan, aipatutako 27/2011 Legearen lehen xedapen gehigarriaren bi zenbakiak emandako idazketan:

“Lege honen 175. artikuluaren 2. paragrafoan aurreikusitako kasuetan, gurasoetako bat bizirik badago, zurztasun-pentsioaren onuraduna izateko adin-muga 2014ko urtarrilaren 1etik aurrera aplikatuko da.

Egun horretara iritsi arte, hauxe izango da muga:

a.- 2012an zehar, hogeita hiru urtekoa.

b.- 2013an zehar, hogeita lau urtekoa”.

Aztertzen ari garen 2020ko urtarrilaren 23ko epaian, Auzitegi Gorenak berretsi egiten du 2015eko ekainaren 22ko epai batean (doktrina bateratzeko kasazio-errekurtsoa: 3147/2014) eta 2014ko irailaren 18ko epai batean ezarritako doktrina. Epai horietan, 27/2011 Legeak Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren “ez oso argia den, goi-auzitegiaren hitzetan, 175. artikuluarekin eta araubide iragankorrarekin lotuta egindako erreformari dagokionez, jada argitzen zen aplikagarriak diren arauen atzerakako irakurketa” ezartzeko interpretazioa, ibilbidearen amaieran 2014-01-01a kokatuz.

Auzitegi Gorenak adierazten du 175.2 artikuluak erreforma horren ondoren ezartzen duena onuradun izateko unea dela, eta une hori 25 urte bete aurrekoa dela; hau da, gertaera eragilea data hori baino lehen gertatu beharko da.

Hortik aurrera, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 4 bis xedapen iragankorrak argitzen du zein den epemuga eta noiztik, eta, beraz, 2014/01/01ean ezartzen da umezurtz izaera eskuratzeko gehieneko adina, 25 urtekoa, eta data horretara arte bakarrik.

2014ko urtarrilaren 1era iritsi arte, 2014an 24 urte betetzen dituztenek eta 2012an 23 betetzen dituztenek atera ahal izango dute onura, baldin eta kausatzailearen heriotza 24 edo 23 urte bete aurretik gertatzen bada “.

Azaldutakoaren arabera, “Prestazioaren onuraduna 2014/01/01ean ikasturtea egiten ari bada eta ikasturte horretan 25 urte betetzen baditu, hurrengo ikasturtea hasi eta hurrengo hilaren lehenengo egunera arte gordeko du eskubidea. Onura bera aplikatuko zaie 2013an ikasturtean zehar 24 urte betetzen dituztenei, 2012an 23 urte betetzen dituztenei eta 2011n ikasturtean zehar 22 urte betetzen dituztenei; izan ere, 25 urteko adina finkatzeak (Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 175.2 artikulua), 2014. urteari lotuta (6. Xedapen Iragankorra), zentzua du, soilik, baldin eta aurreko idazkeran, 2011n, muga-adina betetzen duena babestera bideratuta badago, onuradun izaera 25 urtera arte luzatuz “.

Auzitegi Gorenak zuzen deklaratutako aurreko doktrina aplikatuz, planteatutako eztabaida ebazten du, eta arrazoitzen du kasu zehatzean aplikatuz: 2012ko abenduan onuradunak 23 urte bete zituen, eta, beraz, une horretatik aurrera gehieneko adina gainditzen ari zen (6. a.- Xedapen Iragankorra); baina bere eskubideak bere horretan jarraitzen du 2013ko abendura arte, 24 urteko gehieneko adinera iristen ez bada (6.b.- xedapen iragankorra). Eta gauza bera gertatu zen 2014an, demandatzaileak 24 urteko adinari eutsi baitzion 2014ko abendura arte (6. Xedapen Iragankorra, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 175.2 artikuluan xedatutakoari dagokionez); beraz, data horretan iraungi beharko litzateke prestazioa.

Hala ere, 25 urte betetzean, onuraduna unibertsitate-ikasketak egiten ari zenez, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 157.2 artikuluko bigarren paragrafoan xedatutakoa aplikatuz, pentsioa luzatu egin behar da 25 urteko gehieneko adina betetzetik harago, 2015eko azaroaren 1era arte.

Cristina Cearra

Mutualiako Aholkularitza Juridikoko abokatua