2020/02/24
EUROPAKO JUSTIZIA AUZITEGIAK GIZARTE SEGURANTZAREN LEGE OROKORRAREN 60. ARTIKULUAN EZARRITAKO PENTSIO-OSAGARRIA AZTERTZEN JARRAITUKO DU; IZAN ERE, 2019KO ABENDUAREN 12KO EPAIA AITARI ERE ZABALDUKO ZAIO, ETA EZ AMARI BAKARRIK, GIZARTE SEGURANTZAKO ARAUAN AURREIKUSITAKO KASU BERBERETAN.
Kasu honetan, OSAGARRIAREN ALDI BATERAKO MUGAKETARI BURUZKOA IZANGO DA EZTABAIDA, 2016KO URTARRILAREN 1A BAINO LEHEN SORTUTAKO PENTSIOAK ALDE BATERA UTZITA.
Bartzelonako Lan-arloko 26. epaitegiak, 2019ko urriaren 28ko autoaren bidez, judizio aurreko arazo bat aurkeztu zuen amatasunagatiko osagarriaren denbora-muga egokitzeari edo ez egokitzeari buruz, kotizaziopeko pentsioa 2016ko urtarrilaren 1a baino lehen ematen denean, urriaren 30eko 8/2015 Legegintzako Errege Dekretuaren azken xedapen bakarraren arabera.
Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 60.1 artikuluaren arabera, osagarri bat ezartzen da 2 seme-alaba edo gehiago izan dituzten amen kotizaziopeko pentsioan, egin zuten ekarpen demografikoa baloratzeko eta zeregin horrekin egin zituzten ahaleginak konpentsatzeko. Ildo horretan, Lan-arloko Epaitegiak eskatzen du EBJAk balora dezala ea denbora-muga Europako Erkidegoko araudiarekin bat datorren, edo, aitzitik, Konstituzio Auzitegiak bere iritzia eman zuen bezala, uste duen botere legegileak muga zitzakeela osagarriaren aldi baterako ondorioak Gizarte Segurantzako Espainiako Sistemaren finantza-iraunkortasuna zaintzeko.
Amatasun-osagarria Estatuko Aurrekontu Orokorren 48/2015 Legearen Bigarren Azken Xedapen bidez sartu zen Gizarte Segurantzaren Sisteman, 2016rako. Osagarri horren bidez, bizitza osoan 2 seme-alaba natural edo gehiago izan dituzten emakumeei aitortutako Gizarte Segurantzako prestazioen azken zenbatekoa handitu nahi zen. Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 60.1 artikuluak onura hori amei bakarrik ezartzen zien, baina EBJAk berriki emandako epai batean, Gironako Lan-arloko Epaitegi batek eskatuta, aukera hori zabaldu egin zaie 2 seme-alaba edo gehiago izan dituzten aitei (EBJAren epaia, 2019ko abenduaren 12koa). Hala eta guztiz ere, orain baloratu nahi da ea indarrean dagoen araudia (48/2015 Legearen Hirugarren Azken Xedapena), denbora-mugari dagokiona, bat datorren Europar Batasuneko zuzenbidearekin; zehazki, 1978ko abenduaren 19ko Kontseiluaren 79/7/EEE Zuzentarauaren proportzionaltasun-printzipioarekin, Gizarte Segurantzaren arloan gizonen eta emakumeen arteko tratu-berdintasunaren printzipioa arian-arian aplikatzeari buruzkoarekin.
Oro har, kolektibo bati laguntzeko ematen den arau positibo orok premia-, justizia- eta proportzionaltasun-irizpideetan oinarritu behar du. Alde horretatik, zalantzan jarri behar da ea bi seme-alaba edo gehiago izan dituzten eta 2016ko urtarrilaren 1aren ondoren emandako ordaindutakoaren araberako pentsio baten tributudun diren ama eta orain aita guztien aldeko ekintza positibo horrek betetzen duen Europako Erkidegoko araudiak ezartzen duen proportzionaltasun-printzipioa. Osagarriak bi helburu zituen: alde batetik, amak saritzea Gizarte Segurantzari egindako ekarpen demografikoagatik, eta, bestetik, norberaren karrera profesionala bertan behera utzita edo, gutxienez, atzeratuta, emakumeak historikoki familia-etxea zaintzeko eta seme-alabak hazteko emandako rolaren ondorioz jasandako genero-diskriminazioa arintzea. Zentzu horretan, aukera hori zabaldu zaie aitei, sexu-berdintasunaren printzipioa urratzeagatik eta arrazoi beragatik diskriminatzeko debekuagatik.
Auzialdiko epaitegiak onartzen du botere legegileak ahalmena duela bere legeen ondorioak aldi baterako mugatzeko, baina uste du agerikoa dela ezarritako denbora-mugarekin proportzionaltasun-printzipioaren aurka egiten ari dela, eta, are gehiago, idazketaren xede izan zen helburua urratzen edo indargabetzen ari dela. Osagarriaren denbora-mugak proportzionaltasun-printzipioa urratzen du; izan ere, inolako justifikaziorik gabe, baztertu egiten ditu, hain zuzen ere, adineko emakumeak, aurreko belaunaldietakoak, 2016ko urtarrila baino lehen Gizarte Segurantzako prestazio bat eskuratu zutenak, eta, beraz, presio sozial handiagoa jasan zutenak beren karrera profesionala familiaren mesedetan atzeratzeko. XX. mendearen bigarren erdian kotizazio-karrera egin behar zuten emakumeak, ohikoena, sozialki espero zitekeena, emakumeak, ezkontzean, ordaindutako ekoizpen-jarduera oro bertan behera uztea eta familia-etxearen zaintzan baztertuta geratzea zenean.
Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak baloratu beharko du araudi nazionala, hau da, 2016ko urtarrilaren 1etik aurrera sortutako pentsioen osagarria mugatzen duen 48/2015 Legearen azken xedapenetako hirugarrena 79/7/EEE Zuzentarauaren Europako esparru juridikoarekin bat datorren, eta haren proportzionaltasunari buruzko adierazpena egin beharko du. Ordura arte, denbora-muga ez da aldatuko, eta 2016ko urtarrilaren 1etik aurrera soilik izango ditu ondorioak ordaindutakoaren araberako pentsioetan, betiere, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 60.1 artikuluko gainerako baldintzak betetzen badira.
David Erauskin Perez.
Mutualiako Aholkularitza Juridikoko abokatua
