2019ko otsailaren 28ko Auzitegi Gorenaren lan-arloko Salaren Epaiak (RCUD 211/2017) sindikatu batek planteatutako gatazka kolektibo bati irtenbidea eman dio. Horren bidez, hauxe eskatu zuen: gatazkak kaltetutako langileek gaixotasun epealdi bakoitzeko baimen bakoitzaren lehenengo hiru egunetan ordaindutako baimenaz gozatzeko eskubidea aitortzea, baja medikua edo aldi baterako ezintasun egoera aitortu beharrik gabe, gabezia edo geldialdia justifikatzen duten dokumentuak onartuz, aldi baterako ezintasun bajaren partearen ezberdinak direnak, osasun zerbitzu publikoko edo mutualitateko medikuek emandakoak –dagokion kontingentziaren arabera–-, eta beraz, gabezia horiek justifikatuta daudela onartzeko baja medikua edo aldi baterako ezintasuna aitortzeko exijentzia alde batera utzi eta ordaindutako baimena gozatu ahal izatea, eta enpresak aitorpen hauetan egon eta pasatzera kondenatu.
Epai horrek, GSLOren 169.1 a) artikuluan eta testu bategin bereko 173.1 artikuluko bigarren paragrafoan ezarritakoa gogoraraziz, aipatzen du aldi baterako ezintasun egoera izango dela langileak Gizarte Segurantzaren osasun asistentzia jasotzen duen bitartean eta lanerako ezindu jarraitzen duen bitartean. Ezarri da subsidioa laneko bajaren 4. egunetik aurrera kobratzen dela, eta aldi baterako ezintasunaren subsidioa, 4. egunetik 15.era, biak barne, enpresariak ordainduko duela. Agindu hauetatik, ondorio hauek atera ditu Salak:
- Langilearen gaixotasun oro ez da aldi baterako ezintasun egoera sortzeko oinarri, bakarrik osasun asistentzia behar izatearen eta lanerako ezintasuna sortzearen baldintza bikoitza betetzen duen hura bakarrik.
- Lanerako ezintasuna sortzen duen gaixotasun orok ez du aldi baterako ezintasun egoera babestua sortzen, soilik lehenengo hiru egunak gainditzen dituen horrek baizik.
Aipatutako epaiaren arabera, ondorioz, 1etik 3 egunera lan egiteko ezintasuna dakarten gaixotasunak ez daude Sistemaren babes markoaren barruan.
Alde batera uzte horrek orain interpretatzen eta ezartzen ari den itundutako erregulazioa justifikatzen du. Horretan, negoziatzaileek araudi eskema hau gogoan zuten, eta hori dela eta, langileen eskubideak osagarritzen ditu, hiru gaixotasun egun horiek ordaindutako baimen batekin estaltzeko. Modu horretan, saihestu egiten da langile bat lanpostuan ez egotea Langileen Estatutuaren 52. artikuluan ezarritakoaren araberako asistentzia falta bat sortu ahal izatea, falta horiek zenbatzeko lizentziak alde batera uzten baitira.
Bestalde, aldi baterako ezintasunak bakarrik sortzen du lan-kontratuaren etetea, Langileen Estatutuaren 45.1 c) artikuluaren arabera, eta langilea babestutako egoera horretan dagoenean kontratuaren oinarrizko prestazio sinalagmatikoak eteten dira, hala nola, zerbitzuak ematea eta soldata jasotzea, eta azken horren ordez Gizarte Segurantzaren sistemak preskribatzen duen laguntza jasotzea.
Horregatik, Auzitegi Gorenaren lan-arloko salak bere egiten du hautemate hori, hau da, ordaindutako baimenak ez duela aldi baterako ezintasunaren izaera juridiko bera.
Aldi baterako ezintasuna dela-eta baja-agiriaren exijentzia egoteak egoera hori ematearekin lotura logikoa du, 625/2014 Errege Dekretuaren 2.1 artikuluan ezarritakoaren arabera, eta hori igortzeak aldi baterako ezgaitasuna dela-eta subsidioa jasotzeko eskubidea aitortzera daramaten jardunei hasiera ematea dakar.
Horregatik, ez denez aldi baterako ezintasun kasu bat, ezin da horren gaineko exijentziarik egin, gaixotasuna egiaztatzeko beharra baimena ezartzen duen hitzarmen kolektiboak berariaz zuzentzen duelako, eta horrek ez dakar berekin babestutako egoera hori zehazten duten elementuak ematea.
Beste kontu bat da langileak gaixotasun egoera egiaztatu behar izatea, baimena lortzeko eta akordio kolektiboan aurreikusitako baldintzetan.
Kasu hauetan, gaixotasunaren lehen 3 egunetako baimenentzat, aldi baterako ezintasun egoerarako beharrezkoa den agiri berdina exijitzeko aukera ematen dute. Ondorioztatu da aztertutako klausula konbentzionalaren eduki literalak osasun sistema publikoa izan beharko litzatekeen subjektu igorlearen ezaugarriak berariaz aipatzen dituela, eta exijentzia hori betez, gaixotasun egoera hori justifikatzen duen beste edozein dokumentu nahikoa izango dela, justifikazio hori mediku sistema publikoak egiaztatua bada, betiere.
Ondorioa: gaixotasunaren lehen 3 egunetan (aldi baterako ezintasunik gabe) huts egitea justifikatzeko hitzarmen kolektiboetan aurreikusten den ordaindutako baimena gaixotasuna egiaztatzen duten mediku dokumentuekin justifikatu beharko da, eta gehienez 3 eguneko epealdi horretarako ez da mediku-agiria exijituko.
Jose Angel Moral. Mutualiako Aholkularitza Juridikoko Abokatua
