-(e)an bidalia

MUTUALIA FOROAREN XVIII. EDIZIOA

logo del foro mutualia

Gai-Zerrenda:

I  –   Lan-erreformaren funtsezko gaiak. 32/2021 Errege Lege Dekretua, abenduaren 28koa. 

1. zatia

  • Kontratazioa (aldizkako finkoak, ordezkapenekoak eta produkzioaren inguruabarrak direla-eta). 

Hizlaria: José Antonio Prieto, Mutualiako Pertsonen Garapeneko abokatua. 

 2. zatia

  • Prestakuntza-kontratuak. 
  • Aldi baterako enpregu-erregulazioko espedienteak (E.R.T.E.).

Hizlaria: Susana Castaños, Mutualiako Aholkularitza Juridikoko zuzendaria. 

II  –  21/2021 Legea, abenduaren 28koa. Erretiro-pentsioaren erreforma.

Hizlaria: Iñaki Esnal, Mutualiako Aholkularitza Juridikoko abokatua.

Deialdiak:

  • Gasteiz: 2022ko ekainaren 8a, asteazkena
  • Donostia: 2022ko ekainaren 9a, osteguna
  • Bilbo: 2022ko ekainaren 13a, astelehena

Izen ematea:

Beharrezkoa da izen-ematea
-(e)an bidalia

BIZKAIKO FORU ALDUNDIAREN proiektua, aniztasunaren Mutualia Sariaren irabazlea, inor atzean ez uzteko helburuarekin sortu da

Premio Mutualia Diputacion Bizkaia

Joan den apirilaren 30ean, Bizkaiko Foru Aldundiak 2022ko Mutualia Saria jaso zuen, Enpresako Aniztasunaren kategorian, «Adimen-urritasuna duten pertsonak Bizkaiko Foru Aldundiaren antolamenduan sartzea eta barneratzea» proiektuagatik.

Araubide Juridikoaren eta Funtzio Publikoaren zuzendari nagusi César González de Heredia Marurirekin solas egin dugu.

Zertan datza proiektua?

Proiektuaren funtsa inor atzean ez uztea da, pertsonak % 100 gai garela eta, batzuetan, desgaitasuna inguruak eragiten duela ulertzea. Horregatik eraldatu behar dira, pertsona guztiok geure trebetasunak garatu ahal izateko, eta, ildo horretan, proiektu honek desgaitasun intelektuala duten pertsonengan jartzen du arreta. Hala, karrerako funtzionario izatera iritsiko dira, lan egingo dute, eskubide eta betebeharrak izango dituzte, gainerakoek bezala, eta BFAk ematen dituen zerbitzu publikoak garatzen lagunduko dute.

Nola sortu zen proiektua, eta noiz hasi zen ezartzen?

Proiektua 2017aren hasieran sortu zen, Bizkaia Egiten estrategiaren barruan, eta urte natural hartan geure burua trebatu eta erakundea erronka horretarako prestatu genuen. Ondorioz, lanpostuak eta jarduera-prozesu eta -prozedura guztiak berrikusi ziren funtzio publikoaren maila guztietan, baita zeharkakoagoak diren beste batzuetan ere. Kolektiboarentzako erreserbatu beharreko lanpostuak finkatu ondoren, erabakigarria izan da hirugarren sektorearekiko lankidetza, horrek ahalbidetu baitzuen zuzentzen zitzaion kolektiboaren ezaugarrietarako benetan eraginkorra izango zen deialdi bat egitea. Deialdiak –datua azpimarratu beharra dago– ohiko deialdi baten betekizun guztiak izan zituen. Besterik gabe, teknikak, materialak eta prozedurak egokitu ziren, eta, jakina, edozein deialditan exijitzen diren lege-betekizun guztiak bete ziren. Deialdiaren beraren osteko prozesuak ere egokitu ziren, eta enplegu-hitzarmen bat sinatu zen, hirugarren sektoreko erakundeen laguntzarekin, plazak lortu zituztenei beren lan-bizitzan laguntzen dien lan-prestatzailearen figura bermatzeko.

 Zer emaitza izan da, ezarri zenetik?

Oso emaitza onak lortu dira; izan ere, mota horretako bigarren deialdian gaude. Mota horretako deialdi bat egin zuen Euskadiko lehen administrazioa izan ginen –langile finkoentzat, berriro diot–, eta orain halako deialdi bat errepikatuko duen lehena izango gara. Ez dut esango arazorik egon ez denik, proiektu guztietan bezala egon baitira, baina garrantzitsuena da horiek konpontzen asmatu dugula, jarduteko era berriak sortuz. Horrek aurreko zenbait modus operandi aldatzea eta, are, baliogabetzea dakar: etengabe geure burua trebatzea, langileak sentsibilizatzea, komunikazioa indartzea, batez ere berritzea… Horrek aukera eman digu etorkizunari begiratzeko, eta, beste deialdi bat egiteaz gain, bestelako erronkak jartzeko geure buruari: lanpostu berriak sortzea, prestakuntza espezifikoaren beharra edo beharrik eza, barne-sustapena, etab.

 Aplika daiteke beste erakunde batzuetan?

Bai, erabat. Lidergo-kontua da. Tresnak egon badaude; beraz, behin erabakia hartuz gero, ekiteak hainbat fase ditu, proiektu guztiek bezala, eta erakundeak heldutasun-maila ertaina izan behar du, baina hori bere burua berritzeko eta helburua lortzeko prest dagoen edozein egituratara estrapola daiteke. Jakinik, gainera, errentagarria dela, etekin ekonomikoari zein sozialari dagokionez.

César González de Heredia Maruri MUTUALIA SARIA JASOTZEN
Bizkaiko Foru Aldundia: 2022ko Mutualia Sariduna
-(e)an bidalia

Euskal kirola hobetzeko jarduketa-esparruak

logo-ekfb

UFDV-EKFBren atal honetan, hilean behin, euskal kirolean eragiten duten albiste esanguratsuen berri ematen dugu. Oraingoan, Unión de Federaciones Deportivas Vascas-Euskal Kirol Federazioen Batasuna Biltzarrean egonda, erkidegoko eta oinarrizko kirolak bere ahotsa entzunarazi nahi du. Espainiar federazioek kirolaren arloko erkidegoko eskumenak ahultzeko bidea hartu dute, eta integrazio-kuota deiturikoak ari dira ezartzen federazio autonomikoek egindako lizentzientzat, zeinak gehiengo sinplez ezartzen diren batzarretan. Akordiorik ezean, kasua epaitegietara iritsiko da azkenean; hala gertatu da, esaterako, Padeleko Espainiako Federazioaren integrazio-kuotekin, non justiziak federazio autonomikoari eman dion arrazoia. Arreta handiena ematen duen kasua, nolanahi ere, Automobilgintzaren Espainiako Errege Fundazioarena (RFEDA) da. Izan ere, 12 federazio autonomikok, besteak beste, Euskadikoak, kuota hori onestea aurkaratu dute.

Beste erakunde batzuekin batera, Unión de Federaciones Deportivas Vascas-Euskal Kirol Federazioen Batasunak lan egiten du kirol jardueretan ez dadin gertatu sexu-jazarpenik edo -abusurik, ez sexuan oinarritutakorik. Hala, hainbat kiroletako euskal federazioek eta Jarduera Fisikoaren eta Kirolaren Zuzendaritzak bidezkoa eta beharrezkoa ikusten dute jarduteko eta lankidetzan aritzeko esparru bat ezartzea, helburu izango duena sexu-jazarpena eta -abusua eta sexuan oinarritutakoak izan daitezkeen portaerak prebenitu, ikertu, eta, hala badagokio, zehatzea, kirol-praktika federatu bakoitzaren esparruan.

Euskal federazioek, euren organo sozialen aginduzko akordioen bitartez, barne-mailan, sexu-jazarpeneko eta -abusuko ekintzei aurre egiteko prebentzio- eta zehapen-araudi bana onetsiko dute. Araudiak Jarduera Fisikoaren eta Kirolaren Zuzendaritzak horretarako ezarritako ereduari jarraituko dio. Hala, federazioak lankidetzan arituko dira zehazten diren edo egiten diren jarduketetan, Unión de Federaciones Deportivas Vascas-Euskal Kirol Federazioen Batasunarekin lankidetzan. Horrenbestez, ekarpena egingo dute jazarpenaren eta abusuaren alorrean indarrean dauden araudietan ezarritakoa betetzeko behar adina ekintza egiteko, bai eta gai horiekin lotutako arau-hausteei buruzko diziplinazko zehapen-espedienteak abiarazi, izapidetu eta ebazteko ere.

Euskal Selekzioa

Bestalde, Walking Footballeko 50 urtetik gorakoen finalean, Euskal Selekzioak 2-1 irabazi zion Ingalaterrakoari, Faduran, Basque Country International Cupean. Euskal taldeak emaitzari buelta eman zion, eta sorpresa eman zien kirol honen asmatzaileei; taldea are gehiago hazi da modalitate honetan. 60 urtetik gorakoen finalean, ingelesek irabazi zuten: 5-0. Frantzia eta Italiako selekzioek ere parte hartu zuten lehiaketan. “Txapelketa arrakastatsua izan zen. Selekzio guztiek zoriondu gintuzten, eta esan ziguten maila guztietan gozatu zutela. Txapelketa honek oihartzuna du Europako walking footballean”, adierazi zuen Alfonso Arrolak, Euskal Selekzioaren koordinatzaileak.

Bestalde, Joseba Iraola, Euskal Selekzioa automobil-taldearekin batera, mendiko karreretako espezialitateko piloturik onenen artean dago, Frantzian, Portugalen eta Fitorako igoeran erakutsi duenez. “Oso goian egon gara beti denborei dagokienez; hainbat bigarren postu lortu ditugu, eta oso pozik gaude”, adierazi du pilotuak; mendiko karreretako Europako Txapelketako nazioarteko bederatzi probatan ordezkatzen du Euskadi. Unión de Federaciones Deportivas Vascas-Euskal Kirol Federazioen Batasunak eta Euskadiko Automobilismo Federazioak, Eusko Jaurlaritzaren laguntzarekin, Euskal Selekzioaren automobil-talde berri hau babesten dute.

-(e)an bidalia

Euskara plan arrakastatsuen gakoak jaso dituzte Arabako Enpresen Foroan

arabako enpresak

Maiatzaren 19an egin zen 2022ko Arabako Enpresen Foroaren lehen saioa Europa Biltzar Etxean (Gasteiz). Eusko Jaurlaritzak, Arabako Aldundiak eta Gasteizko Udalak martxan jarritako foroa da, Lanabes ekimenaren barruan, Arabako arlo sozioekonomikoan euskara sustatzeko. Bai Euskarari Elkarteak du foroa kudeatzeako ardura.

Lehen saio honetan Elhuyar eta Fagor Taldeko ordezkari bana euskara plan arrakastatsuetaz aritu ziren; gako garrantzitsu asko eman zituzten ezagutzera. Horren ostean, enpresetako ordezkariak taldeka banatuta euskaran aurrera egin nahi duen enpresa baten testuinguru ideala irudikatu zuten.

Iaz parte hartu zuten enpresei berri batzuk gehitu zaizkie, eta ekimena gero eta jendetsuagoa eta parte-hartzaileagoa da. Enpresa hauek ari dira parte hartzen: Mutualia, La Vitoriana, Sirimiri Zerbitzu Soziokulturalak, EBA S.L., Ludoland, SEA Arabako enpresariak, Orona – Electra Vitoria, Ega Master, RPK, Uriarte Industrial, Oreka IT, Artepan-Mamia, El Corte Inglés, Mondragon Korporazioa, Vital Fundazioa eta Ciudad Jardin LHII.

Informazio gehiago

-(e)an bidalia

Berritasunak, estranetean

pantalla con la extranet

2022ko maiatzaren 30etik (astelehenetik) aurrera, estraneta erabiltzen baduzu, honako berritasun hauek ikusiko dituzu.

OSASUN TXOSTENA

Ezbehar kopuruari buruzko txostena ez da egongo plataforma digitalean eskuragarri aurrerantzean; horren ordez, osasun txostena egongo da.Txosten berrian, ezbehar kopuruari buruzko azterketaren adierazleez gainera, informazio osoagoa jasotzen da, eta adierazle horiek pertsonalizatzen dira.

Osasunari buruzko txostena gure enpresa mutualisten premien azterketa sakonean oinarritzen da. Hori egiteko, Laneko Arriskuen Prebentzioko teknikarien aholkularitza jaso dugu. Gehienez 12 hilabeteko aldi bati buruzko informazioa hautatu ahal izango duzu, lanera ez joatea eragiten duten patologiei dagokienez, laneko istripuak, lanbideari lotutako gaixotasunak, gaixotasun arruntak eta lanetik kanpoko istripuak direla eta.

TXATBOTA

ARGI.A gure laguntzaile birtualak berehalako arreta jartzen du erabiltzailearen eskura. Elkarrizketa zuzeneko sistema honek aukera ematen du estranetari buruzko zalantza nagusiei kasu egin eta galdera ohikoenei berehala erantzuteko.

Nahiko zenukeen erantzuna topatu ezean, gurekin harremanetan jar zaitezke ondorengo web-galdetegiaren bitartez.

Gure zerbitzuak hobetzen jarraitzen dugu, eta gure erabiltzaileen espektatibetara egokitzen.

-(e)an bidalia

MUTUALEX EPAIA 2022KO MAIATZA

sentencia juridica

EBJAren epaia, 2022ko otsailaren 10ekoa

Langile bat, praktiketan dagoena barne, kontratatua izan zen funtsezko eginkizunak betetzeko gai ez dela deklaratzen denean desgaitasunen bat agertu delako, enpresak lanpostua aldatzen saiatu beharko du, neurri hori “egokitze arrazoitsua” delako, betiere enpresarentzat zama astunegia ez badakar.

Orain aipatuko dugun epaiak enpresa-munduarentzat zalantzarik gabeko interesa du, eta agerian uzten du Justiziak gero eta sentsibilizazio handiagoa duela desgaitasuna duten pertsonen diskriminazioaren aurkako borrokan.

Beti bezala, egitatezko kasua eta epaian aplikatutako araudia hartuko ditugu abiapuntutzat, eta, kasu honetan, epaiaren kontzeptu garrantzitsuenen definizioa azpimarratuko dugu, hala nola: “neurri egokiak”, “egokitze arrazoitsua” eta “zama astunegia”. Amaitzeko, epai horren doktrina gisa erakusten den ondorioa azalduko dugu.

Egitatezko kasua: Enpresaburuak trenbideetako mantentze-lanetarako kontratatu ondoren, prestakuntza-praktikaldi bat egiten ari zen langilea da. Praktikaldi horretan, patologia kardiako bat diagnostikatu zitzaion eta taupada-markagailu bat jarri ere bai; egoera hori guztiz bateraezina denez eremu elektromagnetikoekiko esposizioekin eta bere lanean izan ditzakeenekin, kontratatua izan zen zereginak egiteko EZ GAI deklaratu zen. 

Gertakari horietan oinarrituta, enpresak praktikaldiko kontratua amaitu zion, desgaitasunen bat aitortzen zaien praktiketako langileek lanpostua aldatzeko eskubiderik ez dutela alegatuz, eta kaleratu egiten zuten. 

Langileak kaleratzea errekurritu egin zuen eta organo jurisdikzionalak, 2000/78 Zuzentarauaren arabera errekurtsogilearen osasun-egoerak “desgaitasuna duen pertsona” gisa hartzea ahalbidetzen duela oinarri hartuta, zalantzan jartzen du, hain zuzen ere, zuzentarau horren 5. artikulua honela interpretatu behar ote den: enpresaburu bat behartuta ote dagoen, bere desgaitasuna dela-eta funtsezko funtzioak betetzeko gai ez den pertsona bat beste lanpostu batera bideratzera, lanpostu horretarako eskumenak, eskatutako gaitasunak eta erabilgarritasuna baditu eta neurri horrek enpresaburuarentzat zama astunegirik ez badakar.

Kasuari ezarri beharreko araudia:

  1. Desgaitasuna duten pertsonen eskubideari buruzko Nazio Batuen Konbentzioa, Kontseiluaren 2009ko azaoaren 26ko 2010/48/EE Erabakiaren bidez onartua Europar Batasunaren izenean:
  2. 2. artikulua, hirugarren paragrafoa: desgaitasun-arrazoiengatiko diskriminazioak bereizkeria-modu guztiak barne hartzen ditu, besteak beste, egokitze arrazoitsuak ukatzea.
  3. 2000/78 Zuzentaraua:
  4. 5. artikuluak, “egokitze arrazoitsuak desgai diren pertsonentzat” izenekoak, hau dio:

Desgai diren pertsonei begira tratu-berdintasunaren printzipioa bermatzeko helburuarekin, egokitze arrazoitsuak gauzatuko dira. Horrek esan nahi du enpresaburuek neurri egokiak hartuko dituztela, egoera bakoitzean dauden beharrizanen arabera, desgai diren pertsonei ahalbidetzeko enplegua lortzea, enpleguan parte hartzea edo lanbidean aurrerantz egitea, edo desgai diren pertsonei prestakuntza eskaintzeko, salbu eta neurri horiek zama astunegia direnean enpresaburuarentzat.

Zama ez da astunegitzat joko, kasuan kasuko estatu kidean desgaitasunei buruzko politiken esparruko neurriek hura behar beste arintzen dutenean.”

Epaiko kontzeptu garrantzitsuen definizioa.

A) Neurri egokiak:

Zuzentarau horretako 20. kontuan hartuzkoak hau aipatzen du neurri egokien artean: neurri eragingarri eta praktikoak, lan egiteko lekua ezgaitasunaren arabera egokitzeko, esaterako, instalazioak, ekipamenduak, laneko jarraibideak, eratxiki beharreko eginkizunak edo gauzatu beharreko prestakuntza- nahiz kokatze-neurriak moldatuz.

Beraz, Justizia Auzitegiak neurri egokien zerrenda zehatza egiten du; fisikoak, antolakuntza edo hezkuntza arlokoak izan daitezke, Zuzentarau horretako 5. artikuluak, NBEren Konbentzioko 2. artikuluarekin bat etorriz, egokitze arrazoitsu kontzeptuaren definizio zabala bultzatzen baitu. 

B) Egokitze arrazoitsua: 

2000/78 Zuzentarauaren 5. artikuluak dio egokitze arrazoitsuak gauzatuko direla, desgai diren pertsonei begira tratu-berdintasunaren printzipioa bermatzeko helburuarekin. Horrek esan nahi du enpresaburuek neurri egokiak hartuko dituztela, egoera bakoitzean dauden beharrizanen arabera, desgai diren pertsonei ahalbidetzeko enplegua lortzea, enpleguan parte hartzea edo lanbidean aurrerantz egitea, edo desgai diren pertsonei prestakuntza eskaintzeko, salbu eta neurri horiek zama astunegia direnean enpresaburuarentzat.

C) Zama astunegia:

Zuzentarauaren 21. kontuan hartuzkoak dio kasuan kasuko neurriek zama gehiegi sorrarazten duten jakiteko, kontuan hartu beharko liratekeela, bereziki, neurri horien finantza-kostuak edo beste mota bateko kostuak, erakundearen edo enpresaren tamaina, finantza-baliabideak eta negozio-kopuru osoa, eta dirulaguntza publikoak nahiz beste mota bateko laguntza baliatzeko aukera. 

Beraz, aipatu dugun epaia zedarri garrantzitsua da Europar Batasuneko Justizia Auzitegiren doktrinan, enpresaburuaren egokitze arrazoitsuak desgaitasuna duten pertsonekin izan beharreko irismena zehazten baitu.


Ondorio gisa, epai horrek balio bikoitza du:

Batetik, praktikaldiko langileak sartzen ditu 2000/78 Zuzentarauko desgaitasunagatik diskriminatzeko debekuak babesten dituen kolektiboan, eta horrek esan nahi du ezin dela desgaitasuna duen pertsona bat kaleratu bere muga funtzionalak direla-eta probaldia gainditu ez duelako, betiere egokitze arrazoitsua egin badaiteke, beste lanpostu batean birkokatzea barne.

Bestetik, zabal definitzen du desgaitasuna duten langileei enpresaren laneko baldintzetan egokitze arrazoitsuak egiteko enpresaburuaren betebeharra, birkokatzea edo lanpostuz aldatzea barne.

Beraz, desgaitasuna duen langile batek probaldia ez badu gainditzen dituen muga funtzionalen ondorioz, kaleratze deuseza eragin dezake, enpresaburuak ez badu bermatzen egokitze arrazoitsuak egin dituela edo egokitze horiek zama astunegiak zirela berarentzat.


Hori dela eta, garrantzitsua da enpresaburuek egokitze arrazoitsuetan sartzea birkokatzeko betebeharra. Desgaitasuna, enpresaburuak horren berri jaso izana eta gaitasunik ezagatik edo egokitzapenik ezagatik lotura iraungi izana egiaztatu ondoren, enpresari dagokio egokitze arrazoitsuak egin zituela egiaztatzea, eta “zama astunegiaren” salbuespena izateko enpresak kontuan izan beharreko parametroak dira epaiak ematen dizkigunak; hau da, egokitze arrazoitsuen finantza-kostuak, enpresaren neurria, finantza-baliabideak eta erakundearen edo enpresaren guztizko negozio-bolumena, funts-publikoak izatea edo beste motaren bateko laguntza izatea.

María José Marcilla

Letrada de la Asesoría Jurídica de Mutualia

-(e)an bidalia

KONTSULTA JURIDIKOA 2022ko MAIATZA

CONSULTA JURIDICA

Noiz hasten da “dies a quo” kontatzen kaleratze-akzioaren iraungitze-epea zenbatzeko, denboraldia hastean enpresak deitu ez dituen aldizkako langile finkoak izan eta aldi baterako ezintasun-egoeran badaude? 

Aldi baterako ezintasun-egoeran (aurrerantzean, ABE) badago aldizkako langile finkoa eta denboraldia hastean enpresak deitzen ez badio, ba al du kaleratze-akzioa egikaritzerik medikuaren alta jaso ondoren?

Planteatutako gaiaren erantzuna bata edo bestea izango da, denboraldia hasteko enpresak deitu ez izanaren berri langileak noiz izan duen kontuan hartuta. Hau da, kaleratze-akzioa zein egunetatik aurrera egikaritu ahal izango zuen zehaztu behar da, eta horretarako “dies a quo” zehaztu behar da, ekintzaren iraungitze-epea zenbatzeko.

Kontsultatu zaigun kasuaren antzeko gai bat ebazten duen Auzitegi Gorenaren 2022ko urtarrilaren 20ko epai baten arabera, kaleratzea erreklamatzeko epea hasten da jarduera berrabiaraztean enpresak ez duela deitu jakiten duenean langileak (ABE egoeran egon arren), ABE egoeran egoteak ez baitu enpresa lan-harremana berriro ekiteko salbuesten.

Gorenaren epai horrek aztertzen duen egitatezko kasua ikasturtearen iraupeneko obra edo zerbitzu jakin baterako hainbat kontratu sinatu zituen langile batena da; ABE prozesua hasi zuen aldi horretan eta hurrengo ikasturtean amaitu zen. Alta hartu ondoren, langileak lanera itzultzeko eskatu zuen eta enpresak eskaera ukatu egin zion, obra edo zerbitzu jakin baterako kontratua aurreko ikasturtea amaitu zenean iraungi zela uste baitzuen; are gehiago, langileak kitapena sinatu zuen, eta, beraz, ez zegokion berriro lanera itzultzea.

Araudi hau aztertu behar litzateke:

LEren 16.2 artikulua. 

“Aldizkako langile finkoei lanera deitzerakoan, kasuan kasuko hitzarmen kolektiboetan zehaztutako hurrenkera eta moduak bete beharko dira, eta hitzarmenean esaten dena betetzen ez bada, eskumena duen jurisdikzioan lanetik kaleratutakoen prozedura betez jardun ahal izango du. Hasiera epea deialdirik ezaren berri jakiten denekoa izango da.”

LEren 45.1 artikulua. 

“Hauek dira lan-kontratua eteteko arrazoiak: … c) Langileen aldi baterako ezgaitasuna.”

LEren 59.3 artikulua.

Kaleratzearen kontrako egintza, edo aldi baterako kontratuak desegitearen kontrako egintza, gertakizun horretatik hurrengo hogei egunetara iraungiko da. Egunak esatean egun balioduna esan nahi da, eta iraungitze-epea ondorio guztietarako izango da. Iraungitze-epea eten egingo da, aldiz, bitartekaritza, arbitraje eta adiskidetzerako organo publiko eskudunari adiskidetze-eskabidea aurkezten zaionean. 

Aretoak, epaian, aldizkako langile finkoen kaleratze-akzioaren iraungitzeari buruzko doktrina-bilakaera errepasatzeaz gain, lehenik eta behin iraungitze-institutua bera aztertu du, eta adierazi du ekintza hori modu arrazoituan eta ez arbitrarioan baloratu behar dela. Argudiatzen du hori balioesteko beharrezkoa dela enpresak bere azkentze-borondatea adieraztea zalantzarik gabeko jokabide baten bidez, egintza argi eta eztabaidaezinen bidez adierazita, eta ondorio hori ezin zaiela jardun anbiguoei egotzi, iraungitzea salbuespenezko neurria baita. 

“Dies a quo”ri dagokionez, Aretoak adierazi du kaleratze-akzioaren iraungitze-epearen hasierako eguna enpresak ez duela deitu jakiten duenean hasten dela (aldizkako langile finkoa aldi baterako ezintasun-egoeran egon eta enpresak kanpainaren hasieran deitu ez dionean), eta ez, alta medikoaren ondoren, langileak berriro lanera itzultzeko egindako eskabidea enpresaburuak onartzen ez duenean. 

Egia da langilea aldi baterako ezintasun-egoeran dagoela, kontratua etenda duela, eta egoera horretan ezin direla alderdien betebeharrak eskatu, zerbitzuak emateari eta soldatak ordaintzeari dagokienez, baina horrek, Aretoak adierazi bezala, ez du enpresa salbuesten lan-harremana dagoen egoeran berriro ekitetik, dela langilea lanean hastearen ondorioz, dela ABE egoeran egotearen ondorioz jarduerarik gabe egoteagatik, baina egoera horretako berezko gizarte-segurantzaren arloko betebeharrekin. 

Horregatik, enpresak langileari deitzen ez badio, ABE egoeran egon arren, ez-betetze bat gertatzen da, eta hortik aurrera langileak kaleratzeagatiko erreklamazioa egin dezake, eta, beraz, iraungitze-epea hasten da.

Deitzea enpresa-betebehar bat denez, dei hori ez egitea lan-harremana azkentzeko borondatearen adierazletzat hartu behar da, eta legegileak 16.2 artikuluan ezarri du zein den kaleratzea dela-eta demanda jartzeko epearen hasierako eguna, ABE egoeretarako salbuespenik edo berezitasunik gabe; beraz, legegileak ezarritakoa ikusita –aldi baterako ezintasun-egoeretan salbuespenik edo berezitasunik ez du egin–, ezin da interpretatu egoera horietan zenbaketa hori modu desberdinean egin behar denik.

Ondorio gisa, eta LEren 16. artikuluan egindako aurreikuspena gogoan izanda, aldizkako langile finkoari kanpainaren hasieran enpresak ez badio deitu lan-harremanari berriro ekiteko, kaleratzeagatiko demanda aurkez dezake medikuaren altaren zain egon beharrik gabe, kaleratze-ekintzarako 20 egunen “dies a quo”-a hasiz ez diotela deitu jakiten duen egunetik aurrera.

María José Marcilla

Letrada de la Asesoría Jurídica de Mutualia

-(e)an bidalia

LANEKO BIDE-SEGURTASUNA: DGT-REN ERRONKA BERRIA. 

2019an, laneko trafiko-ezbeharrak izan ziren istripu larri eta hilgarrien arrazoi ugarienetako bat. 

Hain zuzen ere, mota horretakoak izan ziren laneko istripu larrien ia % 22, eta laneko istripu hilgarrien % 32,4, bai misioan ibilgailuak erabiltzean, hau da, lanaldiaren barruan, bai in itinere, edo, bestela esanda, lantokira joateko eta lantokitik itzultzeko lekualdatzeetan. 

Larritasunaz den bezainbatean, heriotza eragin zuten 232 lan-istripuetatik, 98 misioan izan ziren, eta 134 in itinere. Hala ere, in itinere istripuak ugariagoak izan arren, ez daude behar bezala jasota enpresen prebentzio-planetan. 

Beste datu esanguratsu bat: Estatuan, egunero, bajaren bat eragiten duten laneko 196 bide-istripu gertatzen dira batez beste. 

Hurrengo grafikoan ikus daitekeen bezala, heriotzen bigarren arrazoia da. 

Iturria: Estadísticas de accidentes de trabajo 2019

Hori dela eta, DGTk Mugikortasun Seguruko Zigiluak sustatuko ditu, Bide Segurtasuneko 2030 Estrategiaren barruan. Laneko bide-segurtasunaren kudeaketa aitortu, bultzatu eta sustatzeko tresna bat da. Helburua da enpresetan mugikortasun seguru eta jasangarriari buruzko planak ezartzea, eta bai langileak bai enpresak berak kontzientziatzea laneko trafiko-istripuen arazoaz. 

Mugikortasun-zigiluak ezartzeko ekimena 2016an hasi zen, eta Asturias izan zen aitzindaria. Laneko Arriskuak Prebenitzeko Asturiasko Institutuak eta bertako Trafiko Zuzendaritzak sortu zuten Enpresentzako Mugikortasun Seguruko Asturiasko Zigilua, enpresetan bide-segurtasuneko planak kudeatzea eta ezartzea sustatzeko. 

Dagoeneko Kantabriara eraman dute eredu hori, Mugikortasun Seguruko Kantabriako Zigiluaren bitartez. Bi erkidegoetan arrakasta izan duenez gero, bat egin nahi duten beste autonomia-erkidegoentzat erreferentzia izan dadila da asmoa. Zalantzarik gabe, Zigilua sortzea arrastarako giltzarria izan da, balio erantsi eta bereizlea ematen baitie enpresei, lortu nahi zen inplikazio eta motibazio gehigarri hori lortze aldera. 

Kantabrian, urte bakarrean, 11 enpresak eskuratu dute zigilua dagoeneko; Asturiasen, berriz, 70 enpresa eta erakundek baino gehiagok, 2016tik hona.Esan daiteke,beraz, zabaltze-fasean dagoen proiektu esperantzagarria dela, eta onura enpresarial zein sozial handiak dakartzala. 

Euskadin, INNOVABIDE Sarea garatu da, eta horren parte da Mutualia, Bide Segurtasunaren arloan kudeaketa hobetzeko konpromisoa duen Euskal Enpresen Sarea. 2018an jarri zuen martxan Eusko Jaurlaritzako Segurtasun Saileko Trafiko Zuzendaritzak, laneko trafiko-istripuetan hildako eta larri zauritutakoen kopurua % 40 murrizteko helburuarekin (“in itinere” eta “in mision”).  

Dagoeneko 60 enpresa baino gehiago dira sare honetan parte hartu ahal izateko edozein euskal enpresa, doan eta edozein dela ere bere tamaina edo lan-esparrua, parte har dezakeen, bide-segurtasunaren arloan enpresa-kudeaketaren konpromiso bakarrarekin eta partekatzeko. sareko gainerako entitateekin izandako esperientziak. 

Izan gogoan beti: egun seguru bat egundoko eguna izango da, seguru!