Elkarrizketa Andrea Vilallongari 

entrevistada

Andrea Vilallonga, komunikazioan eta eragin positiboan aditua giza taldeetan.  

Nazioarteko esparruetan hizlari izan da eta bere esperientzia eta ezagutza publiko zabalari helarazi dio, TEDx TALKS programetan, La Vanguardia, RTVE eta La Cadena Ser bezalako komunikabide nazionaletan eta publiko gazteagoari zuzendutako beste batzuetan parte hartuz, hala nola Operación Triunfo. 

Andrea Vilallongaz hitz egitea motibazioaz eta ikuspegi positiboez hitz egitea da. 

  1. Andrea, zure aurkezpenean esan duzu pertsonen komunikazio positiboa sustatzen aditua zarela. Zertan datza hori zehatz-mehatz?  

Giza elkarrekintzan alderdi eraikitzaileak nabarmentzean eta indartzean datza komunikazio positiboa. Nire ikuspegiaren oinarria da pertsonei laguntza ematea modu eraginkorrean hitz egin dezaten, haien mezuetan eta komunikatzeko moduan positiboa dena azpimarratuz, harreman pertsonalak eta profesionalak hobetze aldera. 

  1. #mirate metodoa garatu duzu. Azalduko diguzu zertan datzan? Zure ustez, zein da metodo horren balio nagusia? 

#mirate metodoa autobehaketa eta autoezagutza sustatzeko garatu dudan tresna bat da. Ideia hau du oinarrian: geure buruari zintzotasunez eta errukiz begiratzen badiogu, aukera izango dugu gure komunikazio-trebetasunak indartzeko eta gizabanako gisa hazteko. Metodo horren balio nagusia da gogoeta pertsonala sustatzen duela, benetakoagoa eta positiboagoa den komunikazio baten oinarri gisa. Jendea ispilura begiratzera gonbidatzen dut, baina ez orrazteko, hausnar egiteko baizik! Nork bere burua ezagutzea da giltzarria, hori baita, maiteok, benetako komunikazio positibo baten atzean dagoen superboterea. 

  1. Hitzaldiak eta prestakuntzak ematen dituzu, idatzi egiten duzu, antzerkian eta publizitatean lan egin duzu, baita OTn ere… Zerk bultzatzen zaitu askotariko diziplinetan parte hartzera? 

Askotariko diziplinetan parte hartzen dut adierazteko eta ikasteko dauden bideak esploratzea interesatzen zaidalako. Esperientzia bakoitzak ikuspegi berri bat ematen dit; horrela, aberastu egiten da komunikazio positiboan dudan ikuspegia. 

Ezin naiz geldirik egon! Diziplina bakoitzak zerbait berria eta zirraragarria ekartzen dit. “Dena egin nahi dut, eta orain” sindromea dudalakoan nago. 

  1. Nola deskribatuko zenuke enpresetako komunikazioaren mundua? 

Enpresetan, komunikazioaren mundua funtsezkoa da antolakuntzak arrakasta izan dezan. Komunikazioak berekin dakar mezuak modu eraginkorrean transmititzea, bai enpresa barruan, bai enpresatik kanpora. Horrela, enpresa-kultura sendo bat eraikitzen da, eta bezeroen eta kolaboratzaileen aurrean irudi positiboa mantentzen. Horrez gain, negozio-azeleragailu bat da komunikazioa. Komunikazioa gakoa da, hura gabe ez dago negoziorik. 

  1. Zerk blokeatzen du enpresa baten potentziala? Nola desblokeatzen da? 

Hainbat faktorek blokeatu dezakete enpresa baten potentziala, hala nola komunikazio eraginkorrik ezak, aldaketarekiko erresistentziak eta taldeko kideen arteko lerrokatzerik ezak. Komunikazioaren hobekuntza, lidergoaren garapena eta lankidetza-kulturaren sustapena barne hartzen dituen ikuspegi integral baten bidez desblokeatzen da. Komunikazioa hobetzea, estatus quoari aurre egitea eta lankidetza sustatzea dira potentzialaren akuiluak. 

  1. XXI. mendeko erakunde batean, zer eragozpen topatzen ditu lider batek inpaktua eta eragina izateko? 

XXI. mendeko erakunde batean, liderrek askotariko erronkak izan ditzakete; esate baterako, aniztasunaren kudeaketa, teknologiarako egokitzapena eta urruneko taldeak gidatzeko beharra. Gainera. badute beste oztopo bat: boteredun askok ez dute aldaketarik egin nahi izaten; aldaketei buruz hitz egiten dute, baina ez daude prest gauzek eboluziona dezaten. Boteredunek eboluzioa besarkatzeari dioten errezeloa benetako erronka izan daiteke. 

Hori gainditzeko, aldaketari buruzko diskurtso distiratsuak baino zerbait gehiago behar da. Estrategia argia, komunikazio eraginkorra, enpatia eta berrikuntzara bideratutako pentsamolde irekia behar dira, eta, batzuetan, baita diplomazia-ukitu bat ere, bidea urratzeko. 

  1. Sare sozialak komunikazioaren oraina dira. Etorkizuna ere badira? 

Sare sozialak komunikazioaren orainaren zati garrantzitsu bat dira, eta litekeena da etorkizunean ere garrantzitsuak izaten jarraitzea. Hala ere, espero dut haiek erabiltzeko modua eta haien eragina aldatu egingo dela denboran zehar. 

  1. Zer aholkatuko zenieke gure gazteei hainbeste estimulu birtualen artean segurtasunez ibil daitezen? 

Gazteentzako aholkua: mundu birtualean, distira egiten duen oro ez da urrea; zenbaitetan, iragazki bat baino ez da. Neska-mutilok, lehenetsi kalitatea kantitatearen aurretik. Eta gogoratu: benetako bizitza pantailatik kanpo ere existitzen da! Garrantzitsua da mugak ezartzea, pribatutasuna babestea eta eremu birtualetik kanpo harreman esanguratsuak eraikitzea. 

  1. Zure egunek ere 24 ordu dituzte? 

Noski! Nireek ere 24 ordu dituzte, baina batzuetan sentitzen dut 12 ordura laburtzen direla. Gakoa denbora kudeatzea da, eta neure buruari gogoraraztea ezen, gustatuko litzaidakeen arren, ezin dudala neure burua klonatu (oraindik ez da horrelakorik asmatu!). 

Andrea Vilallongari buruz gehiago jakin nahi baduzu www.andreavilallonga.com web orrian sar zaitezke.

Elkarrizketa: Korrika

ane elordi korrikako koordinatzailea

KORRIKA Euskal Herri osoan zehar egiten den euskararen aldeko ekimen erraldoia da. Aurten 23. edizioa, “Harro Herri” lelopean, martxoaren 14tik 24ra Irundik Baionarat izango da.

Ane Elordi, KORRIKAren arduraduna elkarrizketatuko dugu.



Zer da KORRIKA eta zein da helburu nagusia?

Esan dezakegu KORRIKA badela gaur egun Euskal Herrian egiten den euskararen aldeko ekimenik erraldoiena. Bereziena ere, euskara duelako muga bakarra, 2 estatu, 3 administrazio…eta horiek gaindituta Euskal Herri osoa zeharkatu eta batzen du.

Helburuak bi dira: batetik, euskararen kontzientziazioan eragitea eta sustatzea, eta bestetik, AEKrentzako diru bilketa.

Eta KORRIKA lasterketa bera bada ere, hori baino askoz gehiago da. Edizio oro badu kanta, leloa, materiala, unitate didaktikoak,…gero badira diasporan egiten diren KORRIKAk eta KORRIKA ahizpak ere bai, beste hizkuntza gutxiagotu batzuen alde egiten diren ekimenak…

KORRIKAz asko esan daiteke. Aurretik prestaketa lanak, ibilbidea nola antolatzen dan, nola erabakitzen dan nondik igaro; urte biko lana prestaketa lanetan; mezua, leloaren aukeraketa; eragileen zein norbanakoen babesa, mezugilea aukeratzea, martxoaren 14tik aurrera lasterketa eta osteko balorazioak.

Aurreko urtean, Jon Zabala Arando partaide den ikerlari taldeak egin duen ikerketaren berri izan dugu (“Korrika, running in collective effervescence through the Basque Country: A model of collective processes and their positive psychological effects”); eta jakin dugu zientifikoki frogatu dutela Korrikan parte hartzeak eragin psikologiko positiboak dituela gizarte-ongizatean eta ahalduntze kolektiboan.  Bizipen, ilusio, zirrara eta emozioak sortzen ditu. KORRIKA pizgarria da euskal gizarte gisa indartzeko?

Bai, egia da KORRIKAn parte hartzen dugunok sarritan deskribaezina dela esaten dugula. Bakoitzak modu berezian bizi du, baina furgoneta datorrela ikusten horrek barrua mugitzen digu, poza, poz negarrak, ilusioa, …

Ardatz asko biltzen dira KORRIKAk.: errigintza, harrotasuna, bagarela herri bat euskaraz bizi nahi duguna, eta horri helduta aurrera egiteko prest gaudenak.Indarra transmititzen du, energia txute bat da, gure Euskal Herri ideala irudikatzen da hamar egun horietan, eta furgonetan zoazenean oso argi ikusten da hori, Euskal Herria zeharkatzen duzu eta burbuja baten zoaz.

Baina badugu erronka bat ere, nola mantendu KORRIKAren bueltan sortzen den indarra eta babes hori? Zelan eutsi horri? KORRIKA badator eta badoa, eta etorriko dira beste ekimen batzuk, baina orokorrean jendarteak eta euskalgintzak asmatu beharko genuke bultzada horri nola eutsi.

Euskal gizartearen pizgarri den neurrian, identitatean eragiteko, komunitatean, herri ideietan.. Nortasuna.

Azken edizioek jauzi kualitatibo eta kuantitatiboa izan dute. Sare sozialek, streaming bidez Korrika unean bertan jarraitzeko aukerak, mugikorreko aplikazioak eta beste hainbat baliabidek eragina izan dute Korrikaren uholdearen tamaina erraldoia izatea. Aurten badago berrikuntzarik?

Streamingak oso erantzun ona izan zuen, gainera pandemia ostean, pantailekiko lotura handiagoa zegoen eta egia da jendea engantxatu zela. Aurten ere zuzenekoa emango da, eta berrikuntza moduan saiakera egin nahi da hainbat kameretako irudiak nahastearekin, ez orain arte bezala irudi finko da.

Horrez gain, APParen aldeko apustua ere egin dugu, korrika laguntzailea egun ez da txartelduna, APPan ataltxoa dauka.

Aztarna ekologikoari eta gizarte erantzukizunari lotutako hausnarketak ere egin ditugu eta horrek ondorioak izan ditu arroparen ekoizpenean, euskarrietan, apaingarrietan eta abar.

Beraz, berrikuntza asko!

Gurean, Mutualian, Korrika birtuala, e-Korrika izena duena, sortu genuen, Korrikako sortzaileak omendu ziren edizioan. Eta e-Korrikako edizioetako batean e-Korrikako ipuinak kaleratu genuen. Aurten e-Korrikaren 4.edizioa izango dugu, eta aurreko edizioetan bezala, emaila izango da lekukoa, eskuz esku beharrean, ordenagailuz ordenagailu, postontziz postontzi bidaiatuko du Mutualiako langileen artean kilometro birtualak egiten. Guk gure aletxoa jarri dugu,  nola lagundu dezakete erakunde eta enpresek Korrika zabaltzen?

Asko dira moduak, eta Mutualiak egin duen moduan bakoitzak bere ekarpena egin dezake, bere iniziatibetatik. Egia da ohikoena badela kilometroa eskuratzea, petoak, banderolak eskuratu eta babesa adierazteko argazkiak egin; KORRIKA laguntzaile izan, arropa; sare sozialetan argitalpenak partekatu…

KORRIKA Euskal Herrian sortu zen, eta egun mundu osora egin du jauzia, kontinente guztietan badaude KORRIKAren eta euskararen alde egin duten euskaltzaleak. Horrez gain, antzeko ekimenak hizkuntza gutxituak dituzten beste herrialde batzuetan egiten dira. Zer harreman du AEK-Korrikak beste lurralde horiekin?

Guk hori KORRIKA Munduan bezala sailkatzen dugu, eta badaude bi ildo nagusi:

Batetik, munduan zehar dauden euskaldunek euskararen alde antolatzen dituzten KORRIKAk edota euskal etxeetakoek, edota unibertsitateetako irakurletzetakoek. Etxeparerekin hitzarmena dugu eta munduan zabaltzeko elkarrekin egiten dugu bidea.

Bestetik, Korrika Ahizpak daude, beste hizkuntza gutxiagotuetan egiten diren Korrikaren antzeko ekimenak. Hemen gertu Ar Redadeg eta La Passem, biak udaberrian izango dira, KORRIKA ostean.

Bogan dago ardura postuetan belaunaldi aldaketa gizarteko hainbat alorretan eta Korrikan ere eman lekuko aldaketa. Nola bizi izan ditu Anek aurreko edizioak izan korrika egin, izan lekukoa eramaten, izan furgonetan, izan komunikazioan lanean? Eta orain arduradun postuan, nola bizi duzu Korrika?

Bueno ba orain arte KORRIKA sortu osteko arduradun bakarra izan naiz, beraz, nik beti ezagutu izan dut.

Txikitan eskolan Korrika txikia egiten genuen, herriko ume guztiak elkartuta. Gero elkarte desberdinetako kilometroetan parte hartu izan dut. Zorionez, nire herritik beti pasatu izan da, gauetako oroitzapen berezia daukat.

Eta gero, behin 2015ean AEKn hasita, ba modu desberdinetan. Eskualdeko antolaketa lanetan, 21.KORRIKA furgonetan egin nuen osoa, Euskal Herria zeharkatuta, eta 22. KORRIKAn prentsa taldean…beraz, hainbat errealitate eta ikuspuntu bizitzeko aukera izan dut, eta 23.KORRIKA ere desberdina izango da eta ari da izaten. Ardurak eskatzen duen lana bestelako da, eguneko ordu guztiak gutxi eta beti dago zeregina, gainera, bidai asko ere tartean, baina egia da oro har harrera ona egiten digutela eta gustura ari naizela. Eta zelan ez aipatu taldea, ni neu koordinatzaile nagusia naiz, baina taldean aritzen gara asko eta hori oso garrantzitsua da.

Korrikak milaka anekdota izan ditu eta izango ditu bere edizioetan, lekukoarenak, korrikalarienak, antolatzaileenak, … bakoitzak bereak ditu. Zuk dituzunen artean zein duzu gogoan?

Asko dira momentu bereziak. Esaterako Zuberoan sartu ginenean esataria ez genuen ulertzen, eta furgoneteroen artean barre batzuk egin genituen.

Beti daude kilometro bereziak, eramaile bereziekin eta unkitzeko momentu asko.

Edota norberaren eskualdean, bertako lau kide joan da, bide txarra hartu genuenekoa…

Nola aurreikusten duzu izango dela 23. KORRIKA?

Ba azaroaren 16an aurkeztu genuenetik, harrera ona izaten ari da eta jende asko ari da kilometroak eskuratu nahian. Beraz, pozik gaude eta espero dugu horrela jarraitzea.

Espero dugu Irungo hasiera eta Baionako amaiera ere jendetsuak izatea, eta jendarteak pozik parte hartzea KORRIKAn, eta oso presente izatea behin KORRIKA amaituta ere euskaraz bizitzeko beharra, ezagutza eta erabilera sustatu.

Etorkizunean nola irudikatzen duzu Korrika?

Egia da azken edizioetan, izugarrizko gorakada egin duela, eta ekimen oso erraldoia bilakatu dela. Espero dugu aurrerantzean ere jendeak berdin babestea KORRIKA, eta iritsi dadila egun Euskal Herria euskalduna dena eta KORRIKA egin dezagun harro eta hori ospatzeko.

Humans Fundazioak “Humanizazio Saria” eman dio Mutualiari

humans mutualia 2024

Otsailaren 21ean, Humans Fundazioak Humans Sarien II. Edizioko eta Humanizazio Proiektu Onenen Lehiaketako sariak banatu zituen zuen Comillasko Eliz Unibertsitateko (Madril) areto nagusian.

Humans Sariak bi helbururekin sortu ziren, Julio Zarco presidenteak adierazi duen bezala; alde batetik, humanizazioaren esperientzia azpimarratzea, bai nazio mailan, bai nazioartean, eta, bestetik, pazienteen esperientzia humanizatzeko eta, beraz, hobetzeko lan egiten duten pertsonak eta erakundeak aintzatestea. Sariak banatzeko ekitaldian askotariko erakundeek jaso dute aitorpena, kategoria hauetan: Gizarte zibila, Erakundea, Komunikazioa, Enpresa-mundua eta Nortasuna. Aditu entzutetsuek eta erakunde garrantzitsuetako ordezkariek osatutako epaimahaiak erabaki du Mutualiari ematea “Humanizazio Saria” “Enpresa-mundua” kategorian, osasun-asistentzia humanizatzeko egiten duen lanagatik.

humans saria

Saria Cristina Perucho doktoreak jaso du,Mutualiako mediku errehabilitatzaile eta Osasun Laguntza Pertsonalizatzeko Batzordeko arduradunak. Erakundeak osasun-laguntza hobetzearen alde egiten duen apustua ordezkatzen du batzorde horrek. Diziplina anitzeko talde batek osatzen du batzordea, eta haien lanaren eta ilusioaren ardatza da osasun-laguntzaren fokua pertsonengan jartzea (profesionalen zein pazienteen ikuspuntutik).

Osasun-laguntza gertukoa eta kalitatezkoa eskaintzeko konpromisoa landu du Mutualiak bere ibilbidean. 2023an Humans Ziurtagiria (A gradua) eskuratu zuen. Ziurtagiri horrek osasun-laguntza humanizatzeko eta hobetzeko neurriak ezarri izana aitortzen du. Mutualiak Osasun Laguntza Pertsonalizatzeko Batzordea (OLPB) du. Batzorde hori arduratzen da jarduera asistentzialaren kudeaketa-sistema aztertzeaz eta arretaren eta kalitate asistentzialaren hobekuntza-lerroak sustatzeaz. Zeregin horretan beti hartzen ditu aintzat pazienteen eta haien ingurunearen premiak, bai eta osasun-profesionalenak ere.

Dibertsitatea eta inklusioa mutualian

diversidad-2024

Dibertsitatearen eta inklusioaren kudeaketa enpresa-balio estrategiko bat da edozein erakunderentzat. Mutualiak, balio horiek duten garrantziaz jabetuta, bere interes-taldeak osatzen dituzten pertsonen aukera-berdintasuna, diskriminaziorik eza, ekitatea, aniztasuna eta inklusioa erraztu eta bultzatuko dituen ingurune bat lortu nahi du. Horregatik, Mutualiak, 2021-2025 aldirako Plan Estrategikoan, lehentasunezko proiektu gisa identifikatu zuen dibertsitate-plan bat lantzea.

diversidad-2024.webp

Behar hori gogobetetzeko, Mutualiak Dibertsitate Batzordea sortu zuen 2022an, eta 2023an, 2023-2025 aldirako Dibertsitate eta Inklusio Politika eta Plana onartu zituen; lehenengo fase honetan, Mutualiako langile eta bezeroei aplikatzen zaizkie. 

Mutualiarentzat, mutuarekiko harremanari eragiten dioten pertsona fisiko eta juridikoen desberdintasun indibidualen multzoa da dibertsitatea, eta, inklusio-estrategia gisa, Mutualiak konpromisoa hartzen du haien dibertsitatea errespetatu, baloratu eta kudeatzeko, gizartean balioa gehitzeko.

I. Dibertsitate eta Inklusio Plan honen helburua da zenbait jarduera-ildo, ekintza eta helburu definitzea, aukera emango dutenak, Plan Estrategikoan txertatuta, erakundeko pertsonen kudeaketan haiek identifikatu eta lehenetsitako elementuak sartzeko, eta, halaber, mutuak garatzen dituen zerbitzu eta produktuek bezeroen ezaugarri indibidualak gogobetetzea. Horrez gainera, lan-ingurune askotariko eta inklusiboak sortzearen beharrari buruz kontzientziatu nahi du, onuragarria baita erakundeentzat, gizartearentzat eta garapen jasangarriarentzat. Hala, Mutualiak erabaki du 2024a Dibertsitatearen Urtea izango dela mutuan. Hori ospatzeko, sentsibilizazio- eta kontzientziazio-ekintzak egingo dira kultura inklusiboa bultzatzeko; hots, erakundearen interes-taldeak osatzen dituzten pertsona guztien identitatea, berezitasunak eta dignitatea aintzatetsi eta defendatuko dituen kultura bultzatzeko.

Mutualiak aurreiritziak eta desberdintasun- eta diskriminazio-egoerak murrizten lagundu nahi du, gizarte askotarikoa eta inklusiboa lortzeko.

Mutualiaren Open Data

datos abiertos mutualia

Mutualiak guztien eskura jarri ditu bere jarduerari buruzko datuak, modu librean erabili eta partekatu ahal izateko.

Dokumentu horiek Mutualiaren Atari Korporatiboan daude, dokumentu eta txostenen atalean.

mutualiaaren open data

Gaur egun, zenbait adierazle daude eskuragarri, hala nola bajei (kontingentzia profesionalen eta arrunten ondoriozkoak), lan-istripuei eta gaixotasun profesionalei (baja eragin dutenak eta ez dutenak) buruzko estatistikak, eta haurdunaldiko eta edoskitzaroko arriskuen espedienteei eta adingabeen zainketari buruzko adierazleak. Datu horiek mutuaren datu-basetik eskuratzen dira zuzenean eta denbora errealean.

Mutualiak bere sei balioetako bat, gardentasuna, aplikatuz ezarri du zerbitzu hau, informazioa edozein unetan eskuratu eta gizartean ezagutza kritikoa sortzeko erabiltzearen kultura bultzatzeko.

Kontsulta juridiko 2024ko Otsaila

consulta

Ezintasun iraunkorrari eta erretiroa hartzeko ohiko adina betetzeari buruz

kontsulta

Galdera hau oso ohikoa da, eta maiz egiten dute pentsioa jasotzeko eskubidea ematen duen ezintasun iraunkor bateko pentsio baten onuradunek (osoa edo absolutua eta baliaezintasun handia): Zer gertatzen da aitortutako pentsioarekin erretiro-adina betetzen denean?

Jarraian azalduko dugun bezala, gehienetan prestazioaren onuradunak ez du ezer egin beharko, eta pentsiodunak ez du kalterik jasango inolaz ere, kasurik okerrenean egoera berean geratuko baita.

Ikus dezagun gure ordenamendu juridikoak nola antolatzen duen ezintasun iraunkorretik erretiroa hartzeko ohiko adina betetzerako iragate hori; ikusiko dugun bezala, izen-aldaketa bat baino ez da izango kasu gehienetan.

Urriaren 30eko 8/2015 Legegintzako Errege Dekretuaren bidez onetsitako Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren (GSLO) 200.4 artikuluak dioenez, “Ezintasun iraunkorragatiko pentsioei, haien onuradunak hirurogeita zazpi urte betetzen dituztenean, erretiro-pentsio deituko zaie. Izendapen berri horrek ez du inongo aldaketarik ekarriko, ordura arte jasotako prestazioaren baldintzei dagokienez”.

Lege-testua oso argia da: printzipioz, pentsiodun batek ere inolako kudeaketa edo izapiderik egin beharrik gabe, ez Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalean, ez eta beste erakunde batean, ezintasun iraunkorreko pentsioari erretiro-pentsio deitzen zaio automatikoki, eta ez dira birkalkulatzen ez oinarri arautzailea, ez pentsio-ehunekoa, ez ordainsari-kopurua, ez eta PFEZaren ehunekoa ere, ezintasun oso kualifikatua, absolutua edo baliaezintasun handia jasotzen bazuen pentsioak PFEZtik salbuetsita egoten jarraituko baitu.

Nabarmendu behar dugu artikulu horrek 67 urteko adina aipatzen duela erretiroa hartzeko ohiko adin gisa, 2027an hori izango baita erretiroa hartzeko ohiko adina, gutxienez 38 urte eta sei hilabetez kotizatu izana egiaztatzen ez dutenentzat.

Oraindik trantsizio-aldian gaude, eta, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren zazpigarren xedapen iragankorrak adierazten duen bezala, gradualki aplikatuko da; 2024an, 66 urte eta 6 hilabetekoa da adin hori.

Kontuan hartu behar dugu, gainera, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 163.1 artikuluak adierazten duela araubide orokorraren pentsioak elkarrekin bateraezinak izango direla onuradun berarengan metatzen direnean, “legez edo erregelamenduz berariaz kontrakoa xedatzen ez bada”. Beraz, erretiroa hartzeko behar beste kotizatu dugula uste badugu, erretiro-pentsioa eska diezaiokegu Gizarte Segurantzaren Institutu Nazionalari. Erakunde kudeatzaileak aztertuko du pentsioa jasotzeko baldintzak betetzen diren, dagokion pentsioa kalkulatuko du, eta horretarako eskubidea aitortuko du, baina organo kudeatzailea hasiko da ordainketa egiten, edo, hala badagokio, urteko zenbatekoetan handiena den pentsioa ordaintzen jarraituko du. Horrenbestez, printzipioz, zenbateko handieneko pentsioa ordainduko da, salbu eta pentsioduna (edozein arrazoi dela eta) ados ez badago eta beste aukera bat baliatzen badu.

Egia esan, kasu gehienetan oso gutxitan da onuragarriagoa erretiro-pentsioa eskatzea, aldez aurretik ezintasun iraunkorreko pentsioduna izanez gero —eta zenbat eta gazteago aitortu hasierako pentsioa, orduan eta onura gutxiago ekarriko du—, berriz kotizatu ez bada eta maila ezintasun absolutukoa edo baliaezintasun handikoa bada. Nolanahi ere, zalantzarik izanez gero, onuradunak beti eska dezake pentsioa, eta erretiroa hartzeko eskubidea betetzen ez badu edo zenbateko txikiagokoa bada, ondoriorik gabe geratuko da.

Azaldu dugun guztia pentsio kontributiboei buruzkoa da, baina gerta liteke onuraduna baliaezintasun-pentsio ez-kontributibo bat jasotzen aritzea. Gure ordenamendu juridikoak Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 367.3 artikuluan arautzen du egoera hori, eta, funtsean, arestian adierazitakoarekin bat datorren araubide bat ezartzen du. Izan ere, honako hau adierazten du: “Baliaezintasun-pentsioei erretiro-pentsio deituko zaie haien onuradunek hirurogeita bost urte betetzen dituzten unetik aurrera. Izendapen berri horrek ez du inongo aldaketarik ekarriko, ordura arte jasotako prestazioaren baldintzei dagokienez”.

Cristina Cearra Guezuraga


Mutualiako Aholkularitza Juridikoko abokatua

Mutualex epaia 2024ko Otsaila

sentencia

ALDI BATERAKO EZINTASUNAREN ETA LANGABEZIAREN ARTEKO LOTURA

mazoa

Auzitegi Goreneko Lan Arloko Salaren 2023ko azaroaren 22ko epaia, doktrina bateratzeko RCUD. 3.230/2020 kasazio-errekurtsoan emana. Ignacio García Perrote Escartín magistratua izan da txostengilea.

Prozedura horretan, gai hau planteatu da: ea langabezia-prestazioa jasotzeko aldia luzatzen den baldin eta langilea prestazio hori jasotzen ari dela aldi baterako ezintasun-egoerara igarotzen bada.

Prozedura horren jatorria da Elxeko Lan Arloko 2 zenbakiko Epaitegiaren epai bat; haren kontra erregutze-errekurtsoa jarri zen Valentziako Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusiko Lan Arloko Salan, eta Auzitegi Gorenaren aipatutako epaia eragin du.

Eztabaidatutako gaiaren oinarri faktikoa honako hau da: Kasazioan errekurtsoa jarri zuen langileak lan-istripu bat izan zuen 2016ko ekainaren 6an, eta horrek aldi baterako ezintasuneko prozesu bat eragin zuen; 2016ko azaroaren 9an eman zioten alta langileari. 2016ko azaroaren 9an, langilea kaleratu zuten, eta langabezia-prestazioa 2018ko azaroaren 9ra arte onartu zitzaion.

2016ko abenduaren 5ean, aldi baterako ezintasun-egoerara igaro zen berriz ere, eta 2017ko martxoaren 13an Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalak (GSIN) ebatzi zuen aurreko prozesuan berriz gaixotzeagatik izan zela.

Estatuko Enplegu Zerbitzu Publikoaren (EEZP) 2017ko uztailaren 17ko ebazpenak honako hau adierazi zuen: “langilearen langabezia-prestazioa kontsumitzen den aldia ez litzateke etengo 2016ko abenduaren 5ean (kaleratu ondoren) hasitako aldi baterako ezintasunagatik, nahiz eta 2016ko ekainaren 6an hasitako aurreko aldi baterako ezintasunean berriz gaixotzeagatik izan”.

Langileak auzitara eraman zuen Estatuko Enplegu Zerbitzu Publikoa, eta Elxeko Lan Arloko 2. Epaitegiaren epaiak baietsi egin zuen demanda. EEZPk erregutze-errekurtsoa jarri zuen, eta Valentziako Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusiko Lan Arloko Salak baietsi zuen 2020ko apirilaren 24an: Lan-arloko Epaitegiaren epaia baliogabetu zuen, eta Estatuko Zerbitzu Publikoaren ebazpena berretsi zuen.

Aztergai dugun epaian, zuzenbide-azterketa Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren (GSLO) 283. artikuluan xedatutakoan oinarritzen da, zeinak arautzen baitu langabezia-prestazioaren eta aldi baterako ezintasunaren arteko lotura.

Aipatutako aginduaren 1. apartatuan, aldi baterako ezintasuneko egoeran dagoen eta egoera horretan lan-kontratua azkentzen zaion langilearen kasua arautzen da, eta bereizten dira kontingentzia arrunten ondoriozko aldi baterako ezintasuna eta kontingentzia profesionalen ondoriozkoa. Bereizketa horrek garrantzia du. Izan ere, gertakari arrunten kasuan, langabezia-prestazioa jasotzeko alditik kenduko da, kontsumitu gisa, lan-kontratua azkentzen den egunetik aurrera aldi baterako ezintasuneko egoeran egon den denbora; eta, bigarren kasuan, kontingentzia profesionalen kasuan, ez da bidezkoa langabezia-prestazioa jasotzeko alditik kentzea kontratua azkendu ondoren aldi baterako ezintasuneko egoeran egon den denbora. Horrenbestez, lege-trataera ezberdina da kontuan hartuta aldi baterako ezintasuna gertakari arruntek eragindakoa den ala kontingentzia profesionalek eragindakoa den.

Aztertutako epaian planteatutako kasuan, ordea, ez da aplikatzekoa Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 283.1 artikuluan xedatutakoa; izan ere, kontratua ez da azkendu langilea aldi baterako ezintasun-egoeran dagoela. Aitzitik, lege-testu beraren 283.2 artikuluan xedatutakora jo behar dugu, zeinak arautzen baitu erabateko langabeziagatiko prestazioa jasotzen ari den eta aldi baterako ezintasun-egoerara igarotzen den langilearen kasua, hori baita errekurritutako epaian gertatzen den kasua.

Horretan, legegilearen konponbidea desberdina da, ez baitu bereizten kontingentzia arrunten eta profesionalen artean; horren ordez, bereizten ditu, batetik, lan-kontratu baten indarraldian hasitako aurreko prozesu baten berriz gaixotzea den kasua eta, bestetik, lan-kontratu baten indarraldian hasitako aurreko prozesu baten berriz gaixotzea ez den kasua.

Ezberdintasuna hau da: lehenengo kasuan, langabezia-prestaziorako hasieran ezarritako iraupen-aldia amaitu ondoren langileak aldi baterako ezintasun-egoeran jarraitzen badu, lehen jasotzen ari zen zenbateko berean jarraituko du jasotzen aldi baterako ezintasuneko prestazioa; berriz gaixotzea ez bada, ordea, hileko eragin anitzeko errenten adierazle publikoaren % 80ko zenbatekoan jarraituko du jasotzen aldi baterako ezintasuneko prestazioa.

Baina epaian honako gai hau eztabaidatzen da, aldi baterako ezintasuna aurreko prozesuaren berriz gaixotze bat izan zein ez: “langabezia-prestazioa jasotzeko aldia ez da luzatuko langilea aldi baterako ezintasun-egoerara igarotzeagatik (Gizarte-Segurantzaren Lege Orokorraren 283.2 artikuluaren hirugarren paragrafoa)”, eta artikulu hori da aztertutako kasuari aplikatzekoa.

Epaian, txostengileak nabarmentzen du legegileak “Gizarte Segurantzaren prestazioek langabezia-prestazioan duten eraginari buruzko erregulazio bereiziak” sartu dituela, eta bestelako irizpidea izan duela lege-testu bereko 284. artikuluan, zeinak aipatzen baititu langabezia-, amatasun- eta aitatasun-prestazioak. Artikulu horretan, irizpidea mesedegarriagoa da; izan ere, kontratua azkentzen denean, ez da deskontatzen langabezia-prestazioa jasotzeko alditik langilea amatasun- edo aitatasun-egoeran egon den aldia, eta, langilea erabateko langabezia-prestazioa jasotzen ari bada eta amatasun- edo aitatasun-egoerara igarotzen bada, kasu horretan ere langabezia-prestazioa eteten zaio, eta, amatasun- edo aitatasun-prestazioa azkendu ondoren, langabezia-prestazioak jarraitzen du berriro, jasotzeke zegoen iraupenarekin eta etetearen unean zegokion zenbatekoarekin.

Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 283.2 artikuluaren hirugarren paragrafoak xedatutakoak 283.1 artikuluaren hirugarren paragrafoan xedatutakoaz eta 284. artikuluan xedatutakoaz bestelako aurreikuspen bat sartu du. Aztergai den kasuan, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 283.2 artikuluan xedatutakoa da aplikatzekoa, eta, horrenbestez, langabezia-prestazioa jasotzeko aldia ez da luzatuko langilea aldi baterako ezintasun-egoerara igarotzeagatik. Prestazioa arautzen duen arauaren hitzez hitzeko interpretazio hori aplikatu da epaian, eta Estatuko Enplegu Zerbitzu Publikoaren irizpidea berretsi da.

Cristina Cearra Guezuraga


Mutualiako Aholkularitza Juridikoko abokatua

GSINen jaiotzagatiko eta adingabeen zaintzagatiko prestazioa eskatzeko izapideak

recien nacido

Jaiotzagatiko eta adingabeen zaintzagatiko prestazioak, 2019ko apiriletik aurrera amatasun- eta aitatasun-prestazioak ordeztu eta modalitate bakar batean bateratzen dituenak, seme-alaben jaiotzatik, adopziotik edo adoptatzeko helburua duen zaintzatik eta familia-harreratik eratorritako atsedenaldiak eta baimenak babesten ditu.

Telematikoki eska dezakezu (ziurtagiri digitalarekin eta gabe), edo posta arruntez edo aurrez aurre Gizarte Segurantzaren Arreta eta Informazio Zentroetan (CAISS), betiere aldez aurretik hitzordua baduzu.

Onlineko eskaera



Ziurtagiri digitala edo Cl@ve sistemako erabiltzailea eta pasahitza badituzu, “Tu Seguridad Social “(https://sede-tu.seg-social.gob.es/) atariaren bidez eskatu ahalko duzu. Gizarte Segurantzaren Egoitza Elektronikoaren esteka honen bitartez ere sar zaitezke adierazitako atarira. Horretarako, sakatu ziurtagiri digitalarekin edo erabiltzaile eta pasahitzarekin sartzeko aukeran, eta, bi kasuetan, “Tu Seguridad Social” atarira eramango zaitu, autentifikatzeko. Datuak bete eta dagokion dokumentazioa erantsi besterik ez duzu egin beharko. Atariak aukera ematen dizu prestazio horren simulazio bat egiteko, eta, hala, gutxi gorabehera zenbat jasoko duzun eta baimenaren iraupena zenbatekoa izango den jakin ahalko duzu aldez aurretik, jaiotzaren aurreikusitako dataren arabera.
 

Aldez aurretik identifikatzeko metodorik ez baduzu, esteka honetan aurkituko duzun GSINen ziurtagiri digitalik gabeko izapideetarako plataforma erabil dezakezu.  

Posta arruntaren bidezko edo aurrez aurreko eskabidea CAISS batean

Nahi izanez gero, hemen aurkituko duzun eskabide-orria deskargatu eta bete dezakezu, eta posta arruntez bidali dagokion GSINen edo IGIren Zuzendaritza Probintzialera, gainerako dokumentazioarekin batera. Esteka honetan aurkituko duzu helbideen zerrenda.

Aurrez aurre eskatzeko, eskabide-orria eta gainerako dokumentazioa ere aurkeztu beharko dituzu. Horretarako, hitzordua eskatu beharko duzu. Hemen eskaera egiteko behar duzun informazio guztia.

Dokumentazioa



Kasu guztietan, honako dokumentu hauek aurkeztu behar dituzu:

  • Prestazioa eskatzeko.
  • Gurasoen nortasuna egiaztatzea (NANa, pasaportea edo AIZa).
  • Besteren konturako langileentzat: Enpresaren ziurtagiria, jaiotzagatiko eta adingabeen zaintzagatiko lan-atsedenaren hasiera-data jasotzen duena. Enpresak bidali badu, ez da beharrezkoa izango.

Eskaeraren arrazoiaren arabera, gerta liteke beste dokumentu espezifiko batzuk aurkeztu behar izatea.

Seme/alaba bat jaiotzen bada:

  • Amatasun-txostena, Osasun Zerbitzu Publikoak emana.
  • Familia-liburua edo seme/alaba Erregistro Zibilean inskribatu izanaren ziurtagiria.
  • Ordezkapenagatiko haurdunaldiaren kasuan:
  • Jaioberriaren filiazioaren Erregistro Zibileko inskripzioa guraso komitentearen alde (bere seme/alabaren haurdunaldia beste pertsona baten esku uzten duen pertsona), edo seme/alabaren filiazioaren inskripzioa Espainiako Erregistro Zibilean komitentearen eta ama biologikoaren alde.

Adopzioaren edo harreraren kasuan:

  • Familia-liburua edo seme/alaba Erregistro Zibilean inskribatu izanaren ziurtagiria.
  • Adopzioa eratzen duen ebazpen judiziala edo familia-harrera ematen duen ebazpen administratiboa edo judiziala.
  • Lehenago haur adoptatuaren jatorrizko herrialdera joan behar denean, bere autonomia-erkidegoko organo eskudunak emandako dokumentazioa aurkeztu beharko du, adopziorako izapideen hasiera justifikatzen duena.

Iraupena



2021eko urtarrilaren 1etik, lehen aldiz parekatu da jaiotzagatiko eta adingaberen zaintzagatiko baimena bi gurasoentzat, eta dagoeneko 16 asteko prestazioa dute. Aldi hori honela bana daiteke:

Derrigorrezko 6 aste, etenik gabekoak eta lanaldi osokoak, erditzearen ondoren (adopzioaren kasuan, ebazpen judizialaren edo administrazio-erabakiaren ondoren). Ama biologikoak erditzea aurreikusten den eguna baino 4 aste lehenagora arte aurreratu dezake aldi hori.

Gainerako 10 asteak aste osoko alditan hartuko dira, bata bestearen atzetik edo etenekin, erditu ondorengo edo, adopzioaren kasuan, ebazpen judizialaren edo administrazio-erabakiaren ondorengo 12 hilabeteetan.

Gainera, epe hori luzatzeko zenbait kasu ezartzen dira:

  • Astebete gehiago guraso bakoitzarentzat seme/alaba bakoitzeko, bigarrenetik aurrera, jaiotza, adopzio edo harrera anizkoitza izanez gero.
  • Astebete gehiago guraso bakoitzarentzat, seme/alabak desgaitasuna badu.
  • Erditze goiztiarragatiko eta ospitaleratzeagatiko (7 egunetik gorakoa) luzapena erditzearen ondoren; gehienez, 13 astera arte.

Jaioberriaren osasun-laguntza


Izapide hori jaiotzagatiko eta adingabeen zaintzagatiko prestazioaren eskaerarekin batera egin ohi da, batez ere aurrez aurre edo posta arruntez egiten bada.

Izapide hori honela egin daiteke:

  • Tu Seguridad Social” atariaren bidez, ziurtagiri elektronikoa edo cl@ve sistemako erabiltzailea eta pasahitza badituzu.
  • Aurrez aurre, hitzordua eskatuta, Gizarte Segurantzaren Harreman eta Argibideetarako Zentro (CAISS) batean, edo posta arruntez, dagokion GSINen Zuzendaritza Probintzialera zuzenduta (IGIren Zuzendaritza Probintzialera, itsasoko langileen kasuan).
  • Aldez aurretik identifikatzeko metodorik ez baduzu, ziurtagiri digitalik gabeko izapideetarako GSINen plataforma erabil dezakezu.

Azken bi kasu horietan, eskabidea behar bezala beteta aurkeztu beharko duzu (esteka honetan deskargatu dezakezu), baita aseguratuaren nortasun-agiriaren fotokopia eta haurra inskribatua duen familia-liburua edo jaiotza-ziurtagiria ere. Egiaz, onuradunak hiru hilabetetik behera baditu, ez da aurkeztu beharko, dokumentazio hori Erregistro Zibilak bidaliko baitu.

Izapide hori amaitutakoan, adingabearen osasun-txartela eskatu beharko duzu zure autonomia-erkidegoko dagokion osasun-zerbitzuan, eta dagokion pediatra esleituko diote.

2024rako Gizarte Segurantzako kotizazioak

PJC/51/2024 Agindua, urtarrilaren 29koa, Gizarte Segurantzako kotizazioari, langabeziari, jarduera uzteko babesari, Soldatak Bermatzeko Funtsari eta 2024. urterako lanbide-prestakuntzari buruzko legezko araudia garatzen duena, eta 145/2024 Errege Dekretua, otsailaren 6koa, 2024rako lanbide arteko gutxieneko soldata ezartzen duena, argitaratu dira, eta Gizarte Segurantzako araubideen kotizazioen koadroak bidaltzen dizkizuegu.