Hilabetea: uztaila 2025

Ariketa fisikoa gaixotasun kronikoak tratatzeko baliabide terapeutiko gisa 

 
Hainbat urtetan, ariketa fisikoa egitea gomendatu izan da gaixotasun batzuen aurkako prebentzio-neurri gisa. Hala ere, gaur egun baliabide terapeutiko eraginkortzat jotzen da gaixotasun kronikoak tratatzeko. Ebidentzia zientifikoan oinarritutako ikuspegi hori aztertzeko, Aramendi doktorea elkarrizketatu dugu, Mutualiako Pakea klinikako kirol medikuntzako mediku espezialista.  

Zer ebidentzia zientifikok babesten du ariketa fisikoa erabiltzea gaixotasun kronikoak tratatzeko? 

Ariketaren ondorioei buruzko ezagutzak bilakaera nabarmena izan du azken hamarkadetan.  

Gaur egun esan dezakegu ebidentzia zientifiko onenak ariketa fisikoa preskribatzea bultzatzen duela gutxienez 26 gaixotasun kronikotan. Izan ere, ohiko tratamendu batzuen onurekin pareka daitezkeen eta are haiek hobetzen dituzten onurak erakutsi ditu. Gure gizartean oso ohikoak diren gaixotasunak, hala nola gaixotasun kardiobaskularrak, metabolikoak, neurologikoak, etab. 

Gaixotasun kardiobaskularrak hilkortasunaren lehen kausa direla kontuan hartuta, zer mesede egiten die ariketak paziente horiei? 

Ariketa fisikoak eragin kliniko esanguratsuak ditu gaixotasun kardiobaskularretan, eta horietan aplikatzen da gehien ariketa fisikoa. Honako hau litzateke ariketa eraginkorra den onuren podiuma: 

• Gaixotasun koronarioa, infartuak eragiten dituena 

• Iktusa 

• Bihotz-gutxiegitasuna 

• Diabetes aurrekoa 

Izan ere, ariketak hilkortasuna murrizten duela erakusten duten froga zientifiko onak daude. Horrek garrantzi handia du ikuspegi zientifikotik, heriotzaz ari baikara, ez gara ari neurtzeko zailagoak diren beste aldagai batzuez, hala nola osasuna, mina, bizi-kalitatea… Hilkortasuna neurtzen denean, zaila da huts egitea.  

Eta, gainera, MBEren (Ebidentzian Oinarritutako Medikuntza) barruan ospe handia duten zientzialarien sinadurak bermatzen dituen lanak dira. 

Badira beste gaixotasun kardiobaskular batzuk ere, hala nola klaudikazio intermitentea, eta gainbegiratutako ariketa fisikoa egiten duten pertsonen kasuan, sendagaiak bakarrik hartzen dituztenek baino 2 edo 3 aldiz gehiago ibiltzeko gai dira.  

Badakigu, halaber, ariketa fisikoak murriztu egiten duela presio arteriala eta medikazioa hartzeko beharra tentsio altua duten pazienteetan. 

 
Ariketaren eragina hain handia denez, zehaztu ditzakezu patologia espezifikoetan dituen onuretako batzuk? 

 
Bai, kopurua garrantzitsua da. Jarduera fisikoak ondorio kliniko esanguratsuak ditu 26 gaixotasun kronikotan baino gehiagotan. Adibidez: 

• Gaixotasun neurologikoak: 

• Antsietatea, depresioa eta estresa tratatzeko, intentsitate handiko indar-entrenamendua tratamendu farmakologiko batzuk baino eraginkorragoa dela ikusi da, % 61eko hobekuntza-tasak ematen baititu tratamendu konbentzionala soilik jasotzen dutenen % 21arekin alderatuta. 

• Dementzia duten pazienteen kasuan, ariketa fisikoak funtzio kognitiboa zaintzen laguntzen du, eta narriadura neurologikoa moteltzen. 

• Gaixotasun endokrinoak eta metabolikoak: 

• 2 motako diabetesaren kasuan, indar-entrenamenduak hobetu egiten du intsulinarekiko sentikortasuna, kontrol gluzemiko hobea errazten du eta medikazio beharra murrizten. 

• Obesitatea duten pertsonentzat, ariketa aerobikoak eta erresistentzia-ariketak uztartzea funtsezkoa da metabolismoa erregulatzeko eta pisua galtzeko. 

• Minbizia: 

• Bularreko, prostatako eta koloneko minbizia duten pazienteen kasuan, ebidentzia zientifikoak frogatu du ariketa fisikoak murriztu egiten duela errepikatzeko arriskua, hobetu egiten duela tratamendu onkologikoekiko tolerantzia eta errekuperazio funtzionalari laguntzen diola. Adibidez, bularreko minbizia duten emakumeen kasuan frogatu da ariketa fisikoa egiten badute, luzeago bizi direla. 

• Muskulueskeletikoak: 

• Osteoporosiaren kasuan, indar-entrenamenduak hezur-dentsitateari eusten eta haustura-arriskua murrizten laguntzen du. 

• Adineko pertsonen hauskortasunari eta erortzeko arriskuari dagokienez, oreka- eta indar-ariketek erakutsi dute arazoak nabarmen murrizten direla. 

• Artrosiaren kasuan, ebidentziak adierazten du ariketa espezifikoak, hala nola koadrizepsa indartzea, antiinflamatorio batzuk bezain eraginkorrak izan daitezkeela belauneko mina murrizteko. 

Onurak maximizatzeko, jarduera fisikoa pixkanaka joan behar da ezartzen, eta denboran eutsi egin behar zaio. Era berean, gomendagarria da atxikimendua hobetuko duten estrategiak sustatzea, hala nola taldeko ariketa, errutinak txertatzea eguneroko bizitzan eta teknologia erabiltzea aurrerapena monitorizatzeko. 

 
Zientziak eskainitako babesa eta ariketa egitearen onura ugariak kontuan hartuta, zergatik ez dute ariketa egitea gehiagotan preskribatzen medikuek beren jardunean? 

 
Oztopo nagusietako bat da medikuntza tradizionalaren hezkuntzan dagoen prestakuntza falta ariketa fisikoa preskribatzearen inguruan. Osasun-arloko profesionalen prestakuntzan denbora-tarte esanguratsua eskaintzen zaio farmakoak aztertzeari, baina gabezia nabarmena dago ariketa fisikoa tresna terapeutiko gisa erabiltzeari dagokionez. 

Gainera, egiturazko oztopoak daude osasun-sistemaren barruan.  

Ospitale batzuetan dagoeneko egin dira zenbait saio onkologoekin lankidetzan tratamenduen emaitzak optimizatzeko, horietan ariketa fisikoa txertatuta. Hala ere, hori eskala handian ezartzea erronka bat da oraindik ere. 

Paradigma-aldaketa bat behar da medikuntzan, ariketa preskribatzea ez dadin izan gomendio hutsa eta medikuok ariketa errezetatu dezagun dagokion dosian, eta patologia askoren tratamendu integral mota berri baten osagai bihurtu dadin. 

Zer mezu helarazi nahiko zenieke osasuneko profesionalei eta herritarrei, oro har, ariketa fisikoaren garrantziari buruz? 

 
Medikuei esango nieke ariketa fisikoa lehen mailako tresna terapeutikotzat hartzeko, pazienteen bilakaera klinikoa nabarmen hobetzeko gai baita. Ariketa fisikoaren preskripzioa mediku-kontsultan sartzea beharrezko urratsa da medikuntza eraginkorrago eta pertsonalizatuago bat lortzeko bidean. 

Pazienteak eta, oro har, herritarrak beren gaixotasunaren aurkako borrokan jarrera aktiboagoa hartzera animatuko nituzke. Beren bizi-kalitatea hobetzeko eta gaixotasunaren sintoma gutxiago izateko, gako esanguratsua da ariketa fisikoa maiz egitea. 

Ez dago zertan intentsitate handiko entrenamendurik egin. Nahikoa litzateke “teorian” medikuak agindu beharko lizkiekeen jarraibideak betetzea eta ariketa fisikoa eguneroko errutinan integratzea. 

Onura horiekin guztiekin, logikoa dirudi ariketak tratamendu estandarraren parte izan beharko lukeela kontsulta mediko askotan. Nola agindu beharko litzaieke ariketa gaixotasun kronikoak dituzten pazienteei? 

 
Badira ebidentzia onak adierazten dutenak gutxieneko dosi eraginkorrak honako hauek biltzen dituela: 

1. Ariketa aerobikoa: 

Oinez ibiltzea, bizikleta estatikoa, eliptikoa, igeri egitea, dantza egitea… astean gutxienez 150 minutu metatu arte.  

Astean 75 minutu nahikoa lirateke intentsitatea handia balitz. 

Badira onura gehigarriak ere astean 300 minutura arteko ariketa fisikoa egiten bada intentsitate moderatuan. 

2. Indar-entrenamendua: 

Norberaren gorputzaren pisuarekin, gomekin, pisuekin, makinekin, TRXarekin eta abarrekin egin daiteke.  

2 edo 3 saio astean: muskulu-talde handiak barne hartzen dituzten 8-10 ariketa, 1-3 serie/ariketa, 8-15 errepikapenekin, intentsitate moderatuan, hau da, zertxobait kostatu behar zaigu, “zertxobait gogorra” izan behar du (Borg: 12-13), gehieneko abiaduran . Ez da gainditu behar gehienez egin daitezkeen errepikapenen erdia. 

3. Oreka-ariketak: 

Tai ji motakoak, nahiz eta ebidentzia-maila ez izan hain handia biztanleria orokorrarentzat; nik adinekoentzat gomendatuko nuke. 

 
Eskerrik asko zure ezagutza eta esperientzia gurekin partekatzeagatik. Zalantzarik gabe, ariketa fisikoa tresna terapeutiko garrantzitsua da, eta gaixotasuna prebenitzeko ez ezik, gaixotasun kronikoak tratatzeko funtsezko aliatu gisa ere txertatu beharko genuke. Hori bai, beti medikuak modu pertsonalizatuan aginduta. 

🎙 Mutualia Podcast #11 

Udan, tenperatura igo ahala, ezinbestekoa da ondo ezagutzea Osasun Produktuen Espainiako Agentziak botiken kalitateari, segurtasunari eta eraginkortasunari eusteko ematen dituen gomendioak.

Botikak behar bezala kontserbatzeko aholkuak

Arretaz irakurri behar da erabilera-orria, han jasotzen baitira beti botikak ondo kontserbatzeko jarraibideak.

1. Kontserbazio-tenperatura berezia behar duten botikek ontzian bertan ematen dute informazio hori. Hala, badira, esate baterako:
   • 2 ºC eta 8 ºC artean kontserbatu beharreko botikak. Botika horiek hozkailuan gorde behar dira beti (intsulina, txertoak…).
   • Hozkailuan, ez gorde ATEAN, erdialdeko apal batean baizik.
   • Hozkailutik atera bezain laster erabiltzea eta berriz lehenbailehen gordetzea gomendatzen da.
   • Botikak nonbait eraman behar izanez gero, hozkailu eramangarrietan eraman daitezke, hotz-metagailuak baliatuta (edariekin edo janariarekin egiten den bezala). Kontuz, hala ere, hotz-metagailuek ez ditzaten zuzenean ukitu botikak. Ez izoztu.
   • Ontzian ikur hau ageri da:
   • (hozkailuan gorde)
   • 25 °C-tik behera edo 30 °C-tik behera kontserbatu beharreko botikak. Halakoetan, nahiz giro-tenperatura tarteka 40 °C-tik gorakoa izan, ez dio eragiten botiken kontserbazioari, arrazoi hauengatik:
2. Botika batzuei, beren formatuagatik (kremak, obuluak, supositorioak…), gehiago eragiten die berotasunak; desegin egiten dira edo kolorez aldatzen. Halakoetan, irekitzean itxuraldatuta daudela ikusiz gero, ez dira erabili behar.
3. Bidaiatzean, ez da gomendagarria botikak eguzkitan utzitako autoen maletategietan edo bestelako lekuetan uztea, asko igo baitaiteke autoko tenperatura.
4. Botika askok ez dute behar kontserbazio-tenperatura berezirik; ondo kontserbatzen dira giro-tenperaturan. Frogatua dago mota horretako botikak ez direla degradatzen sei hilabetez 40 °C-ko tenperaturan utzita.