VIDRALA TALDEA

4 iraila, 20234 iraila, 2023-(e)an

VIDRALA TALDEA

Berrikuntza eta teknologia beirazko ontzien ekoizpenean, mundua eraldatzeko.

Vidrala Taldea, beirazko ontzien salmentan eta fabrikazioan erreferentziazkoa den enpresa, Laudion (Araba) sortu zen, 1965ean. Denborarekin, bere prozesuetan txertatuz joan da produktu amaituen fabrikazio eta kontroleko azken garapen teknologikoak, eta, horren ondorioz, urtean 8.000 milioitik gora beirazko ontzi ekoiztera iritsi. Enpresaren helburu nagusietako bat gizarteari ekarpena egitea da, ingurumena errespetatuko duen etorkizun konprometitu, osasungarri eta jasangarri baten aldeko apustua eginez.

Elkarrizketa egin diogu Aitor Peñari, Vidralako Marketin eta Harreman Publikoetako arduradunari.

Erakunde ororen zutabeetako bat giza taldea da. Vidralak bere pertsonengan jartzen du arreta, haien grinan, ezagutzan eta garapenerako borondatean. Zenbat lagunek osatzen dute Vidrala, zein dira haien profil profesionalak eta zein dira erronkak?

Pertsonak dira gure konpainiaren oinarrietako bat. … Gaur egun, Vidralak kualifikazio handiko 3.600 langiletik gora ditu, gure 9 ekoizpen- eta betetze-instalazioetan estrategikoki banatuta. Gure taldean, nabarmentzekoa da profil profesional ugari ditugula, baita prestakuntza bikaina dutela ere, neurri batean enpresak eskainitako 130.000 ordutik gorako prestakuntzari esker.

Vidralan, langile moldakorrak eta osoak izateak duen garrantzia baloratzen dugu. Gure langileek rol eta ardura ugari dituzte, eta, horri esker, gure eragiketak eraginkortasunez eta efizientziaz garatu ditzakegu, maila guztietan. Instalazioetako profesionaletatik hasi (lan tekniko eta operatiboak egiten dituzte), jarraitu bulegoko langileekin (administrazio- eta kudeaketa-arloetan funtsezko euskarria ematen dute), eta zenbait arlotan espezializatutako ingeniari eta enpresaren norabide estrategikoa zuzentzen duten zuzendarietaraino, guztiek jartzen dute beren esperientzia eta konpromisoa Vidralaren arrakastaren esku.

Enpresaren apustuaren beste gakoetako bat pertsonen ongizatea sustatzea da. Zertan datza “Be Healthy” programa?

“Be Healthy” gure langileen osasuna zaintzeko ohitura osasungarriak eta ongizatea sustatzera bideratutako programa bat da. Praktikan jartzeko, gure langileei kirol- eta ongizate-programa zabal bat eskaintzen diegu. Horren barruan sartzen dira entrenamenduak, elikadura osasungarria eta, aldian behin, kirol-probetan parte hartzea, gure instalazio guztietan.

Ildo horretan abian jarri den azken ekimenetako bat Vidrala-Crisnova Laneko Osasuna programa da. Albaceten dugun Crisnova Vidrio instalazioan ezarri da, lan-inguruneko lesioei aurrea hartzeko eta ohitura osasungarriak sustatzeko. Horretarako, osasuneko profesionalen talde bat sortu genuen, langileei aholku emango ziena jarrera-, entrenamendu- eta osasun-ohiturak hobetzeko.

Osalanen “Laneko Arriskuen Prebentzioa Integratzeko Jardunbide Egokien” saria jaso duzue, 3R deritzen dinamiken metodologiagatik. Zertan datza metodologia hori?

Dinamika horiek pertsonak erdigunean jartzeko helburuarekin diseinatu ziren. Hala, R3 dinamikak honela laburtzen dira: istripu-arriskua murriztea (Reducir), ohitura seguruak birziklatzea (Reciclar) eta ikaskuntza positiboak berrerabiltzea (Reutilizar), portaeran, harremanetan, berrikuntzan eta eraginkortasun operatiboan oinarritutako kultura-eraldaketaren bidez.

Horretarako, talde guztiek batera diseinatutako prozesu bat ezarri dugu, langileak, arduradunak, prebentzioko ordezkariak, giza baliabideen taldeak eta prebentzio-zerbitzua barne. Ikuspegi sistemiko eta erantzukizun partekatuko horri esker, harreman-gaitasunak garatu ahal izan ditugu, portaera proaktiboak eta solidarioak sustatuz, segurtasun- eta osasun-ingurune bat sortzeko.

Vidralak ingurumenarekiko konpromiso argia erakutsi du eta aitzindaria da jasangarritasunean. “A” kalifikazioa jaso du Klima Aldaketan, eta “B” kalifikazioa Uren Kudeaketan, Carbon Disclosure Project-en 2022ko txostenean. Zer esan nahi dute aintzatespen horiek?

Aintzatespen horiek beti dira pozgarriak. Uste dugu Carbon Disclosure Project-en 2022ko txostenaren arabera klima-aldaketan “A” kalifikazioa izateak eta uraren kudeaketan berriz “B” kalifikazioa izateak nolabait agerian uzten duela gure lana ongi egiten ari garela. Horiek adierazle garrantzitsuak dira eta ingurumenarekiko konpromiso argia dugula adierazten dute. Gainera, uste dugu kalifikazio hori lagungarria dela Vidrala ingurumenaren babesarekin konprometitutako enpresa gisa posizionatzeko, hots, beiraren industriako erreferente gisa, ingurumenaren jasangarritasunari dagokionez.

Vidralak berriki iragarri du industriako asmo handieneko Science-Base Target-en baliozkotzea eta zero emisioko beirazko lehen ontziak sortzeko helburua. Zer dira Science-Base Target-ak eta zer esan nahi du mugarri horrek, berrikuntzari eta jasangarritasunari dagokienez?

Science-Base target-ak honela definitzen dira: enpresa batek zehazten duen helburu-multzoa, atmosferara isurtzen dituen berotegi-efektuko gasak murrizteko estrategia argia ezartzeko. Helburu horiei atxikitzeak, lehenik eta behin, balioa ematen dio Vidralak bere prozesuen jasangarritasuna hobetzeko hartutako konpromisoari, atmosferarako emisioak ahalik eta gehien murriztuz. Nabarmentzekoa da hain asmo handiko ingurumen-helburuak ezartzen dituzten munduko lehen beiragileak garela, eta horrek, beste behin ere, jasangarritasunaren aitzindari moduan posizionatzen gaitu sektorean.

Konpromiso horrek berrikuntzan eta teknologian inbertitzera bultzatzen gaitu, gure lantegiak eta ekoizpen- eta birziklatze-prozesuak ahalik eta puntakoenak izan daitezen.

Oraingoz, helburu hori gauzatzeko, gure instalazio gehienetan instalazio fotovoltaikoak eraikitzeko inbertsioa egin da, edo azken belaunaldiko labeekin berritzeko estrategia erabili da, hala nola Portugalgo Gallo Vidro instalazioan berriki inauguratu den labearen kasuan. Gaur egun Encirc dibisioan (Erresuma Batua) Diageorekin batera egiten ari garen asmo handieneko proiektuetako bat munduko Net Zero beirazko lehen botilak sortzea da, karbono-emisioetan ultrabaxua den beirazko labe iraultzaile bat eraikiz.

Etorkizuneko zer erronka ditu Vidralak, eta nolakoa da sektorearen etorkizuna?

Gero eta aldaketa azkarragoak gertatzen ari diren garaiotan eta BANI ingurunean, sektoreak eta Vidralak erronka handiak dituzte aurretik, zalantzarik gabe.

Aldi berean, uste dugu aukera asko ditugula gure jardueraren bidez aurrera egiteko, bizileku izan nahi dugun mundura gehiago hurbilduz, alegia, mundu konprometitu, osasungarri, errespetuzko eta planetarekin jasangarri batera hurbilduz.

Vidralan gure balioen eta gure pertsonen bitartez lortu nahi dugu hori. Gaur egungo testuinguruan, jaten edo edaten dugunaren kalitatea gero eta garrantzitsuagoa izateaz gain, gero eta garrantzitsuagoa da nondik jaten dugun, esperientzia nolakoa den eta horrek guztiak gure osasunean, gure gizarte-harremanetan eta bizi garen ingurunean duen eragina ere. Prozesu horrek garrantzia ematen dio ontziari; izan ere, edukiontzi soilen espektatiba tradizionalez gaindiko ekarpenak espero ditugu gaur egun. Kontsumitzaile modernoen munduranzko bide horretan, beirazko ontziek funtsezko rola izatera eramango dituen abantaila erabakigarriak eskaintzen dituzte.

Vidralaren lana gure bezeroen eta, azken batean, kontsumitzailearen beharrak asetzea da, gure beirazko ontziak fabrikatuz eta ontziratze-zerbitzuak modurik eraginkor, errentagarri eta jasangarrienean eskainiz, eta gure pertsonen segurtasuna eta ongizatea bermatuz.

30 abuztua, 202330 abuztua, 2023-(e)an

Gurpil gaineko patinaje artistikoaren onurak eta sentsazioak

Euskal Kirol Federazioen Batasunaren (EKFB) atal honetan, euskal kirolari eta haren modalitateei buruzko albiste esanguratsuenen berri ematen dizuegu hilero. Oraingo honetan, espezialitate eder batean zentratuko gara. Patin-hockeyko Euskal Selekzioak Macaoko Nazioarteko Txapelketa irabazi zuela jaso genuen aurreko batean. Finalean India 12-0 garaituta lortu zuen hori, Txinako hegoaldeko kostaldean jokatu zen txapelketan. Horren aurretik, David Carrascalek eta Román Garcíak entrenatzen duten taldeak Zeelanda Berriari (13-0), Txina Taipeiri (3-0) eta Macaoko anfitrioiei (9-0) irabazi zien.

Hala, 2016ko arrakasta errepikatu zuen Euskal Selekzioak. Inork ez zion euskal taldeari golik sartu. Euskal federazio berean sartzen kirol horrekin lotura duen beste bat ere: gurpil gaineko patinaje artistikoa, irristatze-diziplina eder bat, patinen gainean jokatzen eta lehiatzen dena, hockeya bezala. Elementu teknikoak alderdi artistikoekin bateratzen ditu. Patinatzea aukera bikaina da oreka, kontzentrazioa eta koordinazioa hobetu nahi dituztenentzat. Mugimendu nagusiak hankekin egiten dira. Hala, hankak indartu egiten dira, bereziki gorputzaren beheko aldeko muskuluak.

Oso jarduera konpletoa da, mugimendu batzuk egiteko (adibidez, biratu, frenatu eta norabidea aldatu), gorputzaren goialdea ere erabili behar baita; hau da, aldakatik sorbaldetara. Modalitate honek —patin tradizionalekin eta gurpil-lerrokoekin— pisua galtzen eta mantentzen laguntzen du, eta prestakuntza fisikoa eta kontzentrazioa eskatzen ditu, beharrezkoak baitira musikarako belarri ona eta mugimenduak musikaren doinura egokitzeko gaitasuna ere.

Modalitatearen onura ugarien artetik, hauek nabarmenduko ditugu: iraupen fisikoa hobetzen eta areagotzen du, malgutasuna areagotzen du, gorputz guztia indartzen du, 300 kaloria bitarte erretzeko aukera ematen du, batez ere hanketako muskuluak, birikak, bihotza, gerria, abdomena eta gluteoak moldatu eta indartzen ditu, odol-zirkulazioa aktibatzen du eta sistema motorra garatzen laguntzen du. Gainera, dibertsioa, ihesbidea, energia eta ongizate-sentsazio bikaina ekartzen dizkie kirol hori egiten duten neska-mutikoei.

Bestalde, jarduera horren bitartez, patin-hockeya eta beste kirol batzuk egitera igaro daiteke, baita izotz-hockeya ere. Burua eta gorputza modu perfektuan konbinatzeko aukera ematen du patinaje artistikoak eta, aldi berean, zentzumenak eta mugimendua oso ongi koordinatu behar dira; espezialitate honek, gainera, oreka eta espazioaren erabilera garatzen eta areagotzen ditu. Oso sentsazio berezia eragiten du gainazal erregular baten gainean patinekin irristatzeak. Halaber, kirol aerobikotzat jotzen da, oxigeno-emari konstantea eta indarra behar baitira eta gaitasuna eta iraupena konbinatzea; muskulu eta artikulazioen ekintza oso garrantzitsuak dira flexio- eta estentsio-mugimenduak egiteko. Euskal Federazioak zenbait txapelketa antolatzen ditu (fvpatinaje.eus).

Gainera, gogorarazten dizugu EuskalkirolaKlubak eskaintzen dizkizun abantailez gozatzeko aukera duzula hilabete honetan ere. Egin zaitez kide, eta deskontuak izango dituzu era guztietako kategorietako milaka produktu eta esperientziatan: bidaiak, saltokiak, jatetxeak, aisialdia, prestakuntza, teknologia, elikadura, osasuna… Erosketak egitean, itzulketak lortuko dituzu, eta zure itsulapiko birtualean metatzen joango zara. Informazio gehiago nahi baduzu, sartu www.euskalkirolakluba.contigomas.com estekan.

3 abuztua, 20233 abuztua, 2023-(e)an

MutuaLex 259 zk.

Interes orokorreko xedapenak, buletinetan argitaratuta (E.A.E., E.H.A.A., A.L.H.A.O., B.A.O., G.A.O. y E.B.A.O.), 2023ko uztailaren 22tik uztailaren 28rako astea.

Opor garaia iritsi da! Abuztuan ez da MUTUALEX zerbitzurik egongo. Irailean bueltatuko gara.

28 uztaila, 202328 uztaila, 2023-(e)an

COVID-19tik eratorritako neurriak bertan behera uztea

Uztailaren 5ean, Estatuko Aldizkari Ofizialak uztailaren 4ko SND/726/2023 agindua argitaratu zuen, zeinaren bidez COVID-19ak eragindako osasun-krisiaren amaiera adierazten duen Ministroen Kontseiluaren erabakia argitaratu baitzen.

SND/726/2023 agindua argitaratu ondoren indarraldia galdu zuten neurriak argitzeko, GSINeko Zuzendaritza Nagusiak administrazio-irizpide argigarri bat prestatu du, non ezartzen baita 2023ko uztailaren 26tik aurrera egongo direla indarrean COVID-19arekin zerikusia duten honako neurri hauek:

Uztailaren 9ko 10/2021 Legearen laugarren xedapen gehigarria.
Otsailaren 2ko 3/2021 Errege Lege Dekretuaren 6. artikulua eta hirugarren xedapen gehigarria.
Martxoaren 10eko 6/2020 Errege Lege Dekretuaren bosgarren artikulua.

Aurrekoaren ondorioz, hau gertatuko da:

2023ko uztailaren 26a baino lehenagoko Aldi Baterako Ezintasuneko (ABE) prozesu guztiek, baldin eta aurretik adierazitako salbuespenezko neurrien arabera tratatu badira, hasierako egoera mantenduko dute, harik eta legez ezarritako arrazoiren batengatik amaitzen diren arte. Prozesu informatiko horietako agiri medikoetan dagoen informazioa aurrerantzean GSIN Enpresak (FIE) fitxategiaren bidez helaraziko da.
Baja-data 2023/07/26tik aurrera duten ABE-prozesu guztiak, baldin eta COVID-19 infekzioaren diagnostikoa badute, ez dira lan-istripuaren pareko egoeratzat hartuko aldi baterako ezintasuneko prestazio ekonomikorako. ABE-prozesuen agiri medikoetan jasotzen den informazioa FIEren bidez jakinaraziko da.
2023/07/26tik aurrera COVID-19agatiko infekzioaren diagnostikoa duten eta aurreko data bateko COVID prozesu baten ‘S’ birgaixotze-adierazlea duten aldi baterako ezintasuneko prozesuek lan-istripuaren pareko egoerari atxikita jarraituko dute, aldi baterako ezintasuneko prestazio ekonomikorako bakarrik.
Azkenik, osasun-zentroetan edo zentro soziosanitarioetan lan egiten duten langileen kasuan, jada ez da lan-istripuaren ondoriozkotzat hartuko COVID-19agatiko infekzioaren diagnostikoa duen aldi baterako ezintasunagatiko prestazioa, salbu eta heriotza-kasuetan, zeinak Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren Testu Bateginaren 217.2 artikuluan ezarritakoaren arabera arautuko baitira.

Iturriak:

27 uztaila, 202327 uztaila, 2023-(e)an

Humanizazioa mutualian

cristina perucho Mutualiako mediku errehabilitatzailea

Osasun-laguntza gertukoa eta kalitatezkoa eskaintzeko konpromisoa landu du Mutualiak bere ibilbidean. Joan den maiatzaren 4an,Julio Zarco Rodríguez doktore eta Humans Fundazioko presidenteak Humans ziurtagiria (A maila) eman zion Mutualiari, zeinak osasun-laguntzan humanizazio- eta kalitate-neurriak aplikatzea aintzatesten baitu.

Cristina Perucho medikua elkarrizketatzeko aukera dugu gaur. Perucho Mutualiako mediku errehabilitatzailea da, eta Osasun Laguntza Pertsonalizatzeko Batzordeko arduraduna.

Zertaz ari gara osasun-laguntzako humanizazioaz ari garenean?

Profesional soziosanitarioen, erakundeen eta pazienteen arteko erlazioen multzoari egiten dio erreferentzia humanizazioaren kontzeptuak. Profesionalen eta osasun-erakundeen betebeharretako bat da pazientearengana eta haren familia-ingurunera gerturatzea.

Arreta humanoa eta pazientearengana eta haren familia-ingurunera gerturatzeko modu hurbila bermatzen duen jarduera- eta ekimen-multzo bat barne hartzen du, eta haien premia eta lehentasunetan zentratzen da. Horretarako, pertsona ulertu behar da, haren tokian jarri eta zer eskatzen duen ulertu. Sentikortasuna, ulerkortasuna, gertutasuna, enpatia erakustea; informazioa, laguntza, konfiantza eta segurtasuna ematea. Eta, halaber, efizienteak izatea emandako laguntzan, laguntza-zirkuitu arinak izatea, profesionalen arteko koordinazio egokia izatea, eta instalazioek harrera-giroa, lasaitasuna eta erosotasuna bultzatzea, punta-puntako medikuntza eskaintzeko beharrezko teknologiaz batera.

Pertsonari (pazienteari nahiz profesionalari) gizaki gisa behar duen garrantzia ez eskaintzea eragin dezakete faktore askok. Besteak beste, hauek: teknologia, txandakako lana, profesionalen txandakatzea, hizkuntza teknikoa, pazientea aldi berean espezialista batek baino gehiagok tratatzea, itxaronaldiak, lanaren antolamendua bera eta eraikinen egiturak.

Erronka horri erantzuteko, Mutualiak 2015-2017 aldirako Plan Estrategikoan ekin zion humanizazio-plan bat garatzeari.

Zer ekimen ezarri dira Mutualian?

Mutualian hainbat ekimen garatu dira,osasun-laguntzaren humanizazioaren/pertsonalizazioaren kontzeptuarekin bat datozenak. Azpimarratzekoak:

Loturako Osasun Unitatea (LOU). Erizaintzako erreferentziazko unitatea da; laguntza-maila guztietako profesionalen koordinazioa kudeatzen du, eta beharrezko baliabideak abiarazten ditu, arreta integrala bermatzeko.
H gunea. Osasun-laguntza humanizatzearen aldeko ekimen honi esker, itxarongela bat daukagu pazienteek eta haien senideek ingurune eroso eta egoki bat izan dezaten.
Educator proiektua. Osasuneko eta higiene- eta osasun-arloko ezagutzak zabaltzeko proiektu bat da, eta haren helburua da prebentzioan eta osasun-arloan hobetzen laguntzea, pazientearentzako, senideentzako, eta, oro har, gizartearentzako hezkuntza-politika batera orientatua.
Zeinuka sistema. Sistema honen bidez, profesionalaren eta entzumen-desgaitasuna duten pazienteen arteko komunikazio egokia ziurtatzen dugu, eta, hala, pazienteen segurtasuna hobetzeko konpromisoa betetzen laguntzen dugu.
Argigarria. Ebakuntza bat egiteko ospitaleratutako pazienteei programatutako kirurgiari buruzko bideo-gidak ematen dizkiegu.
SueñOn proiektua. Gure kliniketan proiektu hau sartu dugu, ospitaleratuen atsedena sustatzeko.

Gero, Osasun Laguntza Pertsonalizatzeko Batzordea sortu zen. Zer helburu nagusi du? eta nork osatzen dute?

Osasun laguntza Pertsonalizatzeko Batzordearen (OAPB) helburu nagusia da Humanizazio Batzordeak hasitako lanari jarraipena ematea, zeina, beste ekimen asko bezala, moteldu egin baitzen pandemiaren ondorioz, eta bultzada eta sistematika berriak ekartzea, arretaren arloan sakontzeko eta paradigma-aldaketan aurrera egiteko, arretaren fokua pertsonengan jarriz. Gaur egungo osasun-laguntzan pertsonak zaintzeari ematen zaio lehentasuna; hau da, pazienteak eta profesionalak zaintzeari.

Mutualiak hiru klinika (Ercilla Bilbon, Pakea Donostian eta HAR Gasteizen) eta 15 arreta-zentro ditu. Batzordea oso heterogeneoa da, eta hiru lurraldeetako pertsonek osatzen dute. Gaur egun, profil desberdineko pertsonek osatzen dute Batzordea (laguntzaileak, erizainak, fisioterapeutak, administrariak, medikuak eta eraikinen kudeaketako teknikariak). Batzorde Iraunkor batek (16 pertsonak osatua) eta zenbait lankidez osatutako 5 lan-eremuk osatzen dute egitura. Egoera ideala izango da Mutualiako langile guztiok modu batera edo bestera parte hartzea proiektu honetan, dela ekintzak proposatuz, gure lankideei bultzada emanez edo batzordeko kide gisa.

Nola eraman da/ari da edo eramaten/eramango da pertsonalizatzeko plana Mutualian?

Zenbait jardute-fase daude:

1.- Batzordearen lidergoa

Neurriak modu egituratuan eta paraleloki jarri behar dira martxan zentro bakoitzean. Horregatik, garrantzitsua da zentroetako profesional guztien parte-hartzea. Batzordeak martxan jartzea eta jarraipena zuzentzen ditu, eta batzordeko pertsonetako batek koordinatzen eta kudeatzen du batzordearen lana.

2.- Egoeraren azterketa

Egoera aztertu ondoren, pazientea ezagutu eta haren iritzia entzun behar da. Horretarako, inkestak egin zaizkie pazienteei. Datuak aztertu egin behar dira, lana nola egiten ari garen eta zer alderdi hartu behar diren kontuan jakiteko. Talde fokalak ere egin dira. Haietan, pazienteek beren kezka eta premiak adierazi, eta beren ikuspegia, ideiak eta hobetzeko proposamenak ematen dituzte.

Funtsezko alderdia da, halaber, profesionalen inplikazioa aukerak eta erronkak identifikatzeari dagokionez. Pazienteari arreta pertsonalizatua eskainiko badiogu, beharrezkoa da profesionalek prestakuntza izatea, ikuspegi horrekin inplikatuta egotea eta haien eguneroko kondizioak lagungarriak izatea.

3.- Helburuak

Egoera aztertu eta planean jasotako hobekuntza-neurriak lehenetsi ondoren, batzordearen ardura da ekintzak aztertu eta ordenatzea. Horretarako, ekintza-plan bat ezartzen da, zeinean alderdi hauek jasotzen baitira: inplementatu beharreko neurriak, ekintza bakoitzaren arduraduna eta dagokien kronograma. Laburbilduz, datozen urteetarako OAPBren Ekintza Plana osatzen da.

4.- Jardueren jarraipena

Martxan jartzen dugun neurrietako bakoitzak zenbait profesionalek osatutako lantalde bat du, eta batzordeko kide batek zuzentzen du. Batzordeak hilero bilera bat egiten du planaren bilakaeraren jarraipena egiteko eta iritzi eta iradokizunak aurkezteko.

5.- Inplementatutako hobekuntzen eragina

Garrantzitsua da hobekuntzen jarraipena egitea; horretarako, adierazleak eta informazio-iturriak ezartzen dira; esate baterako, inkestak egin daitezke proposatutako neurriak betetzeko.

Adierazi dugunez, Humans Fundazioaren ziurtagiria (A maila) du Mutualiak dagoeneko. Zer ondorio izan ditu Humans Fundazioarekin lankidetzan aritzeak eta ziurtagiria lortzeak?

Fundazio horrekin elkarlanean arituta, sakon aztertu ahal izan dugu nola egiten dugun laguntza-jarduera, eta, hala, zertan hobetu dezakegun ikusi dugu, eta jarraitu beharreko ildoak ezarri ditugu.

Gure erakundeak sistema normalizatuak bilatzeko duen kulturarekin bat egiten du ziurtagiriak. Pazienteen, haien ingurunearen eta osasunaren arloko profesionalen premiak kontuan hartuta gero eta arreta hobea eskaintzen jarraitzeko erronka bat da.

20 uztaila, 202311 uztaila, 2023-(e)an

Mutualex epaia 2023ko Uztaila

Eska daiteke aitortutako erretiro-pentsio bat eraginik gabe uzteko?

Auzitegi Gorenak (AG), 320/2023 zenbakiko epaian (2023ko apirilaren 26koa, Rec. 2860/2020), kasatu eta errebokatu egiten du Valentziako Erkidegoko Auzitegi Nagusiko Arlo Sozialeko Salak 2020ko uztailaren 7an emandako epai bat, zeinak Alacanteko Arlo Sozialeko 6. Epaitegiak 2019ko martxoaren 22an emandako epai bat errebokatu baitzuen. Beraz, langilearen demanda onesten du, eta eraginik gabe uzten du langileari erretiro-pentsioa aitortu zion GSINen ebazpena.

Langileak, 2018-05-30ean, erretiro-pentsioa eskatzeko espedientea irekitzeko eskatu zuen GSINen, eta erakunde kudeatzaileak 2018-06-13an eman zuen ebazpena: erretiro-prestaziorako eskubidea eman zion langileari. Ebazpen horren aurrean, langileak aldez aurretiko erreklamazioa aurkeztu zuen, emandako prestazioa eraginik gabe uzteko. GSINek 2018-08-09an eman zuen ebazpena: aitortutako pentsioa eraginik gabe uzteko aukera ukatu zuen, jo baitzuen prestazioen uko hori ez dela onartzen Gizarte Segurantzako Lege Orokorraren (GSLO) 3. artikuluan.

Errekurritutako epaiaren eta Andaluziako Auzitegi Nagusiko Arlo Sozialeko Salak (Sevillako egoitza) 2011ko martxoaren 17an emandako epaiaren (187/2006 errekurtsoa) arteko kontraesanean oinarritutako doktrina bateratzeko kasazio-errekurtsoan orain Auzitegi Gorenak adierazten duenez, eztabaida juridikoa honetara mugatzen da: erabakitzea ea posible den dagoeneko aitortuta dagoen erretiro-prestazio bat baliorik gabe uztea langile jasotzailearen aldebakarreko borondateagatik, gero prestazio berdina hobetuta eskatu ahal izateko etorkizuneko kotizazioen ondorioz.

Hala, doktrina bateratzeko kasazio-errekurtso honetan zehaztu nahi da aitortutako prestazio bati uko egiten zaion (erakunde kudeatzailearen iritziz, baliogabea da, GSLOren 3. artikuluan zehaztutakoa betez, zeinak ez baitu onartzen GSLOn aitortutako eskubideei uko egiterik) edo, aitzitik, errekurtsogileak dioen moduan, ez den uko bat, baizik eta eskubide hori eraginik gabe uzteko eskaera bat, prestazio horretaz baliatu gabe lanean jarraitu ahal izateko eta aurrerago, egokiago ikusten duenean, berriro eskatu ahal izateko.

Auzitegi Gorenaren epaian, zehazten da onuradunaren aldebakarreko erabakia ez dela zuzenbidearen aurkakoa eta, beraz, ez duela urratzen GSLOren 3. artikuluan jasotakoa, ez baitio eskubide bati uko egiten hura bere ondaretik egotzita; aldiz, alde bakarretik eta borondatez eskatzen du prestazioa aldi baterako eraginik gabe uzteko, eskubide hobea sortzen jarraitzeko eta geroago eskatu ahal izateko.

Testuinguru horretan, kontuan izan behar dugu erretiro-prestazioaren eskaera ez dela nahitaezkoa erretiratzeko legezko adina bete duten pertsonentzat. Halaber, ez dago aitortutako erretiro-prestazioa eraginik gabe uztea aurreikusten duen araurik, baina eskaera debekatzen duen araurik ere ez dago. Beraz, ez da aurreikusten aitortutako prestazioa bertan behera uzteko kausa gisa.

Ondorioz, epaiak aintzatesten du aitortutako erretiro-prestazioa baliorik gabe uzteko eskubidea duela onuradunak, eta aurrerago berriro eskatu ahal izango duela gerora kotizatutako oinarrien eta aldi berrien arabera.

Jesus M. Vicente Cuadrado 

Mutualiaren Aholkularitza Juridikoko letradua

20 uztaila, 202311 uztaila, 2023-(e)an

Kontsulta juridiko 2023ko Uztaila

Lan egin dezake adingabe batek?

Enpresa askok, eskulan kualifikatua falta dela ikusita, adingabeen ikastetxeetara jotzen dute nolabaiteko kualifikazioa duten eta beren jarduerari dagozkion lanak egin ditzaketen eskulangileen bila. Behar duten eskulan-profila aurkitu ondoren eta hura kontratatzeko interesa pizten zaienean, zalantza sortzen zaie, ez baitakite ziur adingabeak kontratatu ditzaketen eta zer baldintzatan egin beharko litzatekeen.

Galdera hau sortzen zaigu lehenik eta behin: Espainian legezkoa da adingabeek lan egitea? Langileen Estatutuaren 6. artikuluan zehazten denez, lanerako gutxieneko adina 16 urte da, oro har. Izan ere, adin horretatik beherakoek ezingo dute lan egin gurasoen baimena edukita ere, salbuespen bakan batzuetan izan ezik. Horietako salbuespenetako bat dira ikuskizun publikoetan lan egiten duten 16 urtetik beherako adingabeak; halakoetan, dagokion lan-administrazioko agintaritzaren aurretiazko baimena behar da.

Bigarrenik, beste galdera hau sortzen zaigu: nork sinatu behar ditu edo sina ditzake adingabeek lan-zerbitzuak eskaintzeko kontratuak? Bereizi beharko dugu adingabeak 16 urte baino gehiago dituen eta modu independentean bizi den edo emantzipatuta dagoen. Kasu horietan, berak sina dezake, eta gurasoen edo legezko tutoreen baimena baino ez da beharko. 16 urte baino gutxiago dituzten adingabeen kasuan, haien gurasoek edo legezko tutoreek (pertsona fisikoa edo adingabearen tutoretza duen erakundea) sinatu beharko dituzte kontratuak.

Lehenengo bi galderen erantzuna azaldu ondoren, adierazi behar dugu adingabeen lanak baldintza jakin batzuk bete behar dituela, eta jarduera batzuk debekatuta dauzkatela.

Lanerako baldintza bereziei dagokienez, jakin beharrekoa da ezin dutela gauez lan egin eta ezin dutela aparteko ordurik ezta 8 ordutik gorako lanaldirik egin ere (8 ordu horien barruan sartzen da prestakuntzari eskaintzen zaion denbora); jardunaldia 4,5 ordutik gorakoa bada, gutxienez 30 minutuko atsedena egin beharko dute, eta asteko atsedenak 2 egunekoa izan behar du (elkarren segidakoak izan behar dute 2 egunok).

Halaber, adingabeentzat debekatutako lan batzuk ere badaude; alderdi horri dagokionez, 94/33 EEE Direktiba aplikatu behar da, ekainaren 22koa, adingabeen kontratazioa debekatzen duena kasu hauetan:

Objektiboki haien gaitasun fisiko eta psikologikoak gainditzen dituzten lanak.

Agente toxiko eta kantzerigenoekiko eta alterazio genetiko hereditarioak eragiten dituzten agenteekiko esposizioa dakarten lanak.

Erradiazioekiko esposizio kaltegarria dakarten jarduerak.

Gazteen kontzientzia, esperientzia eta prestakuntza falta dela-eta identifikatu edo prebenitu ezin dituzten istripuen arriskua duten egitekoak.

Hotzarekiko, beroarekiko, zaratarekiko edo bibrazioekiko esposizioa dela-eta gazteen osasuna arriskuan jartzen duten jarduerak.

Bestalde, 1957ko uztailaren 26ko dekretua dago, adingabeen eta emakumeen lanen mugaketak ezartzen zituena. Gaur egungo lege-egoeraren arabera interpretatu behar da, eta, beraz, sexuagatiko desberdintasunak ezabatu egin behar dira, baina adingabeentzat debekatutako jarduerak adierazten dira dekretu horretan:

Hala, adingabeen lana 236 jardueratan debekatzen da. Araura bertara jo daiteke jarduera zehatzak zein diren jakiteko, zerrenda luzea baita hemen jartzeko.

2.- Ez du baimentzen makina edo mekanismo arriskutsuak koipeztatzea, garbitzea eta konpontzea.

3.- Istripuetarako arrisku nabarmena duten makina, gailu eta tresnak erabiltzea debekatzen du, arriskua erabat baztertzen duen segurtasun-gailurik izan ezean.

4.- Lau metrotik gorako altuerako lanak debekatzen dira, zoru egonkor eta jarraituaren gainean eta behar bezala babestuta egiten direnean izan ezik.

5.- Gehiegizko ahalegin fisikoagatik edo langileen egoera pertsonaletarako kaltegarriak izateagatik langileen osasunerako desegokiak diren lanak debekatzen dira.

6.- Dekretuan pisuari eta lan-motari dagokienez ezartzen diren mugak gainditzen dituzten zamak bultzatzeko, arrastatzeko eta garraiatzeko lanak debekatzen dira.

7.- Lantokian toxikoen edo hauts-substantzia kaltegarrien lurrun edo emanazioak eta sute- eta leherketa-arriskua dutenak baldin badaude, adingabeentzat debekatuta egongo da lan horiek egitea, eta debekatuta edukiko dute, halaber, baldintza horietan lan egiten den lantokietan egotea.

Adingabea kontratatu ondoren, enpresariak prebentziozko jarduketa bat egin beharko du: adingabeek dituzten arriskuen ebaluazio espezifikoa. Ebaluazio horretan, kontuan hartu beharko dira haien lanpostuari dagozkion arriskuak eta laneko giroa, lantoki osoari dagokionez, eta arrisku posibleen berri eman behar zaie adingabeari eta haien guraso edo legezko tutoreei.

Azkenik, enpresentzat oso garrantzitsuak dira adingabeak kontratatzeari buruzko arauak ez betetzetik edo urratzetik eta laneko segurtasunari eta prebentzioari buruzko arauak ez aplikatzetik eratorritako ondorio posibleak.

Enpresa batek legezko baldintza horiek bete gabe kontratatzen badu adingabe bat, Lan-arloko arau-hausteei eta zigorrei buruzko Legearen 8.4 artikuluaren arabera arau-hauste oso larria izango da, eta 7.501 €-tik 225.018 €-ra bitarteko zigorrak eragin ditzake. Era berean, adingabeen osasuna eta segurtasuna babesteari dagokion araudia ez aplikatzeak eragiten badu ez-betetzea, zigorra oso larritzat joko da Lan-arloko arau-hausteei eta zigorrei buruzko Legearen 13.2 artikuluaren arabera, eta zigorra 49.181 €-tik 983.736 €-ra bitartekoa izango da.

Jesus M. Vicente Cuadrado 

Mutualiaren Aholkularitza Juridikoko letradua

14 uztaila, 202320 uztaila, 2023-(e)an

Mutualiak 420.000 pertsona baino gehiago babesten ditu Euskadin

Euskadiko langileen % 45 ingururi eskaintzen dio babesa Mutualiak.
350.000 osasun-laguntza baino gehiago eskaini ditu, eta 322 milioitik gora ordaindu ditu prestazio ekonomikotan.
Osasun-laguntza jaso duten pertsonen % 94,66k adierazi dute eskainitako laguntzarekin pozik edo oso pozik daudela.

Donostia, 2023ko uztailaren 14a

Mutualiak, Gizarte Segurantzarekin elkarlanean diharduen 2 zenbakiko mutuak, Ohiko Batzar Orokorra egin du, zeinean 2022ko ekitaldiko balantze ekonomikoa eta jarduera onetsi baitira. Erakundeak 16,5 milioi euroko emaitza izan du ekitaldi horretan; zenbateko horri araudiak ezarritako ehuneko berrietara egokitzeko behar diren erreserben aplikazioari batuta, 47 milioi euro dira. Haietatik 8,2 erreserbetara bideratzen dira osorik, eta Gizarte Segurantzaren funtsetan sartzen dira 38,8 milioi euro. Kontingentzia arruntengatiko prestazioen igoera handia izan da 2022ko ekitaldiaren ezaugarri nabarmenetako bat. Igoera horrek lotura zuzena du jarduera ekonomikoaren eta enpleguaren indarberritzearekin.

Ezohiko Batzar Orokorrean —egun berean egin da—, Zuzendaritza Batzordeak gobernantza-sistema aurreratu bat ezartzeko egindako ahalegina eskertu du Urtsa Errazti Mutualiako lehendakariak, eta gogora ekarri du sistema guztia koherentea dela Mutualiaren xedearekin (Gizarte Segurantzarekin lankidetzan pertsonek osasunaz, segurtasunaz eta ongizateaz gozatzeko duten eskubidea bermatzea). Bestalde, Ignacio Lekunberri Mutualiako zuzendari kudeatzaileak nabarmendu du langile bakoitzeko baja-egunek Euskadin izan duten igoera; hori dela eta, beraren ustez, “inplikatutako eragile guztien gogoeta lasai baina premiazkoa” behar da. Testuinguru horretan, iragarri du arazo hori konpontzeko pausoak ematen ari direla, eta emaitzak lortuko dituztelakoan dago, epe ertainean bada ere.

Batzar Orokorra Mutualiaren Pakea klinikako ekitaldi-aretoan egin da, eta Erronka Garbia metodologiari jarraitu zaio hura diseinatzeko eta antolatzeko garaian; hala, mota horretako ekitaldietan izaten diren ingurumenarekiko inpaktu negatiboak minimizatzeko neurriak aplikatu dira.

Dokumentuak

2022eko Kudeaketa Txostena eta Iraunkortasun Memoria

Gobernu Korporatiboaren txostena 2022

2022 Urteko Kontuak (GAZ)

Finantza-inbertsioen batzordearen txostena, finantza-inbertsioen politikaren betetzemailari buruz – 2022ko ekitaldia

2022 Urteko kontuen ikuskaritza-txostenak (Gizarte Segurantzaren patrimonioaren kudeaketa)(GAZ)

2022 Urteko kontuen ikuskaritza-txostenak (Ondare Historikoaren kudeaketa) (GAZ)

Estatutuak aldatzeko proposamenaren azalpen-memoria

Gobernu korporatiboaren politika orokorra (GAZ)

Zuzendaritza Batzordearen araudia (GAZ)

Mutualiaren estatutuak (GAZ)

12 uztaila, 202311 uztaila, 2023-(e)an

5/2023 ELDan jasotako kontziliazio- eta erantzukidetasun-neurriak

Duela gutxi argitaratu da 5/2023 Errege Lege Dekretua, ekainaren 28koa. Kontziliazio-eskubideei dagokienez, Errege Dekretu horrek aldatu egiten ditu Langileen Estatutua, Gizarte Arloko Jurisdikzioa arautzen duen Legea eta Enplegatu Publikoaren Oinarrizko Estatutua. Ekainaren 30ean sartu zen indarrean errege-dekretu hori.

Honako hauek dira aldaketak:

Lan-harremanean dauden langileen eskubide gisa jasotzen da kontrako tratamendurik ez jasotzeko eskubidea familia- eta lan-bizitzaren kontziliazio- eta erantzukidetasun-eskubideak baliatzeagatik.
Langileei aitortzen zaie lan-neurri malgua eskatzeko eskubidea (egokitzapenak lanaldiaren iraupenean eta banaketan, lanaldiaren antolamenduan eta prestazioa emateko moduan, telelana barne), hauek zaindu ahal izateko: 12 urtetik gorako seme-alabak; ezkontidea edo izatezko bikotekidea; langilearen bigarren mailarainoko odoleko ahaideak; eta mendekotasuna duten beste pertsona batzuk, baldin eta etxebizitza berean bizi badira eta adinagatik, istripuagatik edo gaixotasunagatik beren kabuz baliatu ezin badira.

Eskubide hori baliatzeko baldintzak negoziazio kolektiboaren bidez ezarri daitezke, baina, halakorik ezean, enpresak negoziazio-prozesu azkar bat abiatzeko betebeharra du.

Lege berria kontuan hartu beharra dago 2023ko ekainaren 30era arte aplikatzen ari ziren lanaldi-egokitzapenetarako, eta, bereziki, langilea aurreko egoerara itzultzen denerako —egokitzapenek indarrean jarraituko dute eta araudi berria aplikatuko zaie—.

Eremu subjektiboa handitzen da (bestelako bizikidetza-modu batzuk hartzen dira barnean) eta baimen-egunen kopurua zabaltzen da, bai eta beste kausa batzuk (istripua, gaixotasuna edo heriotza) dituzten baimenak bereizi ere. Honakoa ezartzen da:
- 15 egun natural, izatezko bikotea erregistratzen bada.
- 5 egun (lehen 2), joan-etorriak egon ala ez (lehenago, 4 eguneko joan-etorrien kasuan) ezkontidearen, izatezko bikotekidearen edo bigarren mailarainoko odol- edo ezkontza-ahaidetasunezko senideen istripu edo gaixotasun larriagatik, ospitaleratzeagatik edo ospitaleratzerik ez baina etxeko atsedena behar duen ebakuntza kirurgikoagatik, barne hartuta izatezko bikotekidearen odoleko ahaidea, bai eta aipatu ez diren pertsonak ere, baldin eta langilearekin etxe berean bizi badira eta benetako zaintza behar badute.
- 2 egun (4 egun, joan-etorriren bat egin behar bada) ezkontidearen, izatezko bikotekidearen edo 2. mailarainoko odoleko ahaideen edo ezkontzakoen heriotzagatik.
Kontziliazio-baimenak baliatzearen ondoriozko kaleratzeen aurkako babesa zabaltzen da (arrazoi objektiboek eragindako kaleratzeak nahiz diziplinazkoak), ELDan sartu berriak barne, eta deuseztasun-kausen artean jasotzen dira.
Eguneko lanaldia murrizteko eskubidea zabaltzen da, lanaldiaren 1/8 gutxienez eta erdia gehienez, eta soldata proportzioan murriztuta, baldin eta zuzenean zaindu behar badu ezkontidea edo izatezko bikotekidea, edo izatezko bikotekidearen odoleko ahaidea, gaixotasun edo istripu baten ondorioz bere kabuz baliatu ezin bada eta ordaindutako jarduerarik egiten ez badu.

Gainera, kasu horretara hedatzen da enpresak ordezko plan bat ezartzeko betebeharra, baldin eta eskubide hori aldi berean baliatzeko aukera mugatu egiten bazaie enpresa berean lan egiten duten eta subjektu eragile bera duten bi langileri.

Eskubide hori baliatzeari dagokionez, halaber, ezartzen da kontuan hartuko dela emakumeen eta gizonen arteko erantzunkidetasuna sustatzea eta genero-rol eta -estereotipoak betikotzea ekiditea. Bularreko haurra zaintzeko lanaldi-murrizketari heltzean adierazi bezala, kasu honetan ere kontuan hartu behar da 2023ko ekainaren 30era arte baimen hori baliatzen ari diren pertsonek baimena baliatzen hastean aplikatu beharreko araudiaren menpe jarraituko dutela.

Enpresaren betebehar hau jasotzen du: bi langilek subjektu eragile beragatik bularreko haurra zaintzeko lanaldia murrizteko eskubidea baliatzen dutenean, eta enpresak eskubide hori aldi berean baliatzeko aukera mugatzen duenean enpresaren funtzionamenduari buruzko arrazoi oinarridun eta objektiboengatik —idatziz eta behar bezala arrazoituta—, ordezko plan bat eskaini beharko du, bi langileek eskubide hori baliatzea bermatuko duena eta kontziliazio-eskubideak baliatzea eragingo duena.

Bereziki kontuan izan behar da 2023ko ekainaren 30era arte baimen hori baliatzen ari diren pertsonek baimen hori baliatzen hastean aplikatzekoa zen araudiaren arabera jarraituko dutela, eta horrek ez duela guraso-baimenarena mugatuko.

Guraso-baimena lan-kontratua eteteko arrazoi gisa arautzen da.
Senideak zaintzeko eszedentzia luzatzea (2 urtez gehienez, negoziazio kolektiboaren arabera iraupen luzeagoa izan ezean) ezkontidea, izatezko bikotekidea edo izatezko bikotekidearen odoleko ahaideak zaintzeko.

Kasu honetan aplikatzekoak dira, halaber, batetik, bi langilek subjektu berarengatik eskubidea baliatu nahi dutenean eta enpresak baimena mugatzen duenean ordezko plan bat eskaintzeko duen betebeharra, eta, bestetik, emakumeen eta gizonen arteko erantzunkidetasuna sustatzeko eta genero-rol eta -estereotipoak betikotzea ekiditeko agindua.

Berriro ere, 2023ko ekainaren 30era arte baimen hori baliatzen ari ziren pertsonek baimen hori baliatzen hastean aplikatzekoa zen araudiaren arabera baliatzen jarraituko dute, eta horrek ez du guraso-baimenarena mugatuko.

Bestalde, lege berriaren arabera, guraso bakarreko familietan, guraso bakar horrek baliatu ahal izango ditu jaiotza, adopzio edo legezko zaintzagatiko kontratu-etetearen luzapen osoak, bi gurasoko familientzat aurreikusitakoak, seme-alabek desgaitasunen bat badute.
Baimen berri bat sartu da: seme-alabak edo urtebetetik gora harreran hartutako adingabeak zaintzeko baimen espezifikoa, haurrak zortzi urte bete arte baliatu daitekeena.
Baimen hori besterenezina da, malgutasunez baliatu daiteke, eta, gehienez ere, 8 asteko iraupena izango du, jarraituak edo etenak.

Gainera, kasu horretan ere kontuan hartuko dira lanaldi-murrizketetarako kalte-ordainen kalkuluari buruzko aurreikuspenak.

Baimen berri bat sartu da, langileek senideekin edo bizikideekin zerikusia duten premiazko eta ustekabeko arrazoiengatik alde egin ahal izateko, gaixotasunagatik edo istripuagatik berehala bertan egon behar badute. Kasu horietan, 4 eguni dagozkien absentzia-orduak ordainduko dira urtean, hargatik eragotzi gabe hitzarmen kolektiboek edo enpresen eta langileen legezko ordezkarien arteko akordioek horri buruz ezar dezaketena.

6 uztaila, 20235 uztaila, 2023-(e)an

Egokia da altaren ondoren lanpostura itzuli ez den langile bat diziplinarioki kaleratzea, alta aurkaratu badu ere?

> 365 ETA < 365 EGUNEKO ABE PROZESUETAN ALTA MEDIKOA AURKARATZEAREN ONDORIOAK.

Auzitegi Goreneko IV. Salak duela gutxi emandako epai batean (Auzitegi Goreneko 276/2023 zenbakiko epaia, 2023ko apirilaren 17koa, ECLI:ES:TS:2023:1566) ezarri da 365 egunetik beherako ABE prozesu batean GSINek alta medikoa igorri ondoren lanpostura ez joatea kaleratzeko arrazoia dela, alta mediko hori aurkaratua izan arren eta aurkaratze hori gaitzetsi ondoren lanpostura joan arren.

Testuingurua ulertzeko, auzipetutako kasuaren laburpen bizkor bat egingo dugu. Gure autonomia-erkidegoko enpresa batean gertatutako kaleratze baten ondorioz hasi zen. Gasteizko Lan Arloko 2. Auzitegiaren arabera, egokia zen; EAEko Auzitegi Nagusiak baliogabetzat jo zuen erregutze-errekurtsoan; eta kasazio-errekurtsoa aurkeztu zen Auzitegi Gorenaren aurrean, erabaki zezan justifikatuta dagoen ala ez 365egun gainditzen ez dituen ABE prozesu batean alta medikoa jaso ondoren langilea lanpostura ez joatea, alta aurkaratua izateagatik.

Langileak 2020-03-24an hasi zuen ABE prozesua gaixotasun arruntagatik, eta alta eman zitzaion 2020-07-03an. Egun horretan bertan GSINen adierazi zuen ez zetorrela bat alta medikoarekin, eta bere enpresari altaren eta aurkaratzearen berri eman zion. 2020-07-09an, lanera itzultzeko eskatu zion enpresak, eta langileak erantzun zion alta medikoaren aurkaratze hutsak alta-espedientea geldiarazten zuela (eta, horrenbestez, ABEaren eraginak luzatzen zirela). 2020-07-20an, GSINek langileari adierazi zion altaren aurkaratzea gaitzetsi egin zela, eta lanpostura itzuli zen 2020-07-21ean. 2020-07-28an diziplinarioki kaleratu zuten, lanera ez joateagatik uztailaren 6tik (altaren hurrengo egun balioduna) uztailaren 20ra; guztira, 11 egun baliodun.

Esan dugunez, instantziako epaitegiak langilearen eskea gaitzetsi eta haren kaleratzea bidezkoa zela ebatzi zuen. Baina EAEko Auzitegi Nagusiak epai hori errebokatu zuen, ukigabetasun-bermea urratzen duela jota (kaleratzea langilearen jarduketen ondoriozkoa izatearen zantzuak ikusi zituen: salaketa Laneko Ikuskaritzan eta enpresan bertan, zenbait arrazoi zirela medio). Auzitegi Gorenari iruditu zaio Justizia Auzitegi Nagusiaren interpretazioa ez dela zuzena, ABE egoera alta medikoa aurkaratzeagatik luzatu dela hartzen duelako oinarritzat. Azaltzen saiatuko gara. Azkenik, enpresak kasazio-errekurtsoa aurkeztu zuen, doktrina bateratzeko.

ABE prozesuetako alta medikoaren aurkaratzearen eraginak zein diren jakiteko, kontuan hartu behar da haien iraupena. Izan ere, kasu bakoitzean aplikatu beharreko araudia desberdina da 365 egunetik gorako bajetan eta hortik beherako bajetan:

365 egunetik gorako ABE prozesuak. Kasu hauei (GSLOren 170.2 artikuluan jasotzen dira) 170.3 artikuluan zehaztutakoa aplikatzen zaie, eta horrek esan nahi du ABE egoera luzatzen dela aurkaratzearen ebazpena atera arte.

(…) interesdunak bere desadostasuna adierazi ahalko dio osasun-zerbitzu publikoko ikuskaritza medikoari, lau egun naturaleko gehieneko epearen barruan. (…)

Ikuskatzaritza medikoak Gizarte Segurantzako Institutu Nazionaleko ikuskaritza medikoaren erabakia berrestearen alde egiten badu, edo ebazpena eman eta hurrengo hamaika egun naturaletan ezer adierazten ez badu, alta medikoak erabateko ondorioak hartuko ditu. Alta medikoaren egunetik hark erabateko ondorioak hartzen dituen egunera iragaten den aldian joko da aldi baterako ezintasuna luzatu egin dela.

(…) alta medikoa birplanteatzen badu, interesdunari aldi baterako ezintasun-egoeraren luzapena aitortuko zaio ondorio guztietarako. Aitzitik, bere erabakia berresten badu —eta, horretarako, oinarri hartu dituen proba osagarriak aurkeztuko ditu—, aldi baterako ezintasun-egoera azken ebazpenaren egunera arte soilik luzatuko da. (…)

365 egunetik beherako ABE prozesuak. Kasu hauetan (GSLOren 170.1 artikuluan jasotzen dira), medikuaren altak kontingentzia arruntagatiko ABE prozesua iraungitzen du, eta langileari lanpostura itzultzeko betebeharra ezartzen dio, alta mediko hori aurkaratua izan arren; hori guztia 625/2014 EDaren (uztailaren 18koa, aldi baterako ezintasun-prozesuen zenbait kudeaketa- eta kontrol-aspektu arautzen dituena lehenengo hirurehun eta hirurogeita bost egunen barruan) 5.1 artikuluan ezarritakoa betez.

Honela dio 5.1 artikuluko hirugarren paragrafoak: “alta medikoak langilearen aldi baterako ezintasunaren prozesua iraungiko du, eta lan-eraginak izango ditu hura eman eta hurrengo egunean, zerbitzu publiko horrek, hala badagokio, langileari egokitzat jotzen duen osasun-laguntza eskaintzen jarraitzearen kalterik gabe. Alta medikoak zehaztuko du langilea lanpostura itzultzeko betebeharra eragina duen egunean bertan”.

Betebehar hori arau horren 7.4 artikuluan errepikatzen da, zeinean ezartzen baita GSINeko ikuskari medikoak emandako alta medikoaren partearen datuak osasun-zerbitzu publikoari eta, hala badagokio, mutuei igorri beharko dizkiela alta eman eta lehenengo egun baliodunean, datu horien berri izan dezaten. Ikuskari medikoak, halaber, partearen kopia bat eman beharko dio langileari, haren berri izan dezan, eta adierazi beharko dio igortze-egunaren hurrengo egunean lanera itzultzeko betebeharra duela.

Azaldutako guztia aintzat hartuta, ondorioztatzen da 365 egunetik beherako aldi baterako ezintasuneko prozesu bat izan duten langileak ez daudela salbuetsita alta medikoaren ondoren lanera itzultzetik, nahiz eta alta hori aurkaratu. Beraz, enpresek lanera ez joateagatiko diziplinazko kaleratzeak gauzatu ditzakete, lanera ez itzultzearen arrazoia alta aurkaratzea dela jakinarazi bazaio ere enplegatzaileari. Aitzitik, 365 egunetik gorako ABE prozesuetan langileek altarekin bat ez datozela adierazten badute edo hura aurkaratzen badute osasun-zerbitzu publikoko ikuskaritza medikoaren aurrean, ABE egoera luzatu egingo da aurkaratzearen ebazpena eman arte. Halakoetan, ez litzateke egongo lanera itzultzeko betebeharrik aurkaratzearen ebazpenaren berri eman arte, eta ez litzateke egokia izango enplegatua kaleratzea.

Adiran Benito-Butrón

Mutualiako Aholkularitza Juridikoa