Hilabetea: uztaila 2019

Joan den asteazkenean, ekainaren 26an, “Ariketa sendagaia da” jardunaldia izan zen Mutualiaren Pakea Klinikan, Mutualiaren Osasun Hezkuntzako Ikasgelen esparruan. Jardunaldiaren xedea zen osasun-arloko langileei osasun-prestakuntza eta -zabalkundea eskaintzea. Gaian adituak diren lau mediku hauek parte hartu zuten:

• José I. Emparanza, Donostiako Unibertsitate Ospitaleko Epidemiologia Klinikoaren Unitateko medikua: ariketak izan ditzakeen onura sendagarriei buruz aritu zen.
• José F. Aramendi, Pakea Klinika eta Osasunkiroleko medikua: heriotza-tasaren eta ariketa fisikoa egitearen artean dagoen harremanaz hitz egin zuen.
• Javier Barrera, Real Sociedadeko medikua: pazienteei ariketa fisikoa preskribatzeak duen eraginaz jardun zuen.
• Xabi Valencia, Sociedad Deportiva Eibar-eko medikua: ospitaleratutako pazienteen eta ariketa fisikoaren arteko harremanaz hitz egin zuen.

Jardunaldiaren amaieran, elkarrizketa egin ahal izan genion José F. Aramendiri, eta ariketa fisikoaren eta heriotzen arteko erlazioaz egin genizkion hainbat galderari erantzun zien.

• Ariketa fisikoa eta heriotza-tasa. Nondik hasiko gara?

Hasteko, ariketa fisikoari eta heriotza-tasari dagokienez, nire ustez, osasun-arloko profesionalek ondo jakin beharko lukete arriskurik handieneko faktorea sedentarismoa dela. Sedentarismoak areago igotzen du heriotza-tasa, obesitateak, hipertentsioak eta kolesterol altuak baino. Bestetik, ariketa fisiko erregularrari esker, gure egoera fisikoa 1 MET hobetzen badugu, gure heriotza-tasak %16 edo 17 egingo du behera; eta eskuan dugun indarra kilo batean handitzeko gai bagara entrenamendua eginez, gure heriotza-tasak %2 edo 4 egingo du behera.

• Zer da gaixotasunak dituzten lagunentzako gainbegiratutako jarduera fisikoa? Nori dago zuzenduta?

Gainbegiratutako ariketa terapeutikoa ariketa terapeutiko berezi bat da, osasun-langileek etengabe gainbegiratzen baitute pazientea, ariketa egiten duen bitartean. Gaixotasun batzuetan, gainbegiratutako ariketa terapeutiko hau eraginkorragoa da gainbegiratu gabe egiten dena baino, esate baterako, aldizkako klaudikazioan edo “erakusleihoetako gaitzean”; gaixotasun honek min bizia eragiten du hanketan ibiltzean, hanketako arterien arteriosklerosiaren ondorioz.

• Zein min-motaz ari gara?

Gaur egun, ondo dakigu ariketa lagungarria dela tratamendu gisa gutxienez 26 gaixotasunetan, eta, haietako batzuetan, ariketaren eragina gaitza tratatzeko hartzen diren botikena bezain indartsua dela.

• Nola preskribatzen da ariketa?

Onura horiek guztiak lortzeko, gomendatzen den gutxieneko dosia da astean 150 minutuan ariketa aerobikoa egitea, eta astean indarreko ariketen 2 saio egitea.

• Zer emaitza lor daiteke?

Ariketa fisiko erregularra eginez lortzen diren onurak ez dira soilik ikusten heriotza-tasaren jaitsieran; bestela ere islatzen dira, besteak beste: bizitza-kalitatea igotzea, antsietateak behera egitea, lo-aldiaren kalitatea hobetzea eta gaitasun kognitiboa hobetzea.

Ekainaren 19an, Miramar Jauregian, EHUren uda-ikastaro hau egin zen: “Psikiatria komun edo arineko prozesuetan aldi baterako ezintasuna modu zuzenean kudeatzeko tresnak”, GT3 lantaldeak antolatutakoa; lantalde horrek Mutualia, Ikuskatzailetza Mediko eta Osakidetzako medikuak eta arduradunak barne hartzen ditu.

Ikastaro horren bitartez, hiru lurraldeetako KAABEko langile askok 2018. urtean diagnostikoek eragindako bajei buruzko lehen mailako arretarako unitateen araberako mapa geografikoa ikasi zuten. Mapa hori lehen aldiz egin zen urte horretan, eta epidemiologi patroiren bat aztertzea ahalbidetuko du. Izan ere, bitxia bada ere, hainbat gune daude, hala nola Bilbo, eta, bertan, horrelako prozesuek eragindako bajei buruzko datuak laukoiztu egiten dira.

Gainera, ikastaroak erakutsi zuen adimen-osasuneko patologiek eragindako bajek, nahiz eta maiztasunari begira bigarren lekua bete —patologia muskuloeskeletikoen atzetik—, patologia guztien % 14,47 osatzen dutela Euskadin, bai eta iraupen handiena dutela ere patologia onkologikoen artean. Adierazi zen legez, horrek esan nahi du bi milioi baino gehiago gastatu zirela lanegunetan 2018an Euskal Autonomia Erkidegoan, gaixotasun mentalei dagokienez betiere.

Horrelako bajen inguruan eta, bereziki, baja horiek azken urteetan izandako gorakada esponentzialen inguruan Osakidetzak aurreko jardunaldian eskainitako datuak kezkagarriak dira, gorakada horiek % 10ekoak izan baitziren 2014an, eta % 14,47koak, berriz, 2018an; dirudienez, gora egiten jarraituko dute.

Hitzaldia eztabaida batekin amaitu zen, eta, bertan, parte-hartzaileek hainbat ikuspuntu eman zituzten. Guztiek adierazi zuten beharrezkoa dela jarduketa-aliantzak sortzea, zergatiak aztertzeko eta konponbideak aurkitzeko.