Hilabetea: azaroa 2019

Antibiotikoak Zuhurtziaz Erabiltzeko Europako Eguna ospatzen da gaur, azaroak 18. Antibiotikoak infekzio bakterianoak prebenitzeko eta tratatzeko erabiltzen diren sendagaiak dira.

Antibiotikoekiko erresistentzia gertatzen da bakterioek sendagai horien eraginei aurre egiten dietenean; 3 mekanismoren bidez gerta daiteke: erresistentzia naturala, mutazio genetikoa edo gaitasun hori espezie batzuetatik beste batzuetara aldatuta.

Javier de la Fuente Dk., Mutualiaren Infekzio Batzordearen arduradunak, erresistentzia horrek osasunean duen eraginaren berri eman digu, baita prebentzio neurriak azaldu ere.

Antibiotikoekiko erresistentziak gora egin du eta osasun publikoan arazo handia bilakatu da. Zein ondorio ditu?

Antibiotikoekiko erresistentzia mundu osoan handitzen ari da, maila arriskutsuetan. Egunez egun, erresistentzia-mekanismo berriak agertzen eta zabaltzen ari dira planeta osoan, eta horiek arriskuan jartzen dute gaixotasun infekzioso arruntak tratatzeko gure gaitasuna. Gero eta infekzio gehiago, adibidez, pneumonia, tuberkulosia, septizemia edo gonorrea, gero eta zailagoak dira —eta batzuetan ezinezkoak— tratatzen, antibiotikoek eraginkortasuna galtzen duten neurrian.

Mikrobio aurkako ugarirekiko erresistenteak diren mikroorganismoak multierresistente izenez ezagutzen dira, edo kasu batzuetan, superbakterio izenez, eta osasun publikoan oso arazo handia dira, eta handituz doa. Egun, hori dela eta, urtean 700.000 eta hainbat milioi arteko heriotza gertatzen dira. 2014ko apirileko OMEren txosten batek hau ondorioztatu zuen: «Arazoa jada ezin da etorkizuneko mehatxu larritzat hartu; aitzitik, orain gertatzen ari da eta munduko eskualde guztietan, eta edozein pertsona, edozein adinetan eta edozein herrialdetan infektatzeko gaitasuna du». Horregatik, antibiotikoekiko erresistentzia osasun publikoarentzako mehatxu handienetakoa da, egun, eta arazoak, epe ertainean, minbizia ere gaindituko duela uste da.

Prebentzio neurri gisa, antibiotikoak zuhurtziaz erabiltzea azpimarratzen da urtetik urtera. Zer esan nahi du zehazki?

Antibiotikoak behar denean bakarrik erabiltzea, eta bereziki antibiograma batek germenaren aurka duen gaitasuna egiaztatu duenean. Gizartearentzat funtsezkoa da hezkuntza sanitarioa eta higiene-portaera aldatzea, hainbat neurri hartuta pazienteetan, ospitaleko bisitetan, eta senideetan infekzioak zabaltzea murrizteko, edo bestelako arloetan; adibidez, txertaketa, eskuak garbitzea, segurtasuna sexu-harremanetan eta elikadura-higiene ona.

Mutualian Infekzio Batzorde bat daukagu. Zein da bere eginkizuna?

Infekzio Batzordearen misioa da osasun-asistentziari lotutako kontrako efektuak murriztea, infekzioei dagokienez. Xede hori lortzeko, besteak beste, zeregin hauek ditu: jarduketa-protokoloak definitzea, jakinaraztea eta ezartzea, bai eta adierazleak definitzea eta horien jarraipena egitea ere.

Gure ustez, antibiotikoen aurkako erresistentziaren hedapena kontrolatzeko lan egin behar dugu, ahal dugun neurrian. Horregatik, Mutualiaren Infekzio Batzordeak bat egiten du Antibiotikoen Erabilera Arduratsuaren aldeko Europako Egunaren hedapen-kanpainarekin.

Antibiotikoen aurkako erresistentzia, gaur egun, osasun publikoaren mehatxurik nagusietako bat da. Oso garrantzitsua da guztiek, bereziki osasun adituek, elkarrekin lan egitea, mehatxu handi hori geldiarazteko.

2014an, OMEk mundu guztiarentzat argitaratu zituen hurrengo gomendio hauek, antibiotikoekiko erresistentziaren hedapena prebenitzeko eta kontrolatzeko:

Gaur, azaroak 14, Diabetesaren Mundu Eguna ospatzen da “Babestu zure familia” lelopean. Diabetesaren jatorria, sintomak, tratamendua eta gaixotasunari lotutako arazoak ezagutaraztea du helburu. 

Zer da diabetesa?

Diabetesa metabolismo-nahasmendua da. Odoleko glukosa-maila (azukrea) behar denetik gora igotzea sortzen du. Egoera hori, pankreasak intsulina gutxi sortzen duelako da, eta intsulina da odoleko azukrearen maila kontrolatzen duena. Intsulina gutxiegi dagoela eta, zelulek ezin dute glukosa xurgatu, eta odol-ibilian gehiegizko kantitatea gelditzen da (hipergluzemia).

Diabetesaren ondorio dira osasun-arazo larriak. Adibidez: kardiobaskularrak, begikoak, giltzurrunekoak, nerbioetakoak eta azalekoak. Tratamendu egokia jarraituz gero, eta bizitza osasuntsua edukita aurreko arazoak prebenitu daitezke edo agerrera atzeratu daiteke.

Diabetes-motak

Batez ere, bi diabetes mota bereizi daitezke:

Mota 1: haurtzaroan edo gaztaroan agertzen da, batez ere. Dena den, heldu eta zaharretan ere aurkitu daiteke. Ez dakigu zein den patologiaren jatorria; ez dakigu zergatik sortzen den erreakzio autoimmunea eta gorputzeko defentsek pankreaseko zelulak (intsulina sortzen dutenak) erasotzen dituzten. Diabetes-mota hau duten gaixoek, bizi ahal izateko, egunero jaso behar dute intsulina. Ez dira zehatz ezagutzen gaixotasuna sortzen duten arrisku-faktoreak, baina badakigu genetikak, sistema-immunologiak eta ingurugiroak pisu handia izan dezaketela bere garapenean.

Mota 2: kasu honetan, gorputzak intsulina kantitate desegokia sortzen du edo ez du bere funtzioa era egokian egiten. Diabetes kasuen %80 baina gehiago mota honetakoak dira, eta askotan pazienteak intsulina-tratamendua behar izaten du, aurreko motan gertatzen de moduan. Helduetan ematen da normalean, askotan loditasuna edo hipertentsioa izaten dutenetan; sintomarik ez dagoelako diagnostikoa egiteko zailtasunak egoten dira. Geroz eta gazte gehiago dago diabetes mota 2 daukatenak. Trastornoa azaltzen eragina izan dezaketen faktoreak: adina, elikadura txarra, jarduera fisiko eza edo familiaren aurrekariak. Haurdunaldiko diabetesa izan zutenentzat arrisku-faktore gehigarria izan daiteke.

Gaixotasunaren sintomak

Diabetes-motaren arabera sintomak desberdinak izango dira. Dena den, eta orokorrean, bi sintoma mota izango ditugu:

Mota 1: gaixoa nekatuta sentituko da, eta denbora guztian izango du gernu egiteko gogoa, gose handia eta egarria. Pisua ere galdu dezake aurrekoa dela eta.

Glukosa-maila oso altua denean, arnasketa-erritmoan eragina izan dezake, goragalea eta oka ager daitezke, estomakako mina eta abar. Kontrakoa ere gertatu daiteke:  intsulina-tratamenduaren ondorio odolean dagoen azukrea baxuegia izatea. Horrela ondoregoa sintomak izango ditugu: dardara, ahultasuna,  pilpirak, izerdia eta gosea.

Diabetes mota 2 duten pertsonak sintomarik gabe egon daitezke lehenengo hilabeteetan, baita urteetan ere. Gaixotasuna zein den jakin ahal izateko odol-analisiaren bitartez egin daiteke. Dena den, gaixo batzuk kontuan hartu beharko diren ondorengo sintomak izan ditzakete: ikusmen lausoa, erekzioaren disfuntzioa, eta oin eta eskuen gogordura.

Diabetesa baldin badut, zer egin dezaket nire osasuna hobetze aldera?

1. Kirola egin: konplikazioak izateko arriskua gutxitzen du, gure ongizate metala ekartzen du eta abar.
2. Elikadura orekatua: askotarikoa, zuntzetan eta proteinetan aberatsa, gantzak alde batera utzi.
3. Saihestu azukre finduen ohiko kontsumoa.
4. Alkohola neurrian kontsumitu.
5. Ezagutu ezazu zein den jarraitu beharreko tratamendu farmakologikoa, eta zorroztasunez bete.
6. Egin jatorduen ordutegi zehatza, egunero jarraitzeko modukoa.
7. Zaindu zure pisua, lodi bazaude batez ere.
8. Kontrolatu zure osasuna, eta, aldian-aldian, egin osasun azterketak.
9. Egin odoleko glukosa-maila jakiteko analisiak zeure buruari, eta, behar izanez gero, zuzendu zure dieta, jarduera fisikoa edota intsulina-dosia.