langileen estatutuaren 52.d) artikuluan lanera ez joateagatik ezarritako kaleratze objektiboa indargabetzea. 4/2020 errege lege-dekretuaren motiboen azalpenaren garrantzia.
2020ko otsailaren 19an, otsailaren 18ko 4/2020 Errege Lege-dekretua argitaratu zen Estatuko Aldizkari Ofizialean, zeinaren bidez indargabetu egiten den urriaren 23ko 2/2015 Legegintzako Errege Dekretuaren bidez onartutako Langileen Estatutuaren 52.d) artikuluan arautzen den lanera ez joateagatik ezarritako kaleratze objektiboa.
Aipatutako Errege Dekretuak eduki baten zati xedatzaile bat ezartzen du, zehatza eta erraza dela esan dezakeguna, eta artikulu bakarra ezartzen du:
“Indargabetuta geratzen da urriaren 23ko 2/2015 Legegintzako Errege Dekretuak onartutako Langileen Estatutuaren Legearen testu bateginaren 52. artikuluaren d) letra”
. 4/2020 ERREGE LEGE-DEKRETUA
Hala ere, uste dugu, artikulua indargabetzeaz gain, interesgarria dela Errege Dekretuaren Motiboen Azalpenaren analisi bat egitea. Azterketa hori Estatuko Aldizkari Ofizialaren sei orrialdetan egiten da, eta, gure ustez, arau-manuaren indargabetzea Errege Lege-dekretuaren lege-tresnaren bidez justifikatzeko betebehar hutsetik harago doa, zeina, jakina denez, ezohiko eta urgentziazko premia kasuetarako erreserbatuta dagoen, Exekutiboak asmoen zinezko adierazpen bat egiten duelarik.
Motiboen azalpenean jasotzen denez, absentismoagatiko kaleratzea garrantzi handiko araua da lan-ordenamenduan; izan ere, aurrez aurre jartzen du, batetik, enpresaren interes legitimoa, enpresa-proiektua garatzeko behar den lan-indarra izatekoa eta haren hutsegiteak eragindako kostuak bere gain hartu behar ez izatekoa, eta, bestetik, langileek beren erantzukizuna ez diren inguruabar pertsonalengatik zigortuak ez izateko duten eskubidea, gaixotasunarekin lotutakoak diren bezala, eta ikuspegi horretatik, bien arteko arau-oreka lortu behar da.
Puntu horretatik abiatuta, arauaren hitzaurreak artikuluaren bilakaera historikoaren lehen azterketa egiten du. Langileen Estatutuaren 52.d) artikuluaren arabera, lanera huts egiten duten langileen kaleratze objektiboa legitimatzen da, bai justifikatuta bai justifikatu gabe, baldin eta ehuneko jakin batzuk gainditzen badituzte eta kalte-ordain murriztua jasotzeko eskubidea badute, justifikaziorik gabeko bajak edo 20 egun baino gutxiagoko baja mediko justifikatuak izanez gero.
Arauaren hitzaurrean Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak Langileen Estatutuaren 52.d) artikuluari buruz 2018ko urtarrilaren 18an egindako adierazpena aztertzen da (Ruiz Conejero gaia), zeinak xedatzen duen artikulu hori ez dela egokitzen enpleguan eta okupazioan tratu-berdintasunerako esparru orokorra ezartzeari buruzko 200/78/EE Zuzentarauarekin, haren formulazioa desgaitasunagatiko diskriminazioa izan daitekeelakoan, egokitzapena eta proportzionaltasuna kontrolatzeko bideak egon ezean.
Jurisprudentzia horren arabera, zilegi da enpresan absentismoa murrizteko interesa izatea, baina hori ezin da gauzatu desgaitasuna duten pertsonen kolektiboan izan dezakeen eragina kontuan hartu gabe; izan ere, kolektibo horretan, kaleratzea gaur egun Langileen Estatutuaren 52.d) artikuluan ezartzen direnak baino berme handiagoekin egin beharko da.
Era berean, Konstituzio Auzitegiaren urriaren 16ko 118/2019 epaia ekarri du gogora, zeinak Estatutuaren 52.d) artikuluaren konstituzionaltasuna xedatu baitzuen.
Hartutako erabaki judizialak aztertu ondoren, manua indargabetzeko motiboen azalpenak beste argudio bat eransten du, genero-dimentsioaren integrazioaren printzipioan oinarritua; izan ere, haren ustez, 52.d) artikuluak eragin handiagoa izan dezake emakume langileengan, zaintza-jardueretan inplikazio handiagoa izateagatik, faktore ugarien ondoriozko kontziliazio-zailtasunengatik.
Hitzaurreak dioenez, gaur egungoaren gisako testuinguruan, non pertsonen eskubidea bermatzen duten mekanismoak falta diren familiaren ezinbesteko absentzietarako, eta erabateko erantzunkidetasuna garatzeko oztopoak dauden, LEko 52.d) artikuluaren arabera, zilegi izan daiteke zaintzaileak merkatutik kanporatzea, mezu okerra ematen aritzeaz gain, hau da, kontziliazioak pertsonari baino ez dagokiola, eta ez enpresari eta gizarteari.
Eta ondorioztatzen du, aurretik adierazitakoagatik, Langileen Estatutuaren 52.d) artikulua indargabetzea ezinbestekoa dela kontziliazioa eta erantzunkidetasuna ezinbesteko erreferente izango diren testuinguru berri bat eratzeko.
Azken batean, haren ustez, Langileen Estatutuaren 52.d) artikuluko mekanismoa automatikoki aplikatu beharrekoa da, eta ez du onartzen Europar Batasuneko Europako Justizia Auzitegiak eskatutako egokitasun- eta proportzionaltasun-judizioa aplikatzea, zeharkako diskriminazioa eragin baitezake desgaitasunagatik eta generoagatik ere.
Hitzaurrea amaitzeko, seigarren arrazoi gisa, honako hau adierazten du: 52.d) justifikatzen da Errege Lege-dekretuaren bidez honako motibo hauengatik:
– Europako araudia betetzen da eta Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak 2018ko urtarrilaren 18ko epaian ezarritakoa Espainiako ordenamendura eramatea bermatzen da.
– Diskriminazio zuzenak eta zeharkakoak saihesten ditu gizarte-bazterkeria jasateko arrisku handia duten kolektibo bereziki ahulentzat, hala nola desgaitasunarengatik edo generoarengatik.
– Eta saihesten du ebazpen judizial kontrajarri gehiago ematea.
Artikulu honen hasieran adierazi dugun bezala, uste dugu arauaren hitzaurrea Errege Lege-dekretuak arautzen duen premia urgentea eta salbuespenezkoa justifikatzeko hitzaurrea baino harago doala eta asmoen adierazpen bat dela, zeinean Gobernuak lan-arloan dituen printzipio programatikoak ikusten diren, eta argi eta garbi erakusten den generoagatiko diskriminaziorik ezaren aldeko jarrera, emakume langileak berariaz aipatuz, horrek arauaren hitzaurreari aipatu dugun garrantzia ematen diolarik.
Jose Antonio Prieto
Mutualiaren Aholkularitza Juridikoko abokatua
Mutualex 103
