-(e)an bidalia

Mutualex epaia 2023ko Maiatza

sentencia

AUZITEGI GORENEKO LAN ARLOKO SALAREN 495/23 EPAIA, OTSAILAREN 1EKOA, DOKTRINA BATERATZEKO 514/20 ERREKURTSOA, TXOSTENGILEA: ANTONIO VICENTE SEMPERE NAVARRO

mazoa

Eztabaidagaia da zehaztea ea langile batek baduen eskubidea bere erretiro-pentsio aktiboa % 100eraino handitzeko pentsioduna kide den ondasun-erkidego batek egindako lan-kontratazio baten esparruan.

Hasteko, datu hau azpimarratu behar da: demandatzaileak erretiroa hartu zuen, eta egiten zuen jarduera bere kontura egiten jarraitu zuen, Langile Autonomoen Araubide Bereziaren barruan. Une horretan, nekazaritza-ustiapen baten titularra zen, bere emaztearekin % 50ean, eta, ustiapen horretan, demandatzaileak besteren konturako langileak zituen bere kargura, pertsona fisiko gisa.

Aurrerago, demandatzaileak eta haren emazteak ondasun-erkidego bat formalizatu zuten nekazaritza-ustiapena aurrera eramateko, langileak ondasun-komunitatean subrogatuz eta demandatzailearekin pertsona fisiko gisa zuten loturatik askatuz.

Gerora, erretiro-pentsioa % 100era igotzea eskatu zuen demandatzaileak. GSINk uko egin zion eskaerari, eta, ondorioz, demanda aurkeztu zuen hark.

2019/10/8an, Iruñeko Lan Arloko 4. Epaitegiak epaia eman zuen, demanda hori ezetsiz.

Erregutze-errekurtsoa aurkezturik, Nafarroako Auzitegi Nagusiko Lan Arloko Salak 419/2019 epaia eman zuen, errekurtsoa gaitzetsiz.

Doktrina bateratzeko xedez, arau hauek aztertzen ditu, besteak beste, Salak:

  • Kode Zibilaren 392. artikulua: Erkidegoa bada, izan, gauza edo eskubide baten gaineko jabetza zenbait pertsonari indibisoan dagokienean.
  • Langileen Estatutuaren 1.2 artikulua: Lege honen ondorioetarako, aurreko paragrafoan aipatutako pertsonen zerbitzuak hartzen dituzten bai pertsona fisiko edo juridiko guztiak, zein ondasun-erkidego guztiak, enpresaburu izango dira; baita aldi baterako laneko enpresek enpresa baliatzaileei uzteko kontrataturiko pertsonen zerbitzuak hartzen dituztenak ere.
  • Langileen Estatutuaren 49.1 g) artikulua: [Lan-kontratua amaitu egingo da] Enpresaburua hil, edo Gizarte Segurantzan dagokion araubidean aurreikusitako kasuetan erretiratzen bada, edo ezgaitasuna aitortzen bazaio, 44. artikuluan xedaturitakoaren kontra joan gabe; edo kontratatzailearen nortasun juridikoa amaitzeagatik.
  • Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 213.1 artikulua: 1. Erretiro-pentsioaz gozatzea bateraezina izango da pentsiodunak lana egitearekin, legez edo erregelamenduz zehazten diren salbuespenekin eta moduan. Aurrekoa gorabehera, erretiroa hartzen duten pertsonek bateragarri egin ahalko dute pentsioa jasotzea eta lanaldi partzialeko lan bat egitea, erregelamenduz ezartzen den moduan. Egoera horrek irauten duen bitartean, pentsioa murriztuko da pentsiodunaren
    lanaldiari, parekagarria den lanaldi osoko langile batenarekin alderatuta, aplikagarri zaion murrizketarekin alderantzizko proportzioan.
  • Gizarte Segurantzako Lege Orokorraren 214.2 artikulua: Lanarekin bateragarria den erretiro-pentsioaren zenbatekoa hasierako onarpenean ateratako zenbatekoaren ehuneko 50 izango da, egoki bada pentsio publikoaren gehieneko muga aplikatu ondoren, edo lanarekiko bateragarritasuna hasten denean jasotzen ari denarena, gutxienekorako osagarria, edozelan ere, kontuan hartu gabe, pentsiodunak egiten duen lanaldia edo jarduera edozein dela ere. Hala ere, jarduera norberaren kontura egiten bada eta egiaztatzen bada besteren konturako langile bat gutxienez kontratatuta daukala, lanarekin bateragarria den pentsioaren zenbatekoa ehuneko 100era iritsiko da”.
  • Gizarte Segurantzako Lege Orokorraren 305.1 artikulua: Gizarte Segurantzako Norberaren Konturako Langileen edo Langile Autonomoen Araubide Bereziaren aplikazio-eremuan nahitaez sartuta egongo dira hemezortzi urtetik gorakoak izan eta ohikotasunez, pertsonalki, zuzenean, beren kontura eta beste pertsona baten zuzendaritza- eta antolaketa-esparrutik kanpo irabazizko jarduera ekonomiko profesional bat egiten duten pertsonak, besteren konturako langileei enplegua eman ala ez eman, lege honetan eta berau aplikatu eta garatzeko arauetan zehaztutako moduan eta baldintzetan.
  • Prozedura Zibilaren Legearen 6.2 artikulua: Alderdi izateko gaitasuna. Legearen aginduz kudeatzaileek eta partaideek izan dezaketen erantzukizunari kalterik egin gabe, edozein kasutan, demandatuak izan daitezke pertsona juridikoak izateko lege-eskakizunak bete ez dituzten erakundeak, baldin eta pertsona- eta ondare-osagai ugariek osatu badituzte halakoak, betiere helburu zehatza lortzeko.

Beste alde batetik, kontraste gisa, Kataluniako Justizia Auzitegi Nagusiko Lan Arloko Salak emandako 2019ko ekainaren 18ko 3214/19 epaia aipatzen da, zeinean zuzenbidearen araberakotzat jotzen baita ondasun-erkidego bateko bazkide eta besteren konturako langile baten enplegatzaile den pertsona baten erretiro-pentsioa % 100ekoa izatea.

Epai horretan, aurretiazko beste epai batzuk aipatzen dira (otsailaren 8ko 119 eta 120/22 epaiak, Doktrina Bateratzeko 3087/20 eta 3930/20  Kasazio Errekurtsoak), baina ezaugarri batek bereizten ditu egitatezko kasu honetatik: kasu horietan, erretiro aktiboaren % 100 lortu nahi zutenak merkataritza-sozietate bateko autonomo administratzaileak edo kontseilariak ziren. Hala eta guztiz ere, Sala ondorio berera iristen da bi kasuetan, eta ezetsi egiten du aurkeztutako kasazio-errekurtsoa.

Emandako argudioen arabera, eztabaidagai den ondasun-erkidegoa “funtzional” edo “enpresarial” motakoa da, hau da, jabekidetza hutsetik haratago doana, eta, beraz, trafiko juridiko-merkantilean jarduten duena, negozio bat ustiatzeko enpresa-jarduera bati loturik. Hortaz, merkataritza-sozietateen parekotzat har daiteke, eta ondorioz, erkidego horretako kideek enpresari-izaera dute legez. Gure ordenamendu juridikoak nortasun juridikoarekin lotutako ondorio jakin batzuk aitortzen dizkie enpresariei; besteak beste, legitimazioa eta gaitasun prozesala.

Pertsona fisikoaren izaera duten enplegatzaileen erretiroak haien konturako langileen kontratuen iraungipena eragin ez zezan, enplegatzaile horiek erretiroa hartu eta, aldi berean, erretiro-pentsio osoa jasotzeko aukera aurreikusi zen, salbuespenez.

Hori horrela izanik, norberaren konturako jarduera bat egiteko bete beharreko lehenengo baldintza betetzen da, baina ez bigarrena, hau da, besteren konturako langile bat kontratupean izatea. Izan ere, enplegatzailea ez da pertsona fisiko bat, baizik eta ondasun-erkidegoa, eta, ondorioz, ez dira bateragarriak erretiro-pentsioa eta jarduera produktiboa.

Hortaz, norberaren konturako jarduera bat egiten den bitartean erretiro-pentsioaren % 100 jaso ahal izateko, ez da baliozkoa ondasun-erkidegoaren (nekazaritza-ustiapena, pentsiodunak eta haren emazteak osatua) eta plantillaren arteko lan-kontratazioa.

Jon Careaga Correa

Mutualiaren Aholkularitza Juridikoko letradua

-(e)an bidalia

Kontsulta juridiko 2023ko Maiatza

consulta

Frankiziapeko merkataritza-klinika batean langile autonomo ekonomikoki mendeko gisa (LAEM) lan egiten duten odontologia-arloko espezialistak. Besteren konturako langile gisa hartu beharko lirateke?

kontsulta

20/2007 Legearen 11. artikuluaren arabera (Langile Autonomoen Estatutua) eta 197/2009 Errege Dekretuaren 1. eta 2. artikuluen (garapeneko araudia) arabera, langile autonomo ekonomikoki mendekoa (LAEM) da jarduera ekonomiko edo profesional bat irabazi-asmoz, ohikotasunez, pertsonalki, zuzenean eta nagusiki pertsona fisiko edo juridiko batentzat −bezeroarentzat− egiten duen pertsona fisikoa. Ekonomikoki mendeko diren langile autonomoek pertsona fisiko edo juridiko horrekiko mendekotasun ekonomikoa dute, haiengandik jasotzen baitute langile autonomo gisa egiten duten jardueraren errendimendutik lortutako diru-sarreren % 75, gutxienez. Autonomia funtzionalaren eta mendekotasun ekonomikoaren baldintzez gain, beste baldintza batzuk ere aldi berean bete behar dira. Hala, baldintza hauetako bat betetzen ez bada, ez dira LAEM gisa hartuko:

  1. Bere kargura besteren konturako langilerik ez izatea eta jarduera hirugarrenekin ez kontratatzea edo azpikontratatzea, ez ekonomikoki mendeko den bezeroarekin kontratatutako jardueran, ez beste bezero batzuekin kontrata ditzakeen jardueretan.
  2. Jarduera modu bereizian egitea, bezeroaren konturako edozein lan-kontratupean zerbitzuak eskaintzen dituzten langileekiko.
  3. Jarduera aurrera eramateko beharrezkoak diren ekoizpen-azpiegitura eta material propioak izatea, bezeroak dituenekiko independenteak, baldin eta jarduera horretarako garrantzitsuak badira ekonomikoki.
  4. Jarduera antolakuntza-irizpide propioekin aurrera eramatea, bezeroak eman ditzakeen jarraibide teknikoak gorabehera.
  5. Jardueraren emaitzaren araberako kontraprestazio ekonomiko bat jasotzea, bezeroarekin hitzarturikoan oinarrituz, bere gain hartuz jarduera horre arriskua eta mentura.

Bistan denez, Langileen Estatutuaren 1.1 artikuluan zehazten den lan-harremana egoteko (enplegatzailearen antolakuntza- eta zuzendaritza-esparruan besteren kontura ordainpeko zerbitzuak borondatez eskaintzen dituena), banan-banan aztertu beharko da kasu bakoitza. Alegia, kasuz kasu begiratu beharko da ea betetzen diren langile bat Mendeko Langile Autonomoen Araubide Berezira atxikitzea ahalbidetzen duten baldintzak.

Auzitegi Goreneko Lan Arloko Salak berriki emandako epai batek (33/2003 epaia, urtarrilaren 17koa) ontzat eman du klinika odontologiko batek aurkezturiko doktrina bateratzeko kasazio errekurtsoa (3291/20). Klinika horretako langileak Langile Autonomoen Araubide Berezian (LAAB) alta emanda zeuden.

Egitatezko kasuan, aztertzen da ea enpresa ezagun baten (VITALDENT) frankiziapeko merkataritza-klinika batekin lotura duten odontologoek enpresa horrekin lan-harremanik duten ala ez, eta, beraz, ea Langile Autonomoen Araubidera atxikita egotea zuzenbidearen araberakoa den ala ez.

Epai horretan, xehe-mehe aztertzen dira profesional horien autoantolakuntza adierazten duten ezaugarriak, eta, hala, bereizi egiten da epai horretan ez bezala lan-harremana dagoela ondorioztatu izan duten epai judizialetatik.

Aztertutako premisa faktikoan aldi berean ematen diren inguruabar hauek hartzen ditu kontuan epaiak, kasu honen lan-izaera destipifikatzen duten ezaugarri gisa:

  • Aldeen arteko kontratu idatzi bat dago, eta ez da antzeman kontratu horretatik bereiztea adieraziko lukeen portaerarik edo errealitaterik.
  • Ez da egiaztatu mendekotasunik, askatasuna baitago jardueraren egunak eta ordutegiak zehazteko.
  • Eskainitako zerbitzuetatik eratorritako fakturazioaren ehuneko bat jasotzen da, baina ordaindua ez izateko arriskua hartuz.
  • Profesional bakoitzak kanon bat ordaintzen dio klinikari haren instalazioak erabiltzeagatik.
  • Profesional bakoitzak zehazten ditu prezioak, frankizia-emaileak gutxi gorabeherako gida bat duen arren.
  • Fakturaziotik ehuneko bat kentzen da frankiziapeko enpresak utzitako material eta bitarteko pertsonalengatik.
  • Klinikak ez du zuzendaritza medikorik, eta odontologoek ez dute lanak banatu edo ikuskatzen dituen goragoko organorik.

Edonola ere, Salak argi eta garbi esaten du doktrina hori ezin dela orokortu frankiziapeko hortz-klinika guztietara, ez eta VITALDENTen frankiziapeko guztietara ere, baizik eta kasu honetan ematen diren ezaugarri berak dituztenetara bakarrik.

Jon Careaga Correa

Mutualiaren Aholkularitza Juridikoko abokatua

-(e)an bidalia

Trafiko-seinale berriak

señales trafico 2023

Aurtengo bigarren seihilekotik aurrera, gaur egungo trafiko-seinaleen katalogoa eguneratuko da, mugikortasunean gertatzen ari diren aldaketa berriei erantzuteko. Seinale berriak pixkanaka ezarriko dira errepide-sarean, 2023an zehar. Aldaketa Zirkulazioko Erregelamendua aldatzeko Errege Dekretuaren proiektuan dago aurreikusita, eta 2023. urtearen erdialdean sartuko da indarrean.Seinale batzuen diseinua erabat aldatuko da; beste batzuk garai eta mugitzeko modu berrietara egokituko dira; eta beste batzuk desagertu egingo dira. Garrantzitsua da haiek identifikatzen jakitea eta haiekin ohitzea, ustekabean harrapa ez gaitzaten eta ahalik eta azkarrena beteko ditugula bermatzeko.

Zer aldaketa datoz?

Seinale berriak:

S-1b: Errei anitzeko errepide baten hasiera adierazten du.

S-45: Bidegorria. Hiri-inguruneetan bidegorriak daudela adierazten du.

S-46: Oinezkoek eta txirrindulariek erabiltzeko pasabidea

R-118: Patinete elektrikoen zirkulazioa debekatzen du.

R-119: Patinete elektrikoen eta bizikleten zirkulazioa debekatzen du.

R-120: Emisio Gutxiko Guneetarako (EGG) sarbideetan

Zenbait ibilgailuri sartzea galaraziko zaie, duten ingurumen-bereizgarriaren arabera (B, C, ECO edo 0 Emisio).

R-120

R-420: Patinete elektrikoentzako bide esklusibo bat da.

Ibilgailu horiek handik joan behar dute derrigor.

CAP R 420

R-421: Bidea nahitaezkoa da patinete elektrikoentzat eta bizikletentzat; partekatu egin behar dute.

CAP R 421

R-422: Mugikortasun Pertsonaleko Ibilgailuen gidariak (patinete elektrikoak, bizikletak edo monozikloak) ibilgailutik jaitsi eta oinez jarraitzera behartzen ditu, seinalea ezeztatzen den arte.

CAP R 422

Seinale hauei diseinua aldatuko zaie:

STOP: Tipografia handiagoa du, eta hobeto ikusiko da.

CAP STOP

P-8:Barrerarik gabeko trenbide-pasagune arriskutsu bat. Lokomotoraren diseinua modernoagoa da.

CAP P8

P-20a:Oinezkoen pasabide bat hurbil. Aurreko karratu urdina ordezkatuko du.

p20a

P-22a:Txirrindularientzako pasabide bat dagoela eta horren arriskuaz ohartarazten du. (22b seinalearen ordez).

CAP P 22A

P-24a:Animaliak galtzadan. Lehen orein bat agertzen zen. Orain basurde bat ageri da, ohikoagoa baita inguru horietan.

CAP P 24A

P-33: Ikuspen gutxiko tartea. Orain, auto bat ikusiko dugu ikuspen gutxiko eremu batean sartzen.

CAP P33

Azpimarratzekoa da P-21 seinalearen aldaketa, zeinak haurrak ibiltzen diren leku bateko arriskua adierazten baitu: irudien ordena aldatu da, eta neska jarri aurrena.

Mugikortasuna eta ibilgailuen zirkulazioa etengabe aldatzen ari dira, gizartea aldatu ahala. Bide-erabiltzaile guztiekin justuagoa eta jasangarriagoa den mugikortasun bat lortzeko bidean, azpiegitura berriak sortzen dira, ohiturak eta lehentasunak aldatzen dira, eta gidariei erronka berriak sortzen zaizkie. Hemen, kasuistika oso ezberdinei erantzuten dieten seinaleak bildu ditugu, helburu bera dutenak: ahalik eta modurik eraginkorrenean ohartaraztea eta informazioa ematea MUGIKORTASUN BERRIA deitzen dugun oraingo erronka honetan.

-(e)an bidalia

Jazarpen morala VS Lan-gatazka

Acoso moral VS conflicto laboral

Hasteko, esan behar dugu lan-gatazka orotan ez dagoela jazarpen morala; garrantzitsua da hori zehaztea, ondorio juridikoei eragiten baitie, ezbairik gabe.

Lan-jazarpenaren definizioa testuinguruan kokatzeko, haren arau-aurreikuspena hartuko dugu kontuan, baita haren doktrina- eta jurisprudentzia-interpretazioa ere.

Hauek nabarmendu behar dira arau-aurreikuspen gisa:

Espainiako Konstituzioa (1978):

  • 10. art.: 1. Pertsonaren duintasuna, pertsonari berez dagozkion eskubide bortxaezinak, nortasunaren garapen librea, legearen errespetua eta besteen eskubideen errespetua oinarri dituzte ordena politikoak eta gizarteko bakeak. 2. Konstituzioak aitortzen dituen oinarrizko eskubideei eta askatasunei dagozkien arauak interpretatzeko orduan, Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsalari eta gai horietan Espainiak berretsiak dituen nazioarteko tratatu eta hitzarmenei begiratuko zaie.
  • 14. art.: Espainiarrak berdinak dira legearen aurrean; debeku da, bada, inolako diskriminaziorik egitea jaiotza, arraza, sexua, erlijioa, pentsamoldea edo beste edozein tasun edo inguruabar pertsonal edo sozial dela eta.
  • 15. art.: Denek dute bizitzeko eskubidea eta osotasun fisiko eta moralerako eskubidea, eta inori ezin pairaraziko zaio, ezein kasutan, ez torturarik, ez gizatasunaren edo duintasunaren kontrako zigor edo traturik. .Ezeztatzen da heriotza-zigorra, non eta lege penal militarrek ez duten besterik xedatzen gerra-denborarako.

Zigor Kodea (10/1995 LO):

  • 173.1 art.: 1. Norbaitek beste pertsona bati, beraren osotasun moralari kalte larria eginez, tratu apalesgarria ematen badio, sei hilabetetik bi urte arteko espetxealdi-zigorra ezarriko zaio. Zigor bera ezarriko zaie, norbaiten gorpua non dagoen jakinda, haren senide edo ahaideei informazio hori behin eta berriro ezkutatzen dietenei. Halaber, zigor bera ezarriko zaie, edozein lan- edo funtzionario-harremanetan eta nagusitasun-harremanaz baliatuta, beste norbait behin eta berriro etsaitasunez tratatzen edo umiliatzen dutenei, baldin eta, tratu apalesgarria eman ez arren, biktima larriki jazartzen badute.
  • OSASUNAREN MUNDU ERAKUNDEAK honela dio “Jazarpen psikologikoari buruzko sentsibilizazioa” (2004) dokumentuan: mobbinga lan-giroari aplikatzen zaio, eta talde bateko kide batek edo gehiagok (jazarlea) banako edo, batzuetan, talde batekiko (helburua edo biktima) duen portaera agresiboa eta mehatxuzkoa adierazten du.
  • LANAREN NAZIOARTEKO ERAKUNDEAK honela dio Jazarpenaren arloko erreklamazioak saihesteko eta konpontzeko hitzarmen kolektiboan (Lanaren Nazioarteko Bulegoak eta LANEk 2001eko otsailaren 26an Genevan sinatua): “Jazarpena” espresioak honako hauek hartzen ditu: pertsona babestu batentzat desegokia izan daitekeen eta egoera eta kasu guztietan modu arrazoituan jazarpen-portaera diskriminatzaile, iraingarri, laidogarri, beldurgarri edo bortitz kontsideratu daitekeen ekintza, jokabide, deklarazio edo eskabide oro, bai eta bizitza pribatuan bidegabe sartzea ere..
  • Europako Gutun Soziala (1996/05/03koa): 16. artikulua: Laneko duintasunerako eskubidea. Langile guztiek lanean beren duintasuna babesteko duten eskubidea modu eragingarrian erabiltzen dutela bermatzeko, alderdiek hauek egiteko konpromisoa hartuko dute, nagusi eta langileen elkarteei kontsulta egin ondoren:
    •  lantokian edo lanari lotuta sexu-jazarpenaren arloko sentsibilizazioa, informazioa eta prebentzioa sustatu, eta neurri egoki guztiak hartu langileak jokabide horietatik babesteko.
    •  lantokian edo lanari lotuta behin eta berriro edozein langileren aurka egiten diren ekintza zentsuragarriei edo berariaz etsaitasunezkoak eta iraingarriak direnei buruzko sentsibilizazioa, informazioa eta prebentzioa sustatu, eta neurri egoki guztiak hartu langileak jokabide horietatik babesteko.
  • Kontseiluaren Zuzentarauek (2000/43/EE, ekainaren 29koa; eta 2000/78/EE, azaroaren 27koa, tratu-berdintasunari buruzkoak) diskriminazioarekin erlazionatutako jazarpen-kasuen kontra neurriak hartzera behartu dituzte estatu kideak; besteak beste, tratu-berdintasunaren printzipioa urratu ez dela erakustea alderdi demandatzaileari dagokiola bermatzera.
  • Langileen Estatutua (2/2015 Legegintzako ED):
    • 2.e) art.: Langileari dagokion intimitatea errespetatzeko eta duintasuna behar den moduan kontuan hartzeko eskubidea dute langileek. Eskubide horretara biltzen dira, arrazaren, etniaren, erlijio edo sinesmenen, desgaitasunaren, adinaren zein sexu-joeraren ondoriozko jazarpenaren aurkako babesa, eta sexu-jazarpenaren eta sexuan oinarritutako jazarpenaren aurkako babesa.
  • 15/2022 Lege integralak, tratu-berdintasunerako eta diskriminazioa ekiditekoak, diskriminazio-kausak zabaltzen ditu, eta hau aurreikusten du: inor ezin da diskriminatu jaiotzagatik, arrazagatik, etniagatik, sexuagatik, erlijioagatik, sinesmenagatik edo iritziengatik, adinagatik, desgaitasunagatik, sexu-joera edo -identitateagatik, genero-adierazpenagatik, gaixotasunagatik edo osasun-egoeragatik, egoera serologikoagatik edo aldez aurretik patologiak edo asaldurak jasateko jarreragatik, hizkuntzagatik, egoera sozioekonomikoagatik edo beste edozein egoera pertsonal edo sozialengatik.
  • Laneko Segurtasun eta Higieneko Institutu Nazionalaren Prebentzioko ohar teknikoak honela definitzen du jazarpen morala: egoera bat, non pertsona batek edo pertsona-talde batek muturreko indarkeria psikologikoa erabiltzen baitute sistematikoki (gutxienez astean behin) eta luzaroan (6 hilabete baino gehiago) beste pertsona baten aurka lantokian, biktimaren komunikazio-sareak suntsitzeko, haren izen onari kalte egiteko, haren lana eteteko eta, azkenean, pertsona horrek lana uztea lortzeko.

 

Jazarpen moralaren edo mobbingaren doktrina- eta jurisprudentzia-interpretazioari dagokionez, hauek aipatuko ditugu:

  • Konstituzio Epaitegiaren 2019ko maiatzaren 6ko 56/2019 Epaiak lan-jazarpen izan daitezkeen egoerak ezarri zituen:

Laneko estresarekin erlazionatutako askotariko egoera edo jokabide guztiak ikuspuntu terapeutikotik aztertzeko sortu zen lan-jazarpenaren kontzeptua psikologian. Egoera edo jokabide horiek, denboran errepikatzen direnez, lan-baldintzak umiliagarriak bihurtzen dituztenez, edo etsaitasuna dakartenez, langilearen osotasun pertsonalari erasotzea edo hura arriskuan jartzea dute helburu edo emaitza. Egoera edo jokabide horiek enpresako organigraman goragoko posizio batean daudenek dauzkatenean (hori izaten da ohikoena), «beheranzko jazarpen bertikala» edo «instituzionala» dela esan ohi da. Laneko jazarpenak askotariko helburuak ditu: oso esanekoa ez den langile bat errepresaliatzea; hura zokoratzea, nagusiak nabarmen ez uzteko; beldurra sorraraztea, gehiago ekoizteko; edo jazarlearen nortasun manipulatzailea edo erasotzailea asetzea (jazarpen «zital» deiturikoa), besteak beste. Erakunde pribatuetan, askotan, laneko jazarpenaren helburua edo ondorioa da langile jazarriak borondatez lanpostua uztea, eta, horrela, enpresak ez du kalte-ordainik ordaindu behar bidegabeko kaleratzeagatik; administrazio publikoetan, funtzionarioen berezitasunak direla-eta, langilea profesionalki zokoratzean datza jazarpena, era guztietako arrazoiengatik (mendeku pertsonala, zigor ezkutua, diskriminazio ideologikoa).

Baina, hasieran esan dugun bezala, lan-gatazka orok ez dio eraso egiten pertsonaren duintasunari, eta duintasunaren aurkako eraso oro ez da jazarpen morala.

Testuinguru horretan, benetan didaktikoa da Konstituzio Auzitegiaren 81/2018 Epaia, uztailaren 16koa; honela dio:

Testuinguru arautzaile honetan, hauek ez dira jazarpen psikologikotzat hartzen: a) “Harreman simetrikoetan oinarrituta hartzen diren eta lan-eremuan alderdien arteko gatazka bat zehazten duten jokabideak, nola aldizkakoak, une zehatz batekoak, ala iraunkorragoak. Bistan denez, gatazka orok eragiten dio lan-eremuari, ingurune horretan gertatzen da, eta erakundean eta lan-harremanetan eragina du, baina ezin da mobbinga dela esan definizioko baldintzak betetzen ez baditu; b) Biktimarekiko ahalmen-posizio nagusi batetik egiten diren baina behin eta berriro eta luzaroan egiten ez diren laneko indarkeria-ekintzak. Benetan ‘laneko tratu txar psikologikoak’ izan daitezke, mobbingean sartutakoen antzekoak, baina hari dagozkion errepikapen eta iraupenik gabe, oso noizbehinkakoak direlako edo oso goiz salatu direlako. Indarkeriazko jokabideak direnez, lehenbailehen saihestu eta geldiarazi behar dira, eta, hala badagokio, erakunde bakoitzeko araudi propioaren arabera zigortu; baina ez mobbing gisa, ez baitituzte haren funtsezko ezaugarriak betetzen, eta; c) itxuraz definizioan sar badaitezke ere, beren ezaugarriengatik indarkeriazko portaeratzat jo ezin direnak (adibidez, lana ondo ez egiteagatiko ohartarazpen ‘oinarrituak’, baldin eta bidegabe izen ona kentzen ez badute) edo, bestela, aurkeztutako froga koherenterik ez dutenak, gezurrezkoak ez badira ere” (Estatuko Administrazio Orokorrean laneko jazarpenari aurre egiteko protokoloaren 2.1 art.).

Horri dagokionez, Asturiasko Justizia Auzitegi Nagusiko lan-arloko salak 2022/11/15ean emandako epai bat nabarmendu behar da; honela dio:

Baina, lehen aipatu dugun NTP 476 oharrak gogorarazten duen bezala, laneko gatazka eta jazarpen morala ez dira errealitate korrelatiboak. Alde batetik, gatazka oro ez da jazarpen moralaren adierazpen; eta, bestetik, gatazka espliziturik ez egoteak ez du esan nahi jazarpen moralik ez dagoenik. Hortaz, ondoriozta daiteke gatazka bat egoteak ez duela esan nahi jazarpen morala dagoenik, nahiz eta, jakina, gaizki konpondutako laneko gatazka batek jazarpen-egoerak eragin ditzakeen.

Mota askotako arrazoiengatik (adibidez, eztabaidak, desakordioak edo liskarrak) lantokian gatazkak egoteak ez du esan nahi jazarpen moralean dagoen beste alderdi hori dagoenik, alegia, langilea sistematikoki gutxiestea edo iraintzea, baizik eta halakoak konpontzeko Zuzenbidean adierazitako bitartekoetara jotzea, zeinak arruntak eta ohikoak baitira eta ez baitute inolako inplikaziorik. Lan-harremanen inguruan gaurkotasun handiena duen ikuskerak berak (pluralismoa) nagusiaren eta langilearen artean azpiko gatazka bat dagoela hartzen du abiapuntutzat, eta gatazka horren azken epailea Estatua izango da. Izan ere, kontuan izan behar da, azken batean, lan-harremanak horixe direla; hots, bi talde horiek (beren interes eta helburu legitimo propioekin) gatazka batean elkartzen dituen erakunde bat. Gatazka hori berez ez da txarra, eta aurrerapen eta aldaketa positiboak dakartza, baldin eta behar bezala kudeatzen bada.

Portaera zehatz bat jazarpen moraltzat (mobbinga) edo laneko gatazka gisa hartzeak dituen ondorio juridikoek, zalantzarik gabe, garrantzi handia dute. Horrela, jazarpen moralaren oinarri faktikoak behar bezala egiaztatuta soilik eska litezke hauek:

  • Kontratua azkentzea eta kalte-ordaina ordaintzea, Langileen Estatutuko 50. artikuluan ezarri bezala.
  • Diziplinaz kaleratzea, Langileen Estatutuko 54. artikuluan ezarri bezala.
  • Oinarrizko eskubideak eta askatasun publikoak babesteari buruzko prozesua gauzatzea (Lan Jurisdikzioa arautzen duen Legearen 177. artikulua eta hurrengoak), Espainiako Konstituzioaren 14. eta 15. artikuluak urratzeagatik.
  • Laneko arau-hauste oso larritzat hartzea, Gizarte-ordenako arau-hauste eta zehapenei buruzko Testu Bateginaren 8.13 artikuluan ezarri bezala.
  • Arau-hauste penaltzat hartzea, Zigor Kodearen 173.1 artikuluan ezarri bezala.

 

Jon Careaga Correa

Mutualiaren Aholkularitza Juridikoko letradua

-(e)an bidalia

ELKARREKIN azkartuko dugu ekintza

lavado de manos 2023

ESKUEN HIGIENEAK milioika bizitza salbatzen ditu urtero, osasun-arreta ematean une egokietan egiten denean. 

Urtero bezala, maiatzaren 5ean Eskuen Higienearen Munduko Eguna ospatzen da. Aurten, Osasunaren Mundu Erakundeak azpimarratu nahi du garrantzitsua dela elkarrekin osasunaren zaintzan infekzioak eta antimikrobianoekiko erresistentzia prebenitzeko ekintza bizkortzea. 

Elkarrekin segurtasuneko eta kalitateko kultura eraiki behar dugu, non lehentasuna ematen zaion eskuen higienea hobetzeari. 

Eta, osasunaren zaintzan, elkarrekin ekintzak bizkortuz komunitatea indartu eta ahaldundu dezakegu ondorengo kasuetan: esku higienea hobetzean, prebentzioa hobetzean eta kontrol puntuetan infekzioen kontrola hobetzean. 

Osasun-langileen komunitateak, politika-egileak eta gizarte zibileko erakundeak (SOC) izan daitezke aldaketaren buru eta bizkortu dezaketenak, pertsonak seguru eta osasuntsu mantentzeko. Infekzioen prebentzioari eta kontrolari buruz jasotako ikasgaiak inplementatu behar ditugu COVID-19aren pandemiaren ondoren.  

Elkarrekin ekintza bizkortu behar dugu eta bizitzak salbatu. 

-(e)an bidalia

Autonomoentzako zerbitzu berriak Importass-en

importass

Importass-ek eguneratze berriak txertatu ditu kolektibo honentzat, Gizarte Segurantzako izapideak egitea eta 2023an indarrean jarri den kotizazio-sistema berrira aldatzea errazteko asmoz.

Martxotik, hiru zerbitzu berri daude martxan:

  1. Kuota-simulatzaile pertsonalizatua
  2. Jarduera berria jakinaraztea
  3. Jardueraren bat amaitzearen berri ematea

1- Kuota-simulatzaile pertsonalizatua                                                                                                            

Autonomoek dagokien kuota doitua kalkulatzeko aukera izango dute, haiek zenbatetsitako errendimenduak, urteko kotizazioak eta ordaindutako azken kuota kontuan hartuta. Hala, ez dute urtearen amaieran beren egoera erregularizatu beharko eta itzulketarik edo erreklamaziorik egin beharko.

Simulatzaile honetara sartzeko, cl@ve, ziurtagiri elektroniko edo sms bidez identifikatu eta eremu pertsonalera sartu behar da. Gida praktiko honetan azaltzen dizugu nola sar zaitezkeen.

Identifikatu ondoren, “Berrikusi zure kuota” esteka sakatu behar da, simulagailu pertsonalera joateko.

Revisa-tu-cuota-autonomos

Langile autonomoak hilean zenbateko errendimendu garbia espero duen adierazi behar du. Horretarako, ezarrita dauden hileko errendimendu garbien 15 tarteetako bat aukeratu behar du. Hala, esperotako errendimendu garbien tarte batekin baino gehiagorekin egin ditzake simulazioak.

Horren ondoren, autonomoak oinarri-aldaketa indarrean jartzen den hurrengo egunetik urte-amaiera arte izango duen “Kuota eta kotizazio-oinarri” doitua erakutsiko du simulagailuak, erregularizatu beharrik izan ez dezan. Kuota hori aldatu egin daiteke langile autonomoaren inguruabarrak aldatuz gero.                                                                                                                                           

Cuota-ajustada

2- Beste jarduera baten berri ematea                                                                                                             

Autonomo gisa alta emanda dauden eta beste jarduera baten berri eman nahi duten langileentzat da zerbitzu hau.

Estekak eremu pertsonalera birbideratzen du erabiltzailea, eta, han, bere autonomo-fitxan sartu eta beste jardueraren berri eman dezake. Prozesu honetarako urratsak hasierako altaren oso antzekoak dira, salbuespen batzuk izan ezik.

Lehen urratsa da uneko jarduera zein helbidetan egiten den berrestea, autonomoak jarduera nagusian helbiderik ezarrita ez duen kasuetan.

Ondoren, jarduera berriaren hasiera-data adierazi behar du. Gogoratu jarduera horrek Jarduera Ekonomikoen gaineko Zergan (JEZ) alta emanda egon behar duela dagokion Zerga Administrazioan. Jardueraren hasiera-datek bat etorri behar dute bi administrazioetan, eta jarduerarekin hasi eta hiru eguneko epean eman behar da haren berri.

Langile autonomo batek nekazaritza-jarduera bati ekiten badio, ezingo du zerbitzu honen bidez jakinarazi, baina Altxortegiari jakinarazteko moduari buruzko azalpenak emango zaizkio.

Nuevos-servicios-Importass

3- Jarduera-amaieraren berri ematea

Aurreko kasuan bezala, honetan ere sarbide zuzeneko txartel bat gaitu da “Zure jarduera bat amaitzearen berri ematea” izapidea egiteko, eremu pertsonalera birbideratzen duena.

Zerbitzu horretatik abiatuta, jakinarazitako jardueren fitxetara sar daiteke erabiltzailea; hautatutako jarduera amaitu eta hiru eguneko epean eman ahal izango du horren berri.

-(e)an bidalia

ELKARRIZKETA: SANTIAGO CÓRDOBA (BINARY SOUL)

Binary Soul
micro

BINARY SOUL enpresa Bilbon dago, eta enpresei teknologia berritzailearen eta soluzio pertsonalizatuen bidez eraginkortasuna hobetzen laguntzea du helburu. Haren Trama Learning plataformak lanposturako e-learning plataforma onenaren saria jaso du, Madrilen egindako Expo e-learning sariketa-galan. 

BINARY SOUL, TEKNOLOGIA ETA BERRIKUNTZA 

Gaur Santiago Córdoba elkarrizketatzeko aukera dugu, Binary Soul enpresaren CEOa eta sortzaileetako bat. 

Noiz eta nola sortu zen Binary Soul? 

Bazkide sortzaileek Digipen Unibertsitate amerikarrean ezagutu genuen elkar, bideo-jokoen programazio eta diseinuari buruzko masterra egiten ari ginela, 2013an, eta handik atera zen Binary Soul. Binary Soul softwarea garatzeko sortu zen, teknologia berritzaileen erabilerari eta gamifikazioari esker gainerako konpainietatik bereiziz. 

Equipo-de-Binary-Soul

 

 

Pertsonaz osatutako taldea. Zenbat pertsonak osatzen duzue Binary Soul eta zein dira zuen profil profesionalak? 

 

Enpresa nabarmen hazi da azken hiru urteotan, batez ere 2019an abian jarri genuen gure negozio-lerro nagusiarekin, Trama Learning deritzon gure e-learning plataformarekin. Gaur egun, taldea 15 pertsonak baino gehiagok osatzen dugu, eta askotariko profilak ditugu: marketin- eta merkataritza-arloa, software-garatzaileak, aplikazioak eta web-aplikazioak garatzera orientatutako php eta bestelako lengoaia batzuk oso ondo ezagutzen dituzten pertsonak, 3D-modelatzaileak, sistema-ingeniariak eta, jakina, enpresa kudeatzeko beharrezkoak diren profil guztiak (CFO, CTO, CEO…). 

 

Nola lagundu diezaieke Binary Soulek beste enpresa batzuei beren eraginkortasuna hobetzen? 

 

Zalantzarik gabe, pertsonak gaitzearen ikuspegitik. 

 

“Trama Learning aukera bikaina da, bakarra bere arloan, pertsonak beren lanpostuko zereginak ikasten trebatzeko. Baita ziurtapenekin loturiko guztia kudeatzeko ere, azken batean pertsonen ezagutza gauzatzea baino ez baita hori”. 
 

 

Zer sektoreri zuzentzen dizkiozue zuen zerbitzuak? 

“Gure zerbitzuak enpresa guztieintzat dira zuzentzen zaizkie, sektorea gorabehera, beren langileen trebakuntza- eta kudeaketa-prozesuen digitalizazioa garrantzitsutzat jotzen badute”.  

Esaten dugun bezala, lanpostuak eta jarraibideak badituzu, digitalizazioarekin bat egiteko beharrezkoa den guztia duzu. 

 

Zer produktu-/aplikazio-mota eskaintzen dituzue? 

Aipatu bezala, gure produktu izarra, gure arretaren % 100 eskaintzen dioguna, Trama Learning da.  

binary-soul-curso-trama

“Trama Learning lanpostu bakoitzerako prestakuntza-ibilbideak sortzeko plataforma bat da, oso lagungarria dena harrera-lanetan, langileen balio-aniztasuna eskuratzeko orduan eta pertsonen gaitasunekin zerikusia duen oro eguneratuta mantentzeko orduan”. 

 

Adimen artifiziala eta antzeko teknologiak hain modan dauden honetan, zer plan duzue tresnarekin, horri dagokionez? 

Urteak daramatzagu adimen artifiziala gure prestakuntza-plataforman txertatzea baloratzen. Ez beste plataforma batzuek ematen dioten erabilera tipikoa emateko, hots, edukiak gomendatzeko, baizik eta enpresa batera zuzentzen garenean izaten dugun sarrera-oztopoetako bat ezabatzeko, hau da, ebaluaziorako behar den edukia (test motako galdera-multzoak) sortzeko.  

“Ildo horretan, jada ari gara probak egiten adimen artifizialak tresna erabiltzea errazten duten edukiak sor ditzan”. 

 

Azkenik, enpresa mailan, zer erronka jorrati nahi dituzue etorkizunean? 

Hurrengo erronka enpresa haztea da. Trama Learning oso harrera ona izaten ari da Estatuko merkatuan, eta horrek adierazten du nazioartean ere oso ondo funtziona dezakeela. Horretarako, inbertsio-txanda bat ixten ari gara, nazioartekotzeko baliabideak izatea ahalbidetuko diguna. Beraz, erronka bikoitza dugu aurrean: txanda ixtea eta salmenten nazioartekotzea martxan jartzea. 

Logo-Binary-Soul