Kategoria: Sin categoría

Espainiako araudiak erabat deuseztzat jotzen du ordezkapen bidezko haurduntzako prozedura bati jarraikiz gauzatutako kontratua, baina, zer gertatzen da, araudiaren arabera, modalitate horren bidez jaiotako adingabeek Espainia dutenean helmuga?

Espainiako araudiak honako hau xedatzen du urriaren 30eko 8/2015 Legegintzako Errege Dekretuak onartutako GSLOaren testu bateginaren egungo 177. artikuluan: «Atal honetan aurreikusitako amatasun-prestazioaren ondoreetarako, babestutako egoeratzat jotzen dira amatasuna, adopzioa eta harrera»

Definizio juridikorik ezean, amatasuna, terminoaren zentzu arruntaren arabera, erditzea dela-eta ama bat bere seme-alabarekin lotzen duen erlazio juridikoa dela uler dezakegu, baina egungo gizarteko familia-kasuistika kontuan hartuta, definizio tradizionalegia da; aitzitik, araudi osoaren helburu gorena adingabea babestea da, eta, ondorioz, gai hori jurisprudentziaz ari da arautzen. Azkenaldian, joera irekiagoa eta amatasun mota hori hautatzen duten gurasoen aldekoagoa izaten ari da.

Kasurik ohikoenean, bikote bat (gizonezkoak, oro har) atzerriko herrialde batera doa, ordezkapen bidezko haurduntza-kontratua gauzatzen du bertako araudiaren arabera, adingabea jatorrizko herrialdeko kontsulatuan erregistratzen du, adingabearekin Espainiara itzultzen da eta Espainiako ordenamendu juridikoak hura aintzatetsi dezan saiatzen da.

Hasieran, baldintza jakin batzuk betez gero adingabea erregistratzeko aukera finkatu zen, baina Auzitegi Goreneko Arlo Zibileko Salaren epaiaren ondorioz (2014/02/06), irizpidea askoz murriztaileagoa bilakatu zen, ez baitzen kontratu horiei jarraikiz jaiotzen diren haurren eta gurasoen arteko seme-alabatasuna onartzen, ez eta horiek Erregistro Zibilean sartzea ere. Egoera hori lau hilabete geroago aldatu zen, Giza Eskubideen Europako Auzitegiaren 2014ko apirilaren 28ko epai baten ondorioz. Epai horretan, estatuek kontratu horiek arautzeko edo debekatzeko duten subiranotasuna ezeztatu gabe, atzerrian finkatutako seme-alabatasunak onartzeko marjina mugatu egin zuen. Horrek Erregistroen eta Notariotzaren Zuzendaritza Nagusiaren 2010eko urriaren 5eko Instrukzioan jasotakoa sendotzeko balio izan zuen. Instrukzio horrek ordezkapen-haurduntza bidez jaiotakoen seme-alabatasunaren erregistro-erregimena zehaztu zuen, beharrezko zuhurtasunarekin, eta, hala, gure herrialdean jarraipena eman zion atzerrian gauzatutako legezko seme-alabatasunari. Geroago, baina, Auzitegi Gorenak bere jarrera berretsi du, ez baitu uste eskubiderik urratzen denik, seme-alabatasuna Espainiako ordenamenduaren arabera finkatzeko alternatibak daudelako (adibidez, guraso biologikoa izatea eta bikotekideak adoptatzea).

Hasieran, auzitegien epaiak gurasoei diru-laguntzak ematea onartzearen aldekoak ziren, kasuak adopzioarekin parekatuta eta adingabearen interes gorena argudiatuta. Hala ere, aipatutako Auzitegi Gorenaren epaiak joera hori aldatu zuen; izan ere, gure araudiak ez zuen aintzat hartzen amatasuna aintzatestea, herrialde honetan indarrean dagoen araudiari jarraituz; hain zuzen, kontratu horiek erabat deuseztzat jotzen dituen Laguntza Bidezko Giza Ugalketako Teknikei buruzko Legearen 10. artikuluari.

Europako araudiak ez ditu estatu kideak haurduntza subrogatuagatiko amatasun-baimen bat onartzera behartzen, baina debekatu ere ez du egiten.

Adingabearen interes gorena babestea funtsezko oinarritzat hartuta, eta kontuan izanik amatasun-prestazioa zuzenean haren onurarako dela, gai horren inguruko jarrerak esleipen hori positiboki balioestearen aldekoak dira, betiere gaiaren konplexutasuna eta balioetsi beharreko kasuistika oso handia dela aintzat hartuta; beraz, Auzitegi Goreneko Lan Arloko Salaren erabakiak ez du luze hartu behar, justizia-auzitegien askotariko epaiak kontuan hartuta (besteak beste: Madrilgo JANaren 2014ko abenduaren 23ko eta Kataluniako JANaren 2015eko martxoaren 9ko epaiak).

Hala, Bartzelonako epaitegi batek berriki (2016ko martxoaren 7ko epaia) amatasun-prestazioa onartu dio haurduntza-kontratu mota horren arabera seme bat izan zuen bikote bati; bi gizonez osatutako bikote bati, hain zuzen.

Sin. María Urizar. Mutualiako lege-aholkularitzako abokatua

Saskiaren kiroleko trebezia fisikoak

Euskadi da saskibaloia gehien praktikatzen duen tokietako bat, talde ugari baititu kategoria guztietan. Egia da Baskonia, Bilbao Basket eta, nesken kasuan, Gernika, Araski edo Gipuzkoa direla idatzizko prentsan, irratian eta telebistan orrialdeak eta saioak hartzen dituztenak. Hala ere, astebururo milaka neska-mutil aritzen dira saskiaren kirolean, herri eta auzo bakoitzeko kiroldegietako, ikastoletako eta eskoletako jokalekuetan. Gainera, gizonen eta emakumeen euskal selekzioak, Euskal Kirol Federazioen Batasunaren babesarekin, urtero lehiatzen dira nazioarteko beste selekzioen aurka, eta modalitate horretan dagoen maila handia erakusten dute. Izan ere, saskibaloia txiki-txikitatik praktikatzen has daitekeen kirol bat da. Aire zabalean nahiz pista estalian jokatzen da, eta hortaz, laster iritsiko den neguan edo eguraldi kaskarreko egunetan, neska-mutilek ez dute oztoporik entrenatzeko edo partidak jokatzeko. Saskibaloiak onura fisiko ugari dakartza, hala nola koordinazio hobea edo kontzentrazio handiagoa eta erreflexu-abiadura interesgarria. Era berean, bizkortasuna eta lokomozio-gaitasunak garatzen laguntzen du, praktikatzen duenari erresistentzia handia emateaz gain. Kirol-modalitate horrek sistema kardiobaskularra zaintzen eta babesten du, eta, gainera, gihar-erresistentzia hobetzen duenez, kaloriak erretzen laguntzen du.

Gizarte-alderdiari dagokionez, saskibaloian aritzen den pertsona ororen autonomia sustatzen du kirol horrek. Eta, bereziki txikienei, talde baten kide sentitzen laguntzen die; hala, gizartean toki bat edukitzeko prestatzen ditu. Hainbat balio erakusten dizkie, esaterako: lankidetza, elkartasuna eta talde-jokoa. Izan ere, taldeka egiten diren kiroletan, lehiakortasuna baino garrantzitsuagoak dira lankidetza eta adiskidetasuna. Joko horren dinamikak berak azkartasunez aritzen, denbora laburrean erabakiak hartzen eta partidek planteatzen dituzten egoera korapilatsuak ebazten erakusten die neska-mutilei. Intentsitate handiko beste edozer kirolek bezala, saskibaloiak gastu handia eragiten du energiari eta metabolismoari dagokienez. Erasoaldi azkarrak daude, korrikaldi asko, errebotea bilatzeko jauziak eta etengabeko mugimendua, eta horrek erresistentzia hobetzea ahalbidetzen duen gainahalegina eskatzen du. Gaitasun aerobikoa ere estimulatzen du, birikak sendotzen ditu eta metabolismoaren energia- eta erresistentzia-maila areagotzen du. Beraz, kirol gomendagarria da gazteengan iraupen kardiobaskularra indartzeko eta odol-zirkulazioa eta arteria-presioa erregulatzeko. Giharrak eta gorputzeko atal guztiak kontrolatzeko gaitasuna modu naturalean garatzen da, haurra hazten eta bere burua kontrolatzen ikasten doan neurrian. Gainera, kirol ezin hobea da oreka hobetzeko eta bizkortasuna estimulatzeko, batez ere blokeoen erantzunak, era guztietako paseak, jauzien kopurua, korrikaldiak, defentsak, driblinak, barneraldiak, hainbat distantziatatiko jaurtiketak, kontraerasoak, berreskurapenak, etab. direla-eta. Plangintza eta zehaztasun pixka bat eta erreakzio oso azkarrak behar dituzten trebezia asko eskuratzen dira. Saskibaloiak bizkortasuna eskatzen du baloiaren norabide-aldaketen aurrean oinak mugitzeko eta azkar erantzuteko. Horregatik, saskibaloian aritzen diren neska-mutilek trebezia fisiko horiek garatzen dituzte, bai eta jokaldiak prestatuz eta jokalekuan trebetasunez mugituz aurkariak gainditzeko lagungarriak zaizkien trebezia kognitiboak ere. Azkar erantzuteko gaitasuna azpimarratzen da; hori sormena estimulatzen duen abantaila bat da. Denboraldi honetan ere saskiaren kirolean pertsona asko trebatuko dira eta gure saskibaloi-jokalekuetan milaka partida jokatzeko garaia da.

RAQUEL SERRANO OLIVARES zuzenbideko doktorea da, eta Laneko eta Gizarte Segurantzako zuzenbideko irakasle titularra Bartzelonako Unibertsitatean. Horrez gain, hizlari jardungo du MUTUALIAK urriaren 25erako antolatu duen mintegian: “BEREZIKI SENTIBERAK DIREN LANGILEEN GAINEKO KUDEAKETA PREBENTIBOA”.

1.- Laneko eta Gizarte Segurantzako zuzenbideko irakasle zaren aldetik, nola definituko zenuke zuk langile bereziki sentibera (LBS)?

LAPLren 25. artikuluaren arabera, LBSak dira beren ezaugarri pertsonalak (adina, desgaitasuna edo beste batzuk) edo egoera biologiko jakina (haurdunaldia/edoskitzaroa) direla-eta laneko arriskuekiko sentiberatasun handiagoa duten langileak; hau da, istripu bat edo gaixotasun bat izateko probabilitate handiagoak izan ditzakete. Kontzeptuak muga oso zabalak ditu; izan ere, ezaugarri pertsonal mota guztiak hartzen ditu barne, iraunkor nahiz iragankor: adibidez, alergia bat, migrainaren moduko gaixotasun kroniko bat, edo tratamendu farmakologiko jakin bat. Ildo horretan, interesgarria da nabarmentzea azken urteetan zabaldu egin dela “desgaitasun” kontzeptua araudi-mailan, eta iraupen luzeko mugaren bat dakarren gaixotasun sendagarri nahiz sendaezin oro sartu dela barruan. Hala, LBStzat har daitezke hala desgaitasun aitortua duten pertsonak nola, desgaitasun aitorturik izan gabe ere, iraupen luzeko gaixotasun bat dutenak.

2.- Gure lan-ingurunean kolektibo berriak agertu dira; adibidez, beste herrialde batzuetatik (nagusiki garapenbidean daudenak) datozen langileenak, edo adin aurreratuko langileenak. Horiek ere LBStzat hartzen al dira?

LAPLren 25. artikuluak ez du ezartzen laneko arriskuekiko sentiberatasun handiagoa ekar dezaketen egoera edo ezaugarri pertsonalen zerrenda itxi bat; beraz, hasiera batean, lan jakin baten arrisku zehatzekin elkarreragiten duen ezaugarri pertsonal orok eragin lezake sentiberatasun handiagoa. Horixe da adin aurreratuko langileen kasua. Gaitasun psiko-fisiko jakin batzuen narriadura agertzen dute, adin aurreratuarekin loturan. Horixe da, halaber, beste herrialde batzuetatik datozen pertsonen kasua. Baliteke maila txikiagoan ezagutzea hizkuntza, eta horrek ulertzeko zailago bihurtzen ditu laneko arriskuak eta horiek segurtasunean eta osasunean izan dezaketen ondorioak. Horrez gain, gerta liteke beste herrialde batzuetatik datozen pertsonek laneko arriskuak txikiagotzeko joera izatea, eta horiekiko tolerantzia handia agertzea. Aintzat hartu beharreko beste elementu bat da laneko arriskuak ugaritu ere egin daitezkeela, zenbait erlijio-ohiturari jarraitzearen ondorioz.

3.- Zer erregulazio-maila ezartzen du laneko araudiak LBSentzako lan-baldintza eta prebentzio- eta mugikortasun-neurriei buruz? Zure ustez, hutsune legalak daude?

Erregulazio-mailan oreka falta da laneko arriskuekiko bereziki sentiberak diren langileentzako prebentzio- eta mugikortasunneurrien zehaztapen-mailari dagokionez. Bai langile haurdunak nahiz edoskitzaroan daudenak, bai langile adingabeak nahiz iraupen mugatuko kontratuen bitartez kontratatutakoak, erregulazio zehatzagoa dute enpresaburuak jarraitu beharreko prebentzio-bideari buruz. Hala, prebentzioaraudiak argi eta garbi zedarritzen ditu enpresaburuak zer berariazko betebehar dituen kolektibo horiei dagokienez mugikortasunaren eta informazio/prestakuntzaren alorrean. Hala ere, gainerako LBSei dagokionez, araudiak ez du oso ondo zehazten zenbaterainokoa litzatekeen enpresaburuaren babes-betebeharra mugikortasuneko neurriak hartuko balira (zeregin- eta/edo lanpostu-aldaketa). Begien bistan da LBS bat izateak ez duela zertan areagotu nahitaez enpresaburuaren babes-betebeharra. Dena dela, legediko zehaztapen faltak, praktikan, segurtasun juridikoko falta handia dakar. Jarduera-sektore eta enpresa batzuetan soilik leuntzen da, aplikatzen den hitzarmen kolektiboan alderdi horiek erregulatuta badaude.

4.- Zer berezitasun eduki beharko lituzke enpresa bateko laneko arriskuen ebaluazioak, langile bereziki sentiberak baditu, halakorik ez duen enpresa baten aldean? Eta osasunaren zaintzari dagokionez?

Enpresa guztiek ikuspegi bikoitzetik heldu behar diote arriskuen ebaluazioari: objektibotik eta subjektibotik. Horrek esan nahi du arriskuen ebaluazioan ezinbestean hartu behar direla aintzat lanpostu jakin bat beteko edo betetzen dutenen ezaugarri pertsonal bereziak. Horretarako, bereziki baliagarria da zerrenda bat izatea, eta bertan jasotzea enpresaren arrisku-ebaluazioan hautemandako arrisku guztiekiko eta bakoitzarekiko sentiberatasun berezia ekar dezaketen egoera edo ezaugarri indibidualak. Ezaugarri indibidual horietako zenbait hautemateko, hala behar denean, arrisku-ebaluazio gehigarri bat egin beharko da, sentiberatasun berezi horri egokituta, ezartzeko ea beharrezkoa den babesa indartzea edo ez. Osasunaren zaintzari dagokionez, esan daiteke tresna abantailatsua dela sentiberatasun berezia hautemateko ere. Behin hori hautemanda ere, sarri ezinbesteko tresna da osasun-zaintza, LBS pertsonen osasun-egoera ebaluatu eta babesteko, beren lanpostu eta lantokietan aurkitzen dituzten arrisku espezifikoei dagokienez. Testuinguru horretan, nahitaezko azterketa medikoak ezar litezke, borondatezkotasunaren arau orokorra hautsiz. Ezarpen hori justifikatuta egongo da azterketa medikoak ezinbestekoak direnean lan-baldintzek langileen osasunaren gain eragiten dituzten ondorioak ebaluatzeko, ez badago eragin hori neurtzeko beste ordezko bide egokirik, edo benetako arrisku objektibagarri bat hautematen denean, langilearen nahiz besteren osasunerako.

5.- Noraino iristen da enpresaburuaren betebeharra LBSak babesteari dagokionez, eta zer berariazko neurri har ditzake?

Jada esan dudan moduan, prebentzio-araudian ez da argi zehazten LBSen babesaren norainokoa, kolektibo jakin batzuentzat izan ezik. Hala ere, indarrean den arau-esparrutik erraz ondorioztatu daitezke hiru prebentzio- edo babes-neurri hauek: 1) Arriskuen ebaluazioak aintzat hartu behar ditu lanpostu jakin bat beteko edo betetzen dutenen ezaugarri pertsonalak horiek eragina izan badezakete lanpostu horren arrisku espezifikoen eguneraketan. 2) Osasunaren zaintza eta, batez ere, azterketa medikoak funtsezko tresna dira LBSak hautemateko, ebaluatzeko eta babesteko, eta nahitaezkotasunez ezar daitezke. 3) Enpresaburuaren betebeharra da LBSei bere osasunegoerarekin bateraezinak diren lanpostuetan lanik ez ematea; hala ere, araudiak ez du zehazten betebehar horren norainokoa eta, beraz, zalantza sortzen da: enpresaburuak lanpostua aldatu behar dio edo ez? Eta zer baldintzetan? Lanbide-maila berean? Jatorriko lanpostuko eskubide ekonomikoei eutsita? Lanpostu libre bat dagoenean soilik, edo betiere? -. Doktrina judizial nagusiak ildo horretan interpretatzen duenez, enpresaburuak, “egokitasun falta”ren adierazpen bat jasotzen badu prebentzio-zerbitzutik, LBSari beste enplegu edo lanpostu bat ematen saiatu behar du, hura ondoren agertutako trebetasunik ezagatik kaleratzen hasi aurretik.

6.- Zer-nolako erantzukizunak ondorioztatu daitezke LBSen arloko ez-betetzeengatik? Nor izan daiteke subjektu erantzule, erantzukizun motaren arabera?

Nabarmendu beharreko lehen kontu garrantzitsua da enpresa ez dela erantzukizunetik libratuko azterketa medikoak eskasak eta desegokiak izate hutsagatik, ezta LBS bat dagoela ohartzen ez badiote ere. Enpresak osasunaren zaintza kanpora atera arren, halakoetan, inguruabar soil horrek ez du erantzukizunez gabetuko. Bestalde, aintzat hartu behar da honako hau: laneko istripu edo gaixotasun profesional bat gertatzen denean LBS arloko prebentzio- edo babes-betebeharrak ez betetzearen ondorioz, lau erantzukizun mota posibleri egin behar dio aurre enpresak: a) Penala: delituak eta faltak. Enpresaburua edo administratzaileak edo zerbitzuaren arduradunak edo neurriak har zezaketenak izango dira erantzule penal nagusiak, enpresaburua pertsona juridikoa bada; enpresaburuarekin batera, erantzule penal izan daitezke arauzko betebehar jakin batzuk betetzera legez behartutako pertsonak, bereziki, laneko segurtasuneko eta osasuneko arloko espezialistak: izendatutako langileak; prebentzio-teknikariak, direla enpresaren prebentzio-zerbitzukoak, direla kanpokoak; laneko segurtasuneko eta osasuneko arloko koordinatzaileak (eraikuntza) eta prebentzioko baliabideak. Nolanahi ere, aipatu behar da LBSek lesio edo kalterik jasaten ez dutenean ere ezar daitekeela erantzukizun penala; izan ere, Kode Penalak berdin tipifikatzen du langileen segurtasuna eta osasuna arriskuan jartzea –arrisku-delitua–. b) Administratiboa: Laneko eta Gizarte Segurantzako Ikuskaritzaren jarduketaren ondoriozko zehapen administratiboak. Nagusiki, arauak hautsi dituen enpresaburuari egokituko zaizkion isun ekonomikoak dira. Erantzukizun administratiboak ere ez du eragindako kalteren beharrik; nahikoa da prebentzioko edo babeseko betebeharren bat ez betetzea. Baldintza jakin batzuetan, ezin da ezarri zehapen administratiboa enpresa jada erantzule penaltzat jo bada gertaera berberengatik. c) Gizarte Segurantzakoa: Gizarte Segurantzako prestazioen errekargua. Prebentzioko betebehar orokor edo espezifiko bat ez betetzea eta kalte bat eragitea eskatzen du. Honelako erantzukizunak enpresaburu arau-hauslearen gain erortzen dira eta ezin dira aseguratu. Horrez gain, gainerako erantzukizunetatik bereizia dago eta horiekin bateraezina da, baita penalarekin ere. d) Zibila: kalte-galeren ordaina. Horretarako, kalte bat eragin behar da; aldi berean, enpresaburuaren erruz edo zabarkeriaz gertatu behar da. Erantzukizun aseguragarria da.

MUTUALIAKO Prebentzio Sailak egindako elkarrizketa

2016ko Kontrol Planean, Laneko eta Gizarte Segurantzako Ikuskaritzak ikuskatutako enpresei eskatuko die, lanaldi mugatuko langileen orduak ez ezik, guztienak ere erregistratzeko, hau da, baita analdi osoko langileen orduak ere. Hain zuzen ere, langileen eguneroko sinadura eta lanean sartzeko eta irteteko ordua ere aurkeztu beharko dituzte.

Hori dela eta, seguruenik gertatuko denez, langileen eguneroko lanaldia erregistratzeko orduan enpresek agerpenaren eta ordutegiaren kontrolerako sistemarik ez badaukate, fitxen, txartelen edo hatz-marken sistemak edo sistema telematikoak, esaterako, langile bakoitzaren eguneroko lanaldiaren erregistroa egin eta kudeatu beharko dute, eta, horrez gain, langile bakoitzaren hileko jardunaldia ere zenbatu beharko dute guztira. Era berean, nominarekin batera, orduen laburpen horren kopia bana ere eman beharko diete langileei. Lanaldi osoko kontratuetan, egindako orduen erregistroa ere bat etorri beharko da enpresan ezarri beharreko hitzarmen kolektiboan zehaztutako orduen kopuruarekin.

Betebehar hori, ordea, ez da arauzko inolako aldaketaren ondorioa izango, Langileen Estatutuko “aparteko orduen zenbaketaren” kontrolari buruzko 35.5. artikuluaren interpretazioaren aldaketa izango baita. Laneko Ikuskaritzak eta auzitegien jurisprudentziak adierazi dutenez, agindua aparteko orduen zenbaketari buruzkoa bada ere, Langileen Estatutuko 35.5. artikuluan aipatutako betebeharra betetzeko, ezinbestekoa izango da langile bakoitzaren eguneroko lanaldiaren erregistroa eramatea. Izan ere, benetan egindako lanaldia zein den zehaztu beharko da, zer ordu diren ohikoak eta zein apartekoak bereizi ahal izateko. Hartara, langileek aparteko orduak egiten ari diren ala ez jakin ahal izango dute, eta urtean legearen arabera aurreikusitakoen muga gainditzen duten ala ez egiaztatu.

Jakina denez, LANALDI MUGATUKO kontratuetako lan-orduak erregistratzeko betebeharrak bete ezean, lanaldi osoko kontratua egin dela hartuko da kontuan, betiere, zerbitzuak mugatuak direla egiaztatzen duen frogarik aurkezten ez bada.

LANALDI OSOKO kontratuetako lan-orduak erregistratzeko betebeharra bete ezean, betebehar dokumentala denez, arau-hauste administratibo arintzat hartu ahal izango da –betiere, irizpide hoberik ez badago–.

Erregistro horiek lau urtez gorde beharko dira gutxienez.

Hona hemen Aholkularitza Juridikorako Sailari egin diogun galdera eta bere erantzuna.

Sendagrup eta Ekografiaren Espainiako Sozietatearen lankidetzarekin, ekografiak lokomozio-aparatuko lesioen diagnostikorako eta tratamendurako egindako ekarpena jorratuko du Mutualiak.

Edizio honetan, osasun-arloko 150 profesional baino gehiago elkartzeko topagunea izango da ikastaroa. Parte-hartzaileak alor hauetako adituak izango dira: laneko medikuntza, kiroleko medikuntza, traumatologia, erradiologia, lehen mailako arreta, eta lesio muskuloeskeletikoei, artikularrei eta tendinosoei loturiko beste espezialitate batzuk.

Kongresu teoriko eta praktikoa izango da, eta Mutualiako Pakea Klinikako Traumatologia Zerbitzuak zuzendu eta koordinatuko du. Bertan, ekografiak lesio muskuloeskeletikoen tratamendurako eta diagnostikorako egindako ekarpena landuko da, baita ultrasoinuen gaineko hainbat teknikaren aplikazio praktikoa eta ezagutza aurreratua ere.

Programa PDF Formatuan (gaztelaniaz)

Espainian, egunero 143 istripu gertatzen dira errepideetan, lanorduetan. 2015. urtean, 800 pertsona baino gehiago hil ziren eta 5.000 pertsona baino gehiago zauritu ziren errepidean, lana dela-eta joan-etorrian ari zirela. Egoera horren aurrean, enpresek jardun egin behar dute, eta lan-arriskuak prebenitzeko planean istripu horiek saihesteko neurriak sartu beharko dituzte. Hainbat ekintzaren artean, Trafikoko Zuzendaritza Nagusiak ibilgailu propioaren ordez mugitzeko beste modu batzuk zabaltzea eta ahalbidetzea gomendatzen die enpresei, hala nola, garraio publikoa, bizikleta, oinezkoentzako ibilbideak eta abar erabiltzea.

Hona hemen gidatzean eragina duten zenbait arrisku-faktore:

–         2016ko lehenengo sei hilabeteetan errepidean hildakoek gidatzen zituzten ibilgailuen batez besteko antzinatasuna 14 urtekoa zen; 2014. urtean, aldiz, 12,3 urtekoa.

–         Gutxi gorabehera, milioi bat ibilgailuk baino gehiagok (%5) akats larriak izan ohi dituzte gurpiletan, gehienbat arrazoi hauengatik:  marrazkiaren sakontasuna legeak ezartzen duen gutxienekotik (1,6 mm) beherakoa izatea; higadura irregularra izatea, esekidura txarragatik edo lerrokadura okerragatik, eta presio desegokiarekin zirkulatzea.  Gainera, erabilera profesionalagoa duten ibilgailuek, hala nola, furgonetek, akatsen indize handiagoa izan ohi dute pneumatikoetan.

Era berean, pneumatikoaren presioa hotzean eta ordezko gurpila aldizka begiratu behar dira, baita balbuletatik aire-ihesak ote dauden gainbegiratu ere. Tapoia iragazgaiztasuneko elementua da, eta, hortaz, erabiltzea funtsezkoa da.

–         Carlos III.a Unibertsitateko Ibilgailu Automobilen Segurtasuneko Institutuak (ISVA) egindako “2012ko bide-segurtasuneko ibilgailuen ikuskapen teknikoaren ekarpena” izeneko azterketaren arabera, Europar Batasunean akats teknikoengatik gertatutako auto-istripuen kopurua %6koa da, eta motorren istripuen kasuan, %8koa. Espainian, aurtengo lehenengo sei hilabeteetan, heriotzaren bat eragindako istripuetan inplikatutako ibilgailuen %4k iraungita zuen IAT agiria.

–         Abiadurak 300 hildako baino gehiago eragiten ditu urtero. Abiadura %5ean areagotzeak %20eko gehikuntza dakar heriotzadun istripuetan. Orduko 80 kilometroan joanda, oinezko bat harrapatuz gero, ia ezinezkoa da oinezko horren bizitza salbatzea. Orduko 90 km-ra mugatutako bide konbentzionalak abiadura-mugak gehien betetzen ez diren errepideak dira. Abiadura egokian gidatzeak trafiko-istripuetako hildakoen laurdena saihestu dezake.  Orduko 120 km-ko abiaduran, futbol zelai baten distantzia baino tarte handiagoa behar da gidatzen dugun ibilgailua geldiarazteko. Distantzia ez dago ibilgailuaren mende soilik, baita gidariaren baldintza psikoteknikoen mende ere.

DGT –ek emandako datuak