Mutualex epaia 2023ko Maiatza

18 maiatza, 202317 maiatza, 2023-(e)an

Mutualex epaia 2023ko Maiatza

AUZITEGI GORENEKO LAN ARLOKO SALAREN 495/23 EPAIA, OTSAILAREN 1EKOA, DOKTRINA BATERATZEKO 514/20 ERREKURTSOA, TXOSTENGILEA: ANTONIO VICENTE SEMPERE NAVARRO

Eztabaidagaia da zehaztea ea langile batek baduen eskubidea bere erretiro-pentsio aktiboa % 100eraino handitzeko pentsioduna kide den ondasun-erkidego batek egindako lan-kontratazio baten esparruan.

Hasteko, datu hau azpimarratu behar da: demandatzaileak erretiroa hartu zuen, eta egiten zuen jarduera bere kontura egiten jarraitu zuen, Langile Autonomoen Araubide Bereziaren barruan. Une horretan, nekazaritza-ustiapen baten titularra zen, bere emaztearekin % 50ean, eta, ustiapen horretan, demandatzaileak besteren konturako langileak zituen bere kargura, pertsona fisiko gisa.

Aurrerago, demandatzaileak eta haren emazteak ondasun-erkidego bat formalizatu zuten nekazaritza-ustiapena aurrera eramateko, langileak ondasun-komunitatean subrogatuz eta demandatzailearekin pertsona fisiko gisa zuten loturatik askatuz.

Gerora, erretiro-pentsioa % 100era igotzea eskatu zuen demandatzaileak. GSINk uko egin zion eskaerari, eta, ondorioz, demanda aurkeztu zuen hark.

2019/10/8an, Iruñeko Lan Arloko 4. Epaitegiak epaia eman zuen, demanda hori ezetsiz.

Erregutze-errekurtsoa aurkezturik, Nafarroako Auzitegi Nagusiko Lan Arloko Salak 419/2019 epaia eman zuen, errekurtsoa gaitzetsiz.

Doktrina bateratzeko xedez, arau hauek aztertzen ditu, besteak beste, Salak:

Kode Zibilaren 392. artikulua: Erkidegoa bada, izan, gauza edo eskubide baten gaineko jabetza zenbait pertsonari indibisoan dagokienean.
Langileen Estatutuaren 1.2 artikulua: Lege honen ondorioetarako, aurreko paragrafoan aipatutako pertsonen zerbitzuak hartzen dituzten bai pertsona fisiko edo juridiko guztiak, zein ondasun-erkidego guztiak, enpresaburu izango dira; baita aldi baterako laneko enpresek enpresa baliatzaileei uzteko kontrataturiko pertsonen zerbitzuak hartzen dituztenak ere.
Langileen Estatutuaren 49.1 g) artikulua: [Lan-kontratua amaitu egingo da] Enpresaburua hil, edo Gizarte Segurantzan dagokion araubidean aurreikusitako kasuetan erretiratzen bada, edo ezgaitasuna aitortzen bazaio, 44. artikuluan xedaturitakoaren kontra joan gabe; edo kontratatzailearen nortasun juridikoa amaitzeagatik.
Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 213.1 artikulua: 1. Erretiro-pentsioaz gozatzea bateraezina izango da pentsiodunak lana egitearekin, legez edo erregelamenduz zehazten diren salbuespenekin eta moduan. Aurrekoa gorabehera, erretiroa hartzen duten pertsonek bateragarri egin ahalko dute pentsioa jasotzea eta lanaldi partzialeko lan bat egitea, erregelamenduz ezartzen den moduan. Egoera horrek irauten duen bitartean, pentsioa murriztuko da pentsiodunaren
lanaldiari, parekagarria den lanaldi osoko langile batenarekin alderatuta, aplikagarri zaion murrizketarekin alderantzizko proportzioan.
Gizarte Segurantzako Lege Orokorraren 214.2 artikulua: Lanarekin bateragarria den erretiro-pentsioaren zenbatekoa hasierako onarpenean ateratako zenbatekoaren ehuneko 50 izango da, egoki bada pentsio publikoaren gehieneko muga aplikatu ondoren, edo lanarekiko bateragarritasuna hasten denean jasotzen ari denarena, gutxienekorako osagarria, edozelan ere, kontuan hartu gabe, pentsiodunak egiten duen lanaldia edo jarduera edozein dela ere. Hala ere, jarduera norberaren kontura egiten bada eta egiaztatzen bada besteren konturako langile bat gutxienez kontratatuta daukala, lanarekin bateragarria den pentsioaren zenbatekoa ehuneko 100era iritsiko da”.
Gizarte Segurantzako Lege Orokorraren 305.1 artikulua: Gizarte Segurantzako Norberaren Konturako Langileen edo Langile Autonomoen Araubide Bereziaren aplikazio-eremuan nahitaez sartuta egongo dira hemezortzi urtetik gorakoak izan eta ohikotasunez, pertsonalki, zuzenean, beren kontura eta beste pertsona baten zuzendaritza- eta antolaketa-esparrutik kanpo irabazizko jarduera ekonomiko profesional bat egiten duten pertsonak, besteren konturako langileei enplegua eman ala ez eman, lege honetan eta berau aplikatu eta garatzeko arauetan zehaztutako moduan eta baldintzetan.
Prozedura Zibilaren Legearen 6.2 artikulua: Alderdi izateko gaitasuna. Legearen aginduz kudeatzaileek eta partaideek izan dezaketen erantzukizunari kalterik egin gabe, edozein kasutan, demandatuak izan daitezke pertsona juridikoak izateko lege-eskakizunak bete ez dituzten erakundeak, baldin eta pertsona- eta ondare-osagai ugariek osatu badituzte halakoak, betiere helburu zehatza lortzeko.

Beste alde batetik, kontraste gisa, Kataluniako Justizia Auzitegi Nagusiko Lan Arloko Salak emandako 2019ko ekainaren 18ko 3214/19 epaia aipatzen da, zeinean zuzenbidearen araberakotzat jotzen baita ondasun-erkidego bateko bazkide eta besteren konturako langile baten enplegatzaile den pertsona baten erretiro-pentsioa % 100ekoa izatea.

Epai horretan, aurretiazko beste epai batzuk aipatzen dira (otsailaren 8ko 119 eta 120/22 epaiak, Doktrina Bateratzeko 3087/20 eta 3930/20 Kasazio Errekurtsoak), baina ezaugarri batek bereizten ditu egitatezko kasu honetatik: kasu horietan, erretiro aktiboaren % 100 lortu nahi zutenak merkataritza-sozietate bateko autonomo administratzaileak edo kontseilariak ziren. Hala eta guztiz ere, Sala ondorio berera iristen da bi kasuetan, eta ezetsi egiten du aurkeztutako kasazio-errekurtsoa.

Emandako argudioen arabera, eztabaidagai den ondasun-erkidegoa “funtzional” edo “enpresarial” motakoa da, hau da, jabekidetza hutsetik haratago doana, eta, beraz, trafiko juridiko-merkantilean jarduten duena, negozio bat ustiatzeko enpresa-jarduera bati loturik. Hortaz, merkataritza-sozietateen parekotzat har daiteke, eta ondorioz, erkidego horretako kideek enpresari-izaera dute legez. Gure ordenamendu juridikoak nortasun juridikoarekin lotutako ondorio jakin batzuk aitortzen dizkie enpresariei; besteak beste, legitimazioa eta gaitasun prozesala.

Pertsona fisikoaren izaera duten enplegatzaileen erretiroak haien konturako langileen kontratuen iraungipena eragin ez zezan, enplegatzaile horiek erretiroa hartu eta, aldi berean, erretiro-pentsio osoa jasotzeko aukera aurreikusi zen, salbuespenez.

Hori horrela izanik, norberaren konturako jarduera bat egiteko bete beharreko lehenengo baldintza betetzen da, baina ez bigarrena, hau da, besteren konturako langile bat kontratupean izatea. Izan ere, enplegatzailea ez da pertsona fisiko bat, baizik eta ondasun-erkidegoa, eta, ondorioz, ez dira bateragarriak erretiro-pentsioa eta jarduera produktiboa.

Hortaz, norberaren konturako jarduera bat egiten den bitartean erretiro-pentsioaren % 100 jaso ahal izateko, ez da baliozkoa ondasun-erkidegoaren (nekazaritza-ustiapena, pentsiodunak eta haren emazteak osatua) eta plantillaren arteko lan-kontratazioa.

Jon Careaga Correa

Mutualiaren Aholkularitza Juridikoko letradua

15 maiatza, 202315 maiatza, 2023-(e)an

Trafiko-seinale berriak

Aurtengo bigarren seihilekotik aurrera, gaur egungo trafiko-seinaleen katalogoa eguneratuko da, mugikortasunean gertatzen ari diren aldaketa berriei erantzuteko. Seinale berriak pixkanaka ezarriko dira errepide-sarean, 2023an zehar. Aldaketa Zirkulazioko Erregelamendua aldatzeko Errege Dekretuaren proiektuan dago aurreikusita, eta 2023. urtearen erdialdean sartuko da indarrean.Seinale batzuen diseinua erabat aldatuko da; beste batzuk garai eta mugitzeko modu berrietara egokituko dira; eta beste batzuk desagertu egingo dira. Garrantzitsua da haiek identifikatzen jakitea eta haiekin ohitzea, ustekabean harrapa ez gaitzaten eta ahalik eta azkarrena beteko ditugula bermatzeko.

Zer aldaketa datoz?

Seinale berriak:

S-1b: Errei anitzeko errepide baten hasiera adierazten du.

S-45: Bidegorria. Hiri-inguruneetan bidegorriak daudela adierazten du.

S-46: Oinezkoek eta txirrindulariek erabiltzeko pasabidea

R-118: Patinete elektrikoen zirkulazioa debekatzen du.

R-119: Patinete elektrikoen eta bizikleten zirkulazioa debekatzen du.

R-120: Emisio Gutxiko Guneetarako (EGG) sarbideetan

Zenbait ibilgailuri sartzea galaraziko zaie, duten ingurumen-bereizgarriaren arabera (B, C, ECO edo 0 Emisio).

R-420: Patinete elektrikoentzako bide esklusibo bat da.

Ibilgailu horiek handik joan behar dute derrigor.

R-421: Bidea nahitaezkoa da patinete elektrikoentzat eta bizikletentzat; partekatu egin behar dute.

R-422: Mugikortasun Pertsonaleko Ibilgailuen gidariak (patinete elektrikoak, bizikletak edo monozikloak) ibilgailutik jaitsi eta oinez jarraitzera behartzen ditu, seinalea ezeztatzen den arte.

Seinale hauei diseinua aldatuko zaie:

STOP: Tipografia handiagoa du, eta hobeto ikusiko da.

P-8:Barrerarik gabeko trenbide-pasagune arriskutsu bat. Lokomotoraren diseinua modernoagoa da.

P-20a:Oinezkoen pasabide bat hurbil. Aurreko karratu urdina ordezkatuko du.

P-22a:Txirrindularientzako pasabide bat dagoela eta horren arriskuaz ohartarazten du. (22b seinalearen ordez).

P-24a:Animaliak galtzadan. Lehen orein bat agertzen zen. Orain basurde bat ageri da, ohikoagoa baita inguru horietan.

P-33: Ikuspen gutxiko tartea. Orain, auto bat ikusiko dugu ikuspen gutxiko eremu batean sartzen.

Azpimarratzekoa da P-21 seinalearen aldaketa, zeinak haurrak ibiltzen diren leku bateko arriskua adierazten baitu: irudien ordena aldatu da, eta neska jarri aurrena.

Mugikortasuna eta ibilgailuen zirkulazioa etengabe aldatzen ari dira, gizartea aldatu ahala. Bide-erabiltzaile guztiekin justuagoa eta jasangarriagoa den mugikortasun bat lortzeko bidean, azpiegitura berriak sortzen dira, ohiturak eta lehentasunak aldatzen dira, eta gidariei erronka berriak sortzen zaizkie. Hemen, kasuistika oso ezberdinei erantzuten dieten seinaleak bildu ditugu, helburu bera dutenak: ahalik eta modurik eraginkorrenean ohartaraztea eta informazioa ematea MUGIKORTASUN BERRIA deitzen dugun oraingo erronka honetan.

8 maiatza, 20234 maiatza, 2023-(e)an

Jazarpen morala VS Lan-gatazka

Hasteko, esan behar dugu lan-gatazka orotan ez dagoela jazarpen morala; garrantzitsua da hori zehaztea, ondorio juridikoei eragiten baitie, ezbairik gabe.

Lan-jazarpenaren definizioa testuinguruan kokatzeko, haren arau-aurreikuspena hartuko dugu kontuan, baita haren doktrina- eta jurisprudentzia-interpretazioa ere.

Hauek nabarmendu behar dira arau-aurreikuspen gisa:

Espainiako Konstituzioa (1978):

10. art.: 1. Pertsonaren duintasuna, pertsonari berez dagozkion eskubide bortxaezinak, nortasunaren garapen librea, legearen errespetua eta besteen eskubideen errespetua oinarri dituzte ordena politikoak eta gizarteko bakeak. 2. Konstituzioak aitortzen dituen oinarrizko eskubideei eta askatasunei dagozkien arauak interpretatzeko orduan, Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsalari eta gai horietan Espainiak berretsiak dituen nazioarteko tratatu eta hitzarmenei begiratuko zaie.
14. art.: Espainiarrak berdinak dira legearen aurrean; debeku da, bada, inolako diskriminaziorik egitea jaiotza, arraza, sexua, erlijioa, pentsamoldea edo beste edozein tasun edo inguruabar pertsonal edo sozial dela eta.
15. art.: Denek dute bizitzeko eskubidea eta osotasun fisiko eta moralerako eskubidea, eta inori ezin pairaraziko zaio, ezein kasutan, ez torturarik, ez gizatasunaren edo duintasunaren kontrako zigor edo traturik. .Ezeztatzen da heriotza-zigorra, non eta lege penal militarrek ez duten besterik xedatzen gerra-denborarako.

Zigor Kodea (10/1995 LO):

173.1 art.: 1. Norbaitek beste pertsona bati, beraren osotasun moralari kalte larria eginez, tratu apalesgarria ematen badio, sei hilabetetik bi urte arteko espetxealdi-zigorra ezarriko zaio. Zigor bera ezarriko zaie, norbaiten gorpua non dagoen jakinda, haren senide edo ahaideei informazio hori behin eta berriro ezkutatzen dietenei. Halaber, zigor bera ezarriko zaie, edozein lan- edo funtzionario-harremanetan eta nagusitasun-harremanaz baliatuta, beste norbait behin eta berriro etsaitasunez tratatzen edo umiliatzen dutenei, baldin eta, tratu apalesgarria eman ez arren, biktima larriki jazartzen badute.

OSASUNAREN MUNDU ERAKUNDEAK honela dio “Jazarpen psikologikoari buruzko sentsibilizazioa” (2004) dokumentuan: mobbinga lan-giroari aplikatzen zaio, eta talde bateko kide batek edo gehiagok (jazarlea) banako edo, batzuetan, talde batekiko (helburua edo biktima) duen portaera agresiboa eta mehatxuzkoa adierazten du.
LANAREN NAZIOARTEKO ERAKUNDEAK honela dio Jazarpenaren arloko erreklamazioak saihesteko eta konpontzeko hitzarmen kolektiboan (Lanaren Nazioarteko Bulegoak eta LANEk 2001eko otsailaren 26an Genevan sinatua): “Jazarpena” espresioak honako hauek hartzen ditu: pertsona babestu batentzat desegokia izan daitekeen eta egoera eta kasu guztietan modu arrazoituan jazarpen-portaera diskriminatzaile, iraingarri, laidogarri, beldurgarri edo bortitz kontsideratu daitekeen ekintza, jokabide, deklarazio edo eskabide oro, bai eta bizitza pribatuan bidegabe sartzea ere..
Europako Gutun Soziala (1996/05/03koa): 16. artikulua: Laneko duintasunerako eskubidea. Langile guztiek lanean beren duintasuna babesteko duten eskubidea modu eragingarrian erabiltzen dutela bermatzeko, alderdiek hauek egiteko konpromisoa hartuko dute, nagusi eta langileen elkarteei kontsulta egin ondoren:
- lantokian edo lanari lotuta sexu-jazarpenaren arloko sentsibilizazioa, informazioa eta prebentzioa sustatu, eta neurri egoki guztiak hartu langileak jokabide horietatik babesteko.
- lantokian edo lanari lotuta behin eta berriro edozein langileren aurka egiten diren ekintza zentsuragarriei edo berariaz etsaitasunezkoak eta iraingarriak direnei buruzko sentsibilizazioa, informazioa eta prebentzioa sustatu, eta neurri egoki guztiak hartu langileak jokabide horietatik babesteko.
Kontseiluaren Zuzentarauek (2000/43/EE, ekainaren 29koa; eta 2000/78/EE, azaroaren 27koa, tratu-berdintasunari buruzkoak) diskriminazioarekin erlazionatutako jazarpen-kasuen kontra neurriak hartzera behartu dituzte estatu kideak; besteak beste, tratu-berdintasunaren printzipioa urratu ez dela erakustea alderdi demandatzaileari dagokiola bermatzera.
Langileen Estatutua (2/2015 Legegintzako ED):
- 2.e) art.: Langileari dagokion intimitatea errespetatzeko eta duintasuna behar den moduan kontuan hartzeko eskubidea dute langileek. Eskubide horretara biltzen dira, arrazaren, etniaren, erlijio edo sinesmenen, desgaitasunaren, adinaren zein sexu-joeraren ondoriozko jazarpenaren aurkako babesa, eta sexu-jazarpenaren eta sexuan oinarritutako jazarpenaren aurkako babesa.
15/2022 Lege integralak, tratu-berdintasunerako eta diskriminazioa ekiditekoak, diskriminazio-kausak zabaltzen ditu, eta hau aurreikusten du: inor ezin da diskriminatu jaiotzagatik, arrazagatik, etniagatik, sexuagatik, erlijioagatik, sinesmenagatik edo iritziengatik, adinagatik, desgaitasunagatik, sexu-joera edo -identitateagatik, genero-adierazpenagatik, gaixotasunagatik edo osasun-egoeragatik, egoera serologikoagatik edo aldez aurretik patologiak edo asaldurak jasateko jarreragatik, hizkuntzagatik, egoera sozioekonomikoagatik edo beste edozein egoera pertsonal edo sozialengatik.
Laneko Segurtasun eta Higieneko Institutu Nazionalaren Prebentzioko ohar teknikoak honela definitzen du jazarpen morala: egoera bat, non pertsona batek edo pertsona-talde batek muturreko indarkeria psikologikoa erabiltzen baitute sistematikoki (gutxienez astean behin) eta luzaroan (6 hilabete baino gehiago) beste pertsona baten aurka lantokian, biktimaren komunikazio-sareak suntsitzeko, haren izen onari kalte egiteko, haren lana eteteko eta, azkenean, pertsona horrek lana uztea lortzeko.

Jazarpen moralaren edo mobbingaren doktrina- eta jurisprudentzia-interpretazioari dagokionez, hauek aipatuko ditugu:

Konstituzio Epaitegiaren 2019ko maiatzaren 6ko 56/2019 Epaiak lan-jazarpen izan daitezkeen egoerak ezarri zituen:

Laneko estresarekin erlazionatutako askotariko egoera edo jokabide guztiak ikuspuntu terapeutikotik aztertzeko sortu zen lan-jazarpenaren kontzeptua psikologian. Egoera edo jokabide horiek, denboran errepikatzen direnez, lan-baldintzak umiliagarriak bihurtzen dituztenez, edo etsaitasuna dakartenez, langilearen osotasun pertsonalari erasotzea edo hura arriskuan jartzea dute helburu edo emaitza. Egoera edo jokabide horiek enpresako organigraman goragoko posizio batean daudenek dauzkatenean (hori izaten da ohikoena), «beheranzko jazarpen bertikala» edo «instituzionala» dela esan ohi da. Laneko jazarpenak askotariko helburuak ditu: oso esanekoa ez den langile bat errepresaliatzea; hura zokoratzea, nagusiak nabarmen ez uzteko; beldurra sorraraztea, gehiago ekoizteko; edo jazarlearen nortasun manipulatzailea edo erasotzailea asetzea (jazarpen «zital» deiturikoa), besteak beste. Erakunde pribatuetan, askotan, laneko jazarpenaren helburua edo ondorioa da langile jazarriak borondatez lanpostua uztea, eta, horrela, enpresak ez du kalte-ordainik ordaindu behar bidegabeko kaleratzeagatik; administrazio publikoetan, funtzionarioen berezitasunak direla-eta, langilea profesionalki zokoratzean datza jazarpena, era guztietako arrazoiengatik (mendeku pertsonala, zigor ezkutua, diskriminazio ideologikoa).

Baina, hasieran esan dugun bezala, lan-gatazka orok ez dio eraso egiten pertsonaren duintasunari, eta duintasunaren aurkako eraso oro ez da jazarpen morala.

Testuinguru horretan, benetan didaktikoa da Konstituzio Auzitegiaren 81/2018 Epaia, uztailaren 16koa; honela dio:

Testuinguru arautzaile honetan, hauek ez dira jazarpen psikologikotzat hartzen: a) “Harreman simetrikoetan oinarrituta hartzen diren eta lan-eremuan alderdien arteko gatazka bat zehazten duten jokabideak, nola aldizkakoak, une zehatz batekoak, ala iraunkorragoak. Bistan denez, gatazka orok eragiten dio lan-eremuari, ingurune horretan gertatzen da, eta erakundean eta lan-harremanetan eragina du, baina ezin da mobbinga dela esan definizioko baldintzak betetzen ez baditu; b) Biktimarekiko ahalmen-posizio nagusi batetik egiten diren baina behin eta berriro eta luzaroan egiten ez diren laneko indarkeria-ekintzak. Benetan ‘laneko tratu txar psikologikoak’ izan daitezke, mobbingean sartutakoen antzekoak, baina hari dagozkion errepikapen eta iraupenik gabe, oso noizbehinkakoak direlako edo oso goiz salatu direlako. Indarkeriazko jokabideak direnez, lehenbailehen saihestu eta geldiarazi behar dira, eta, hala badagokio, erakunde bakoitzeko araudi propioaren arabera zigortu; baina ez mobbing gisa, ez baitituzte haren funtsezko ezaugarriak betetzen, eta; c) itxuraz definizioan sar badaitezke ere, beren ezaugarriengatik indarkeriazko portaeratzat jo ezin direnak (adibidez, lana ondo ez egiteagatiko ohartarazpen ‘oinarrituak’, baldin eta bidegabe izen ona kentzen ez badute) edo, bestela, aurkeztutako froga koherenterik ez dutenak, gezurrezkoak ez badira ere” (Estatuko Administrazio Orokorrean laneko jazarpenari aurre egiteko protokoloaren 2.1 art.).

Horri dagokionez, Asturiasko Justizia Auzitegi Nagusiko lan-arloko salak 2022/11/15ean emandako epai bat nabarmendu behar da; honela dio:

Baina, lehen aipatu dugun NTP 476 oharrak gogorarazten duen bezala, laneko gatazka eta jazarpen morala ez dira errealitate korrelatiboak. Alde batetik, gatazka oro ez da jazarpen moralaren adierazpen; eta, bestetik, gatazka espliziturik ez egoteak ez du esan nahi jazarpen moralik ez dagoenik. Hortaz, ondoriozta daiteke gatazka bat egoteak ez duela esan nahi jazarpen morala dagoenik, nahiz eta, jakina, gaizki konpondutako laneko gatazka batek jazarpen-egoerak eragin ditzakeen.

Mota askotako arrazoiengatik (adibidez, eztabaidak, desakordioak edo liskarrak) lantokian gatazkak egoteak ez du esan nahi jazarpen moralean dagoen beste alderdi hori dagoenik, alegia, langilea sistematikoki gutxiestea edo iraintzea, baizik eta halakoak konpontzeko Zuzenbidean adierazitako bitartekoetara jotzea, zeinak arruntak eta ohikoak baitira eta ez baitute inolako inplikaziorik. Lan-harremanen inguruan gaurkotasun handiena duen ikuskerak berak (pluralismoa) nagusiaren eta langilearen artean azpiko gatazka bat dagoela hartzen du abiapuntutzat, eta gatazka horren azken epailea Estatua izango da. Izan ere, kontuan izan behar da, azken batean, lan-harremanak horixe direla; hots, bi talde horiek (beren interes eta helburu legitimo propioekin) gatazka batean elkartzen dituen erakunde bat. Gatazka hori berez ez da txarra, eta aurrerapen eta aldaketa positiboak dakartza, baldin eta behar bezala kudeatzen bada.

Portaera zehatz bat jazarpen moraltzat (mobbinga) edo laneko gatazka gisa hartzeak dituen ondorio juridikoek, zalantzarik gabe, garrantzi handia dute. Horrela, jazarpen moralaren oinarri faktikoak behar bezala egiaztatuta soilik eska litezke hauek:

Kontratua azkentzea eta kalte-ordaina ordaintzea, Langileen Estatutuko 50. artikuluan ezarri bezala.
Diziplinaz kaleratzea, Langileen Estatutuko 54. artikuluan ezarri bezala.
Oinarrizko eskubideak eta askatasun publikoak babesteari buruzko prozesua gauzatzea (Lan Jurisdikzioa arautzen duen Legearen 177. artikulua eta hurrengoak), Espainiako Konstituzioaren 14. eta 15. artikuluak urratzeagatik.
Laneko arau-hauste oso larritzat hartzea, Gizarte-ordenako arau-hauste eta zehapenei buruzko Testu Bateginaren 8.13 artikuluan ezarri bezala.
Arau-hauste penaltzat hartzea, Zigor Kodearen 173.1 artikuluan ezarri bezala.

Jon Careaga Correa

Mutualiaren Aholkularitza Juridikoko letradua

4 maiatza, 20234 maiatza, 2023-(e)an

Autonomoentzako zerbitzu berriak Importass-en

Importass-ek eguneratze berriak txertatu ditu kolektibo honentzat, Gizarte Segurantzako izapideak egitea eta 2023an indarrean jarri den kotizazio-sistema berrira aldatzea errazteko asmoz.

Martxotik, hiru zerbitzu berri daude martxan:

Kuota-simulatzaile pertsonalizatua
Jarduera berria jakinaraztea
Jardueraren bat amaitzearen berri ematea

1- Kuota-simulatzaile pertsonalizatua

Autonomoek dagokien kuota doitua kalkulatzeko aukera izango dute, haiek zenbatetsitako errendimenduak, urteko kotizazioak eta ordaindutako azken kuota kontuan hartuta. Hala, ez dute urtearen amaieran beren egoera erregularizatu beharko eta itzulketarik edo erreklamaziorik egin beharko.

Simulatzaile honetara sartzeko, cl@ve, ziurtagiri elektroniko edo sms bidez identifikatu eta eremu pertsonalera sartu behar da. Gida praktiko honetan azaltzen dizugu nola sar zaitezkeen.

Identifikatu ondoren, “Berrikusi zure kuota” esteka sakatu behar da, simulagailu pertsonalera joateko.

Langile autonomoak hilean zenbateko errendimendu garbia espero duen adierazi behar du. Horretarako, ezarrita dauden hileko errendimendu garbien 15 tarteetako bat aukeratu behar du. Hala, esperotako errendimendu garbien tarte batekin baino gehiagorekin egin ditzake simulazioak.

Horren ondoren, autonomoak oinarri-aldaketa indarrean jartzen den hurrengo egunetik urte-amaiera arte izango duen “Kuota eta kotizazio-oinarri” doitua erakutsiko du simulagailuak, erregularizatu beharrik izan ez dezan. Kuota hori aldatu egin daiteke langile autonomoaren inguruabarrak aldatuz gero.

2- Beste jarduera baten berri ematea

Autonomo gisa alta emanda dauden eta beste jarduera baten berri eman nahi duten langileentzat da zerbitzu hau.

Estekak eremu pertsonalera birbideratzen du erabiltzailea, eta, han, bere autonomo-fitxan sartu eta beste jardueraren berri eman dezake. Prozesu honetarako urratsak hasierako altaren oso antzekoak dira, salbuespen batzuk izan ezik.

Lehen urratsa da uneko jarduera zein helbidetan egiten den berrestea, autonomoak jarduera nagusian helbiderik ezarrita ez duen kasuetan.

Ondoren, jarduera berriaren hasiera-data adierazi behar du. Gogoratu jarduera horrek Jarduera Ekonomikoen gaineko Zergan (JEZ) alta emanda egon behar duela dagokion Zerga Administrazioan. Jardueraren hasiera-datek bat etorri behar dute bi administrazioetan, eta jarduerarekin hasi eta hiru eguneko epean eman behar da haren berri.

Langile autonomo batek nekazaritza-jarduera bati ekiten badio, ezingo du zerbitzu honen bidez jakinarazi, baina Altxortegiari jakinarazteko moduari buruzko azalpenak emango zaizkio.

3- Jarduera-amaieraren berri ematea

Aurreko kasuan bezala, honetan ere sarbide zuzeneko txartel bat gaitu da “Zure jarduera bat amaitzearen berri ematea” izapidea egiteko, eremu pertsonalera birbideratzen duena.

Zerbitzu horretatik abiatuta, jakinarazitako jardueren fitxetara sar daiteke erabiltzailea; hautatutako jarduera amaitu eta hiru eguneko epean eman ahal izango du horren berri.

24 apirila, 202324 apirila, 2023-(e)an

Errugbia, Euskal Herrian errotutako kirola, eta horren ezaugarriak

Errugbiari buruz hitz egiten dugunean, zenbait hitz etortzen zaizkigu burura: talde-lana, diziplina, kiroltasuna, errespetua, elkartasuna… Gure inguruan onarpen handia duen kirol baten ezaugarriak dira, eta euskal selekzioetako talde eta jarduera asko ditu, Euskal Kirol Federazioen Batasunak ere sustatuta.
Euskadiko Errugbi Federazioak, gaur egun, 2.200 lizentzia baino gehiago ditu; horietatik, 400 inguru emakumeenak dira. Kopuruek ez diote hazteari utzi, pandemia gorabehera, eta Iñaki Rica presidenteak harro nabarmendu du errugbi inklusiboaren gorakada ere.

Errugbiaren balioetako bat da taldean parte hartzen duten guztiak direla garrantzitsuak taldearentzat, direla bizkorrak, motelak, altuak, baxuak, indartsuak, astunak, argalak… Kirol horrek erakusten digu ahalegina eta sakrifizioa beharrezkoak direla helburua lortzeko, hots, baloi obala dagokion lekura eramateko —bitxia bada ere, atzerantz egiten dira paseak aurrera egiteko—. Gurean, errugbia oso errotuta dago eta talde ugari daude, hala nola Ordizia eta Gernika (Ohorezko Mailan), Getxo, Hernani, Uribealdea, Universitario Bilbao, Durango, Bera Bera, Eibar, Zarautz, Gaztedi… Badago non aukeratu, ekin nahi izanez gero. Gasteizen eta Bilbon, 35 urtetik gorako emakumeen taldeak ere badaude, eta Mater Series-etan parte hartzen dute (duela gutxi egin da bat Bilboko Errekaldeberriko kiroldegian). Ikusi da modalitate honetan adiskidetasun ugari sortzen direla, horiek denboran iraun egiten dutela, eta errugbitik haratago joaten direla. Gero eta neska-mutil gehiagok egiten dute errugbia Euskadin, eta kirola eta alderdi soziala konbinatzen dituelako zaletzen dira.

Errugbian, partida amaitutakoan, ekitaldi bat egiten da, hirugarren zati deritzona. Horretan, talde aurkariari omenaldia egiten zaio, hura gabe ezinezkoa bailitzateke laurogei minutuz, etengabeko kontaktuan, gozatzea. Talde aurkaria errespetatu eta txalotu egiten da. Errugbiaren funtsezko legeetako bat da errespetua, lehenago ere adierazi dugun moduan, eta errespetuz tratatzen dira, ez da soilik aurkariak (partidaren amaieran korridoreak egiten dira), baita arbitroa, entrenatzaileak eta beste taldearen zaleak ere. Jokoak eta jokoaren inguruko guztiak erakartzen du jendea; giro ona sortzen da. Izaera kolektiboko eta kontaktu handiko kirola da, indarrari, potentziari, erresistentziari eta abiadurari dagokienez oso kirol zorrotza, eta aldaera tekniko, taktiko eta estrategikoak ditu. Alderdi psikologikoari dagokionez, bat egiten dute ausardiak eta kirolari bakoitzaren mugak ezagutzeko adimen taktikoak.
Eusko Jaurlaritzak duela zenbait urte egindako txosten baten arabera, 16 urte edo gehiago dituzten biztanleen % 50ek baino gehiagok egiten dute jarduera fisikoren bat edo kirolen bat, baina multzo horren ehuneko hiru baino ez da kirol federatua. Rankingean, eta lizentzia kopuruaren arabera, errugbia 20. postuan dago, 2.000 lizentzia baino gehiagorekin.

Errugbiak Euskal Herriko probintzia guztietan du presentzia, eta, duela gutxira arte, Espainiako Ohorezko Mailako taldeen erdiak euskaldunak ziren (Ordizia, Getxo, Hernani eta Gernika). Gainera, emakumezkoen errugbia gero eta finkatuago dago, eta arrakasta handiak lortu ditu. Halaber, gero eta presentzia handiagoa du eskola-kirolean, kluben eta federazioen lanari esker. Horri esker, errugbiak presentzia du Euskal Autonomia Erkidegoko 251 udalerrietako 17tan. Euskadiko Errugbi Federazioaren zeregina kirol eta modalitate horretako eragileen arteko zubi-lana egitea eta laguntza ematea; horretara bideratzen dituzte beren indar eta ahalegin guztiak, Federazioa euskal errugbiaren zerbitzura jartzera, talde-lanean, gardentasunez eta ilusioz.

Kontaktu handiko kirola denez, oso ohikoa da partidetan lesioak gertatzea. Halakorik ez izateko, ondo berotu behar da, eta jokoan erabiltzen diren muskuluak garatu behar dira (abdominalak, lunbarrak, bularra, deltoideak, dortsalak, bizepsak, trizepsak, trapezioak, bikiak, koadrizepsak eta iskiotibialak). Halaber, sorbaldakoak, kaskoak, aho-babesleak eta antzeko babesak erabiltzea gomendatzen da. Lesioak eta arriskuak gorabehera, errugbian onurak dira nagusi.

Ez dugu ahaztu behar elikadura, kirol-jarduera guztietan lagundu egiten digu eta osatzea eta lesioak prebenitzen. Askok uste dute errugbia oldarkorra dela, baina esaten dute, behin probatuta, oso gustukoa izaten dela, imajinatutakoaz erabat bestelakoa delako. Jokalarien artean arauak eta adeitasuna dira nagusi. Agresibitatea neurtua eta indarkeriarik gabea izaten da, eta tentsioak askatzeko aukera ematen du. Euskal Kirol Federazioen Batasunean pozik gaude arrakasta ugari eman dizkigun kirol honekin; izan ere, ezin dugu ahaztu Euskal Selekzioa urte askoan izan dela jaun eta jabe erkidegoen arteko txapelketan, zenbait kategoriatan.

30 martxoa, 202317 apirila, 2023-(e)an

Mutualiako osasun-zentroen 2023ko Aste Santuko ordutegia

Mutualiako osasun-zentroen ordutegia aldatu egingo da 2023ko apirilaren 3tik 14ra.

Ercilla eta Pakea klinikek 24 orduko ohiko zerbitzua dute.

Gasteizko Erabakimen Handiko Ospitaleak ere ohiko ordutegia mantenduko du 08:00etatik 20:00etara. Ordutegi horretatik kanpoko larrialdiak Vithas Ospitalean artatuko dira (lehengo San Jose Ospitalean).

OSASUN-ZENTROen ordutegia honako hau izango da apirilaren 3tik 14ra:

ARABAKO OSASUN-ZENTROEN ORDUTEGIA

EHO Vitoria-Gasteiz: Ordutegia mantentzen du 8:00etatik 20:00etara astelehenetik ostiralera.

Ordutegitik kanpo: Vithas Ospitalea (lehengo San Jose ospitalea)

Laudio: 8:00etatik 15:30era

BIZKAIKO OSASUN-ZENTROEN ORDUTEGIA

ERCILLA KLINIKA: 24 ordu

Mutualia Bizkaiaren osasun-zentroen ordutegia EZ da aldatuko: 8:00etatik 19:00etara. ONDORENGOAK IZAN EZIK:

Gernika: 8:00etatik 15:30era (ohiko ordutegia)
Zamudio eta Erandio: apirilaren 11tik 14ra, ordutegia 08:00etatik 15:30era izango da.

GIPUZKOAKO OSASUN-ZENTROEN ORDUTEGIA

PAKEA KLINIKA: 24 ordu

Gipuzkoako Mutualiaren osasun-zentroen ordutegia aldatu egingo da: 08:00etatik 15:30era.

Azkoitiako zentroa itxita egongo da.

29 martxoa, 202324 apirila, 2023-(e)an

Mutualiaren Ekitaldia: Adimen Artifiziala, 0Bidean Aintzatespenak eta LAP Argazki Lehiaketako sariak

Mutualiak Laneko Segurtasun eta Osasunaren Mundu Eguna ospatzeko antolatu duen ekitaldi honetara gonbidatzen zaitu: “Mutualia. Adimen artifiziala lan-esparruan. 0Bidean Aintzatespenak eta 2023ko argazki-lehiaketako sariak ematea”.

Ekitaldian, laneko istripuak murrizten ekarpen nabarmena egiten duten enpresentzako 0Bidean 2023 Aintzatespenak emango dira, baita urtero gizartean laneko arrisku-prebentzioaren balioak azpimarratzeko antolatzen dugun Laneko Arriskuen Prebentzioari buruzko Argazki Lehiaketaren XX. Edizioko sariak ere. 

Eta hitzaldi interesgarri bat izango dugu, “Adimen Artifiziala lan-esparruan. Araudia, arriskuak eta aukerak” izenburuarekin, hizlari hauen eskutik: Guillermo García González, Errioxako Nazioarteko Unibertsitateko Lan Zuzenbideko eta Gizarte Segurantzako irakasle titularra eta Amanda Moreno Solana, Urrutiko Hezkuntzarako Unibertsitate Nazionaleko (UHUN) Laneko eta Gizarte Segurantzako Zuzenbideko irakaslea.

Osalanek 2023ko apirilaren 24an eta 25ean antolatutako “Laneko Segurtasun eta Osasunari buruzko Nazioarteko V. Biltzarrean” izango da ekitaldia.

Ekitaldiaren programa:

Ekitaldiaren aurkezpena

Hitzaldia: “Adimen Artifiziala lan-esparruan. Araudia, arriskuak eta aukerak”.

Laneko Arriskuen Prebentzioari buruzko Argazki Lehiaketaren XX. Edizioko sariak ematea.

0Bidean 2023 aintzatespenak ematea.

Amaiera, familia-argazkia eta otordua.

Tokia: Euskalduna Jauregia

Data: 2023ko apirilaren 24a

Ordua: 17:30etatik 19:00etara

Gainera, hilaren 24an eta 25ean, “Laneko Segurtasunaren eta Osasunari buruzko Nazioarteko V. Biltzarrean” izango dugun standean bisitatu gaitzakezue. Han, laneko ongizate fisiko eta emozionalaren esparruan prebentzio-aholkularitzatik eskaintzen ditugun zerbitzurik berrienak azalduko ditugu.

Izen-ematea

(Edukiera mugatua)

24 martxoa, 202311 maiatza, 2023-(e)an

Elkarrizketa: Ana Santiago (SISTEPLANT)

Ana Santiago, SISTEPLANTeko CEOa, Espainiako TOP 100 emakume liderretakotzat aitortu dute. Industria-ingeniaritza aurreratuaren sektoreko enpresa liderra da SISTEPLANT.

Zorionak industria-ingeniari gisa egin dizuten azken aitorpen honengatik. Zure ustez, epaimahaiak zer faktore nagusi balioetsi ditu zu Espainiako 100 emakume liderren artean sartzeko?

Ekimenaren helburua da agerian jartzea emakumeak hainbat esparru ekonomiko eta sozialetan betetzen duen rola. Nire kasuan, ETE eta startupen kategorian hautatu naute. Faktore giltzarrietako bat zera izan da, Sisteplantek industriaren garapenari eta berrikuntzari egiten dien ekarpena, bai eta teknologia berriekiko dugun pasioa ere.

Zer mezu helaraziko zenieke etorkizuneko belaunaldiei STEM diziplinetarako bokazioak bultzatzeko, batez ere emakumeen artean?

Teknologiak azkar egiten du aurrera. Aurrerapen horren parte izatea eta mundu hobe bat sortzen laguntzea zirraragarria da.

«STEM diziplinak bide egokia dira munduko erronketako batzuk jorratzen ari diren inguruneetara belaunaldi berriak hurbiltzeko».

Gainera, teoria eta praktika konbinatzen dituen prestakuntza batean pentsatzen badugu, konbinazio perfektua izango dugu.

Euskadiko industria-sektoreak zeregin garrantzitsua du, eta, hura garatzeko, beharrezkoa da etorkizuneko langileak prestatzea, bai unibertsitatean, bai lanbide-heziketako zentroetan.

Erronka berri baten aurrean al gaude lan-ingurunean, Euskadiko industriaren beharretara egokitzen diren profilen eskariari dagokionez?

Asko aurreratu da azken urteotan, baina oraindik badago lana. Industria gizarte baten ongizatearen funtsezko faktoreetako bat da, eta oso ahalmen handia du gainerako sektoreak bultzatzeko. Hain zuzen, industria-enplegu bakoitzak 4 ere sor ditzake zerbitzuen sektorean, eta, gainera, kualifikazio handiko beste enplegu batzuk ere eragiten ditu, hala nola zentro teknologikoetan, unibertsitateetan eta abar.

Azken urteotan, prestakuntza-programa berriak garatu dira, bai lanbide-heziketako eskoletan, bai unibertsitateetan. Programa horiek hauekin hibridatzen dute prestakuntza teknikoa: datuen analitika eta interpretazioa eta osasun-munduko prozesu eta merkatuen aldagaien portaeraren aurreikuspena. Era berean, enpresak eta prestakuntza-zentroak gero eta hurbilago daude elkarrengandik, bai prestakuntza praktikoa sustatzeko, bai industriaren beharrak ulertzeko.

«Bide onetik goaz, baina ez dugu bide hori alde batera utzi behar: argi dago arlo horietan espezialista-gabezia dagoela gaur egun, eta, era berean, argi dago profil horiek beharko direla etorkizunean».

Zure ibilbide profesionalean zehar, SISTEPLANT industria-ingeniaritza aurreratuaren sektoreko enpresa lidertzat har dadin lortu duzu.

Pertsonak al dira eraldaketa horren motorra?

Sisteplant duela 38 urte sortu zen, erronka industrialak konpontzeko eta haiei aurre egiteko asmoz. Gaur egun 160 pertsona gara, zenbait egoitzatan banatuak, eta gehienok profil teknikoa dugu.

Gure jarduerak bi arlo hauek konbinatzen ditu: fabriken eta prozesu disruptiboen diseinua eta haien digitalizazio fisiko eta «adimenduna». Berrikuntzak eta erronka teknologikoek mugitzen gaituzte.

Duela 10 urte, hausnarketa sakon baten ondoren, etorkizuneko fabrikak nolakoak izan behar zuten definitu genuen. Horren guztiaren emaitza gure Tecnoiplant eredua izan zen, zeinak teknologia, pertsonak eta digitalizazioa barne hartzen baititu.

«Pertsonak dira edozein eraldaketaren ardatz nagusia, sektorea edozein dela ere, eta, gure kasuan, are gehiago. Horregatik, ahalegin handia egiten dugu talentu kualifikatua erakartzeko eta atxikitzeko, batez ere erronka teknologikoei ekiteko helburuarekin».

Hiri adimendunez, etorkizuneko fabrikez, robotika kolaboratiboaz… ari gara. Nola lagundu dezake ingeniaritzak ingurune osasungarriak sustatzen eta garatzen?

Etorkizuneko hiriek eta etorkizuneko lantegiek oinarri komun bat dute: pertsonen zerbitzura dagoen teknologia, gizarte hobe bat lortzeko eta belaunaldi berrien etorkizuna bermatzeko.

«Ingeniaritza da espazio horiek sortzen laguntzen duen diziplina. Gaitzaile teknologikoen eta tresna informatikoen potentzialik handiena ateratzen du, ingurumena errespetatzen duten espazio jasangarriagoak sortzen ditu, eta, jakina, balio erantsiko produktu eta prozesuak sortzen ditu».

SISTEPLANTek erakutsi du konpromiso sendoa duela berrikuntzarekin, eta, horren ondorioz, apustu handia egiten duela digitalizazioan eta I+G+Bko inbertsioan. Hori al da haren garapenaren eta hedapenaren gakoetako bat? Zein dira SISTEPLANTen etorkizuneko erronkak?

Argiak dira berrikuntzaren aldeko gure apustua, gure giza kapitalaren garapena—diziplina anitzeko talde konprometitu bat—, eta, batez ere, gure ametsen, epe ertainerako planen eta epe laburrerako erreakzio-gaitasunaren arteko oreka.

«Gure fakturazioaren % 20 I+Gko proiektuetara bideratzen dugu, eta, estrategia horri esker, gure bizitzako 38 urteetan abangoardia izan gara industrian».

Gure erronkei dagokienez, lehen esan dudan bezala, asko dira. Alde batetik, nazioarteko hedapena. Mexikon eta Brasilen gaude, baina beste lurralde batzuetan ezartzeko asmoa dugu. Lurralde berri horietan talentua erakartzea eta gure kultura eta egiteko modua garatzea erronka handia da, argi eta garbi.

Arlo teknologikoan, gure Promind adimen artifiziala optimizatzeko lanean ari gara, bai eta bilakaera teknologiko sendo batean ere, bai mantentze-lanen arloan, bai balio-katearen kudeaketa integral eta digitalean, monitorizazio- eta iragarpen-sistema adimendunen bidez.

Ana Santiago elkarrizketa entzun

Ir a descargar

Plataforma hauetan dago eskuragarri:

16 martxoa, 202316 martxoa, 2023-(e)an

Oldarkor gidatzea: zergatik gertatzen da?

Zein dira oldarkor gidatzearen kausa nagusiak? Zergatik gidatzen dugu oldarkortasunez? Galdera horiei erantzuten eta arazoa konpontzen saiatzeko modurik onena, hain zuzen ere, arazoa ezagutzea eta arretaz aztertzea da.

Gidatzea bera eta haren hiru jarduera-mailak hartuko ditugu abiapuntutzat:

kontrolaren maila,
maniobraren maila
eta planifikazioaren maila.

Hiru maila horiek ondo funtzionatzea zenbait aldagairen araberakoa da, hala nola informazio-kantitatearen, informazio-kalitatearen eta gidariaren nortasunaren araberakoa. Azken horrek zehazten ditu gidatzean izaten diren azken erabaki eta jokabideak, gidariaren sinesmen eta espektatibek baldintzatuak.

Nabarmentzekoa da ibilgailua bigarren azal bihurtzen dela, isolamendu eta anonimatu jakin bati bide ematen diola, eta horrek erraztu egiten duela bestela inhibituta dauden bulkadak agertzea. Bulkada horiek jokabide oldarkorrak eragin ditzakete gidatzean, eta arrisku-faktore horrek harremana izan dezake trafiko-istripu ugarirekin. Zenbait azterketaren arabera, oldarkortasunak nabarmen egin du gora azken urteotan; baina ez hori bakarrik, izan ere, Europako batez besteko gidarien berezko jarrera bihurtzera irits daiteke.

Azpimarratzekoa da oldarkor gidatzearen kontzeptuak barne hartzen dituela bai hitzezko adierazpena, bai adierazpen fisikoa, bai ibilgailuaren erabilera bera.

Jarrera oldarkor horren eragina balioesteko, hura eragiten eta areagotzen duten faktoreak ulertu behar dira, eta bereizi egin behar dira gidariaren mendekoak, barne-faktore deritzenak, edo kontrolatu ezin diren kanpoko inguruabar zehatzak, kanpo-faktore deritzenak.

Barne-faktoreak: Zenbait faktore bereiz daitezke haien barruan:

Egoera emozionala eta nortasuna: pertsona batzuk, nortasunaren ezaugarri jakin batzuen eta bizitzako garaiaren arabera, beste batzuek baino errazago izaten dituzte zirkulazio-istripuak. Horregatik aipatzen da “istripua izateko aldez aurretiko joera”. Ildo horretan, oldarkor jokatzeko joera handiagoa duten pertsonek errazago interpretatuko dute besteen jokabidea mehatxu gisa.

Egozteak: errepidean gertatzen diren egoerei buruz egiten den interpretazioa erabakigarria da ondorengo erreakziorako. Horregatik, ezinbestekoa da kontuan izatea egozte horiek ez direla beti zuzenak eta, horrela, liskar-maila murriztea.

Enpatia-falta: enpatia faktore erabakigarria da errepideko gatazken prebentzioan. Eraginkortasun handiagoz gidatzea sustatzeaz gain, lagungarria da beste erabiltzaileen mugimenduei aurrea hartzeko, egoeren kudeaketa positiboa eginez, besteen ekintzak errazten baititu.

Inpunitate- eta anonimatu-sentsazioa: gidatzean sortzen den anonimatuari esker, sen primarioak azaleratu daitezke, eta gerta daiteke errepideaz bestelako esparruetan kontrolatuko liratekeen zenbait bulkada ez erreprimitzea.

Kanpo-faktoreak: oldarkor gidatzearekin harremana duten kanpo-faktoreek kontrolatu ezin diren egoerak aipatzen dituzte; batez ere, zirkulazioa, presa izatea, aparkalekurik ez aurkitzea, inguruko zarata eta tenperatura desegokia. Gidarien erdiek baino gehiagok gidatzeko estiloa aldatzen dute arrazoi horiengatik. Egoera horiek frustrazioa eragiten dute, eta, ziurrenik, jarrera oldarkorragoak izatera bultzatzen dute.

Ondorioak:

Jarrera oldarkorrek biktimadun istripu bat izateko arriskua areagotzen dute. Gidariaren jokabidea zenbait motibazio pertsonalek bideratzen dute, eta egiten dituen aukerak erabakigarriagoak dira gidatzeko jardueraren ezaugarri zehatzak baino.

Aurreko guztia kontuan hartuta, eta kasu bakoitzaren inguruabarrak bakarrak izan arren, badira zenbait aholku oldarkortasuna hobeto kontrolatzeko eta, hartara, arriskuak murrizteko.

Kontzientzia osoz gidatzea, arreta gure jokabidean jarriz.
Kontrolatu daitezkeen faktore guztiak (sor litezkeen auto-ilarak, tentsioak ibilgailuaren barruan, zarata, tenperatura…) albait gehien doitzea.
Jabetzea haserre-mailak gora egiten jarraituko duela, eta arnasketa- edo erlaxazio-teknikak aplikatzea, haserrea kontrolatu ahal izateko.
Beste gidarien inguruabarrak ez epaitzea. Gidatzeko orduan izaten den tolerantzia lantzeak murriztu egingo du frustrazio-maila.
Gidatzeko arauak errespetatzea: horrela, istripuak saihesteaz gain, liskar-giroa kontrolatua izango duzu.

10 martxoa, 202310 martxoa, 2023-(e)an

Asistentziaren kalitatea Mutualiaren 2022ko osasun-zerbitzuetan

Pazientearen esperientzia onerako funtsezko elementuak

Mutualiaren osasun-zerbitzuetan, asistentziaren kalitatea funtsezko elementua da pazienteak esperientzia ona izan dezan. Hainbat faktoreren bidez lortzen da hori, hala nola itxarote-denbora, informazioa, osasun-arloko pertsonek ematen duten tratua, instalazio onak eta erabiltzailearen balorazio orokorra.

Itxarote-denbora alderdi kritikoa da asistentziaren kalitatean. Pazienteek azkar eta eraginkortasunez artatuko dituztela espero dute, eta, beraz, garrantzitsua da kudeaketa-sistema bat izatea itxarote-denborak murrizteko eta pazientearen gogobetetasuna hobetzeko; azken item horretan 8,46ko batez besteko nota lortu dugu.

Pazienteari ematen zaion informazioa ere garrantzitsua da. Pazienteek informatuta egon behar dute beren osasun-egoeraz, egingo zaizkien prozedurez, emango zaizkien sendagaiez eta tratamenduaren beste edozein alderdi garrantzitsuz. Informazioari esker, pazienteak bere zaintzari buruzko erabaki informatuak har ditzake eta errekuperazioan modu aktiboan parte har dezake. Gainera, informazioak pazientearen estresa eta antsietatea murrizten laguntzen du, eta horrek, aldi berean, haren gogo-aldartea eta errekuperazioa hobetu ditzake; item horretan lortutako puntuazioa 8,67koa da.

Pertsonek emandako tratu ona ere garrantzitsua da. Hau da, atseginak eta profesionalak izatea, eta paziente bakoitzari arreta pertsonalizatua eskaintzea. Beste era batean esanda, pazienteek sentitzea errespetuz eta begikotasunez entzuten, artatzen eta tratatzen dituztela: batez beste, 8,9ko nota.

Instalazio onak ere funtsezkoak dira kalitaterako. Errekuperatzeko giro segurua, garbia eta erosoa bermatzea, ekipamendu moderno eta irisgarriekin: 8,97ko puntuazioa.

Azkenik, erabiltzailearen balorazio orokorra dugu, gure osasun-zerbitzuen asistentzia-kalitatearen adierazle gisa. Pazienteak dira jasotzen duten arretaren kalitatearen ebaluatzailerik onenak, eta, beraz, garrantzitsua da iritziak eta iradokizunak jasotzea eta kontuan hartzea, asistentziaren kalitatea etengabe hobetzeko. Item horrek 8,65eko emaitza lortu du.

Zerbitzuen puntuazioari dagokionez, 3.778 inkesta egin ondoren, nabarmentzekoa da Ospitalizazioko eta Errehabilitazioko zerbitzuetan lortutako balorazioa (9,58 eta 8,83, hurrenez hurren), eta, ondoren, Kontsulten eta Larrialdien zerbitzuetan lortutakoa (10etik 8,5etik gora haiek ere).

Laburbilduz, asistentziaren kalitatea funtsezkoa da pazienteari esperientzia ona emateko. Itxarote-denbora, informazioa, tratu ona, instalazio onak eta erabiltzailearen balorazio orokorra funtsezkoak dira asistentziaren kalitate hori lortzeko.

Aldi berean, gogobetetasunari lotutako funtsezko adierazle bat ere neurtzen dugu, beharrezkoa bezeroaren ibilbidea ezagutzeko eta ulertzeko eta, horrela, haren fidelizazioa lortzen lagunduko duten harreman iraunkorrak garatzeko. NPSaz ari gara, hau da, gomendatze-garbiaren indizeaz. Adierazle hori galdera bakarrari ematen zaizkion erantzunetan oinarritzen da:

Zein da Mutualiaren zerbitzuen gomendatze-maila?

Indize horren puntuazioa kalkulatzeko, kenketa bat egin behar da: segurtasun osoz gomendatuko luketen inkestatutako pertsonen ehunekoa (sustatzaileak: 9 eta 10eko puntuazioa eman dutenak) ken inoiz gomendatuko ez luketen pertsonen ehunekoa (gaitzesleak: 0tik 6ra bitarteko puntuazioa emandakoak). Pertsona pasiboak (7 eta 8ko puntuazioa eman dutenak), besterik gabe, asebetetako pertsonak dira eta ez dira azken kalkulua egiteko erabiltzen. Horrek –% 100etik % 100era bitarteko puntuazioa sortuko du.

Adierazle horrek laguntzen digu jakiten ea gehiago diren gomendatzen gaituzten pertsonak alderantzizkoak baino. Gure osasun-zerbitzu guztien batez besteko NPSa % 51,25ekoa da; datu ona da, indize horrek eskatzen duen eskakizun zorrotza kontuan hartuta, indize hori negatiboa ere izan baitateke.

Azkenik, gomendatze-ehunekoa dugu, eta galdera horretan 9 eta 10 eman ziguten pertsonetan oinarritzen da. Horren arabera, gure erabiltzaileen % 62,08ren iritziz zerbitzu bikaina dugu.

Aipatutako alderdiak hobetzeko lanean jarraitzeko konpromisoari eusten dio Mutualiak, era horretan gure erabiltzaileei kalitatezko arreta eskaini ahal izateko.