Hilabetea: martxoa 2017

Kepa Bilbao

Auzitegi Gorena: Irizpide baten arabera langilea misioan dagoen bitartean beti dago lan egiten eta lantokian, zerbitzu-prestaziotik kanpoko denbora, atseden hartzekoa edo jarduera pribatu edo pertsonaletarako denbora kontuan hartu gabe. Bada, irizpide hori ezin da egokitzat jo.

Auzitegi Gorenak EAEANren iritzia zuzendu du 2017ko otsailaren 7ko Epaiaren bidez, eta epaitegi horren erabakia atzera bota du. Bertan, laneko istripu bezala aitortu zen lekualdatutako langile baten heriotza, hotelean atseden hartzen ari zenean, zera ulertu zuelako: «gertakaria misioko laneko istripu bat izan zen, kontuan hartuta bere ohiko ingurunetik kanpo egoteagatik eta laneko presioagatik ez zuela osasun-laguntzarik eskatu eta hotelean geratu zela, lanegunaren hasieran zituen sintomei eta horien bilakaerari jaramonik egin gabe».

Gertakariak langilea beste lankide batzuekin bere ohiko lan-zentrotik kanpoko herri batean zegoenean jazo ziren. Egun hartan ez zen gosaltzera joan eta logelara joan zitzaion lankideari esan zion ez zela ondo sentitzen eta gelan geratuko zela. Geroago logelan aurkitu zuten hilda, eta heriotzaren kausa biriketako edema akutua eta fibrilazio aurikularra izan zela ebatzi zen, arrisku-faktoreak zituen pertsona baten kasuan (kolesterol altua, obesitatea, tabakismoa, etab…).

Auzitegi Gorenak 2007ko martxoaren 6an emandako Epaiko irizpideari eutsi dio (gero 2009ko urriaren 8an eta 2013ko irailaren 16an berretsia):

«Misioko istripuaren ideia laneko istripuaren modalitate jakin bezala onartu da Sala honen doktrinan. Bertan, langilea lekualdatu egiten da enpresak agindutako jarduera bat egiteko. Misioak, beraz, langileak emandako zerbitzu-prestazioarekin lotutako bi elementu hartzen ditu barnean: 1- Misioa betetzeko lekualdaketa eta 2- Misioaren xede den lana egitea. Lekualdaketak in itinere istripuen antzerako babesa dauka, lekualdaketa lesiorako ezinbestekoa izan daitekeen neurrian babesten delarik. 1988ko abenduaren 26ko Epaian landu zen kasuan, esate baterako, langile batek ezin izan zuen behar bezalako osasun-arreta jaso hegaldi batean asma-atake bat izan ondoren, eta horrek bihotz-gutxiegitasuna eragin zuen. Hortaz, lekualdaketarik izan ez balitz, ez zatekeen kaltea ekarri zuen emaitza gertatuko. Misioko lana egitean jazotako istripuei dagokienez, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorreko 115.1 artikuluko araubide normala aplikatzen zaie. Alabaina, misioan gertatzen den orok ez du ezinbesteko loturarik lanarekin, lekualdaketa ez bada edo lan-jarduera gauzatzea ez bada. Horrela, 1983ko otsailaren 10eko Epaian ez zen lan-istriputzat jo misioan Nigerian zen langile baten heriotza; igandez hil zen, atseden-egunean, Badagryko hondartzan bainatu eta gero itota. Era berean, 1986ko martxoaren 17ko eta 1986ko uztailaren 19ko Epaiek ez zituzten lan-istriputzat jo miokardio-infartuaren ondorioz hildako langile batzuen heriotza, hotelean atseden hartzen ari zirenean hil zirelako eta ez zelako harremanik aurkitu egiten ari ziren lanaren eta izandako bihotzeko lesioaren artean.

Bestelako irakurketa bat egiten da beste epai batzuetan (esaterako, 1988ko apirilaren 14koa edo 1998ko maiatzaren 4koa), baina ebatzitako kasuetako inguruabar bereziak direla eta: lehen kasuan –bilera batean parte hartzen ari zen zuzendari batek izandako infartua–, bihotzekoa bera, misioarekin ez baina “estres handiko” lan-egoerarekin lotu zelako; eta bigarrenean lesioa langileak gidatu beharreko ibilgailuan gertatu zelako, atseden hartzen ari zenean eta lankide bat gidatzen ari zenean. Irizpide baten arabera langilea misioan dagoen bitartean beti dago lan egiten eta lantokian, zerbitzu-prestaziotik kanpoko denbora, atseden hartzekoa edo jarduera pribatu edo pertsonaletarako denbora kontuan hartu gabe. Azaldutako doktrinaren arabera, irizpide hori ezin da egokitzat jo».

Eta aztertu egiten du zer den lan-denbora, zer lanerako prest egoteko denbora eta zer atsedenerako denbora:

«2002/15/EE Zuzentarauak lan-denbora, lanerako prest egoteko denbora eta atsedenerako denbora bereizten ditu. Lehenengoan, langilea lantokian dago, enpresariaren aginduetara, ohiko lanak egiten, funtzio osagarriak betetzen edo zamalanetako itxaronaldietan. Lanerako prest egoteko denboran, langilea ez dago lantokian, baina prest dago lana hasi edo berrabiarazteko jaso litezkeen aginduei erantzuteko.

Lanerako prest egoteko denbora hori “etenaldi edo atseden-denborari” kontrajartzen zaio, definizioz. Aztertutako kasuan lesioa atseden-denboran gertatu da; atseden hori, lan-motaren baldintzen ondorioz, langilearen ohiko eremu pribatutik kanpo egiten da, baina ez da lan-denborarekin nahasten, horrek dituen askotariko definizioei dagokienez eta, ondorioz, ez dago jasota Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 115.3 artikuluko presuntzioan; presuntzio horren oinarria lantokian eta lan-garaian gertatutako lesioa lan-jarduerarekin lotuta egoteko probabilitatearen estimazioa da, eta hori, jakina, ezin da gertatu langilea, lan-orduetatik kanpo, hotelean atseden hartzen ari denean».

Amaitzeko, zera dio Auzitegiak: krisi kardiakoa hoteleko gelan dagoenean izan du, atseden-orduetan, ondoezik esnatu zen egun batean, eta lanera joan ez zela. Hortaz, Auzitegiak ebazten du «ezin esan daitekeela in itinere istripu bat izan denik, presuntzioaren arabera ez delako laneko istripurik izan, ez delako frogatu egindako lanaren eta heriotza eragin duen gaixotasunaren artean loturarik dagoela edo gaixotasunaren kausa egindako lana izan zela».

Susana Castaños del Molino. Mutualiako Aholkularitza Juridikoko eta Betetze Korporatiboko zuzendaria

Bideoa

Iragan martxo osoan zehar egin dira Ahots Eskolaren tailerrak, Mutualiak azken hiru urteotan Euskadiko hiru probintzietan egin duen bezala.  2017 honetako lehen deialdiak izan duen harrera bikaina izan dela esan dezakegu. Taldeak beterik, eta bertaratuen aldetik balorazio oso positiboa. Irakasleak, telefonistak, komertzialak eta antzeko lanbideetakoak erakarri ditu gehien bat prestakuntza praktiko honek.

Aurreko aldietan bezala, Alfonso Muñoz Etxeberria jaunak, prestakuntzan eta ahotseko arazoen arretan eskarmentu handia duen logopedak eskaini ditu eskolak.

Doako eta talde txikietarako jardunaldi hauetan, ahots-teknika landu dute modu praktikoan. Eskola hiru saiotan banatuta dago, astean bat, eta saio bakoitza bi ordukoa da.

Aurten, oraingoz, Ahots Eskola hauek programatu dira data hauetan:

Martxoaren 7an, martxoaren 8ko emakumearen nazioarteko egunaren ospakizuna zela eta, Galiziako XUNTAk MUTUALIA gonbidatu zuen Santiago de Compostelan egindako LIDER-A – Avanzando en Igualdade jardunaldian Berdintasunaren eta Kontziliazioaren alorreko bere jardunbide egokien berri ematera.

Hurrengo egunean, martxoaren 8an, albistea jaso zuten tokiko egunkariek:

O titular da Xunta, Alberto Núñez Feijóo presidiu a clausura da xornada ‘Lidera. Avanzando en igualdade’, con motivo do Día Internacional da Muller.

Feijóo anuncia a aprobación do I Plan galego de conciliación e corresponsabilidade, co obxectivo de que mulleres e homes gocen e exerzan os mesmos dereitos e responsabilidades E dun novo plan para a igualdade centrado na educación, no emprego e na vida social e familiar

En materia de violencia de xénero, incide na necesidade da implicación social

 

 

Hitzaldian, nabarmendu zuen «Galiziak emakume-izena duela» eta «Galizia modernoa emakumeen obra bat dela» eta ondoren banan-banan aipatu zituen LIDER-A Avanzando en Igualdade jardunaldian parte hartu zuten emakume guztiak. Horien artean zegoen CRISTINA MENDIA, Mutualiaren ordezkaria. Geurea Berdintasuna, Aniztasuna eta Kontziliazioa integratuta dituen enpresaren eredua izan zen, eta interesa piztu zuen inguruko enpresen ordezkarien artean.

Matilde, Estefanía, Toñi, Blanca Esther, Virginia, Cristina, Carmen, Laura, Ana Belén, Margaret, M. José, Leidy Yuliana, Gloria, Dolores, Erika… Eta horrelaxe irakurri ziren ozen, banan-banan, hogei emakumeren izenak «Zirgari Sarien» II. edizioan.  Aurtengo genero-indarkeriaren biktimen izenak dira.

Bizkaiko Foru Aldundiak eta BBK-k ematen dituzte sari hauek, eta lurralde historiko horretan emakumeen eta gizonen arteko berdintasunaren alde lanean diharduten pertsona, erakunde eta enpresen ahaleginak omendu nahi dituzte.

MUTUALIAren izenean ezin izan zen bertan izan Cristina Mendia, gure Berdintasuneko zuzendaria, Santiago de Compostelan baitzegoen Galiziako Xuntak gonbidatuta, eta hortaz Víctor Echenagusia, Jesús Ruiz Armiño eta ni neu (Gema Olea) joan ginen martxoaren 7an, emakumearen nazioarteko egunaren bezperan, BBK aretoan ospatu zen ekitaldira.

Baina, zergatik Zirgariak?  Azalpena benetan interesgarria da.

Sari hauek XIX. mende amaierako Zirgariengandik hartu dute izena.  Haien lana salgaiez beteriko gabarrak (burdina, ikatza, artilea, bakailaoa) mugitzea zen. Horretarako, beren gorputzera lotutako soka lodi batzuk (zirgak) erabiltzen zituzten.  Jarduera hori Bizkaian egiten zen, ibaiertzetan, Olabeaga eta Zorrotza artean. Esplotatutako langileak ziren, eta lan gogor eta latza egiten zuten, beren segurtasun fisikoa arriskuan ipiniz. Idiak erabiltzea baino merkeagoa zen.

Zirga metafora bat da ere, hau da, aurrera egitea eragozten dien soka, ahalegin handiagoa egitera behartzen dituena. Izan ere, hain agerikoa ez bada ere, emakumeek soka batetik tiraka jardun behar dugu oraindik ere, eta ahalegin handiagoa egin behar dugu gizonen emaitza bera lortzeko.

Bide batez, aipatu behar dugu duela aste batzuk Bilboko Udalak «Zirgarien kaia» izena eman diola Olabeagako kaiari, emakume horien memoria berreskuratuz eta daukan balioa aitortuz.

Azalpen horiek emanda, hauek izan ziren kategoria desberdinetako saridunak:

• Ibilbide guztia omentzeko ohorezko saria: Carmen Bernabé.

Deustuko irakaslea, genero-ikuspegia duten azterlan teologikoen aitzindaria.               Gainera, eliza katolikoan eta gizartean oro har berdintasunaren alde egiten duten elkarteak eta erakundeen sorrera eta garapena sustatu ditu.

• Emakumeen aurkako indarkeriari aurre egiteko lana: Clara Campoamor elkartea. 

Ibilbide luze eta zabaleko erakunde honek emakumearen eskubideak defendatzen ditu horiek betetzen ez direnean, hala lan-munduan, osasunean, kulturan edo familian nola sexu-delitu eta erasoen biktima diren emakumeen babesgabetasunaren aurrean.

• Ahalduntzea eta balioak aldatzea: Pikara Magazinea.

2010ean sortua, kalitateko kazetaritza digitaleko proiektu bat da eta genero-ikuspegia eta konpromiso soziala ditu.  Feminismoa da mundua azaltzeko erabiltzen duten tresna.

• Erantzunkidetasuna eta kontziliazioa: Ex aequo (elkarrekin) Servicios Sociales Integrados taldearentzat eta Ingeteamentzat. 

SSIk ahalduntzeko eta beren lana duintzeko aukera man die emakume langileei, pertsonen arretako zainketa-lanen aitorpenaren bidez.  Gaur egun, 450 langile ditu: lantalde horren % 98 emakumeak dira eta horietako % 34 eskubide guztiak dituzten kooperatibistak. Rol eta eskema patriarkalak saihesten dituen kudeaketa eta lidergo-eredu bat aplikatzen dute.

Ingeteam ingeniaritza elektrikoko enpresa bat da eta 3500 langile ditu batez beste. Familia-erantzukizuneko enpresaren sariak lortu ditu, Berdintasunerako eta Kontziliaziorako barne-planak ditu, bai eta Berdintasun eta Kontziliazio Sail bat ere, enpresaren egituraren barruan. Gainera, malgutasunaren aldeko neurriak hartu ditu denborari, espazioari, baimenei eta lizentziei dagokienez, beste neurri batzuen artean.

Ekitaldiari hasiera eman zion Teresa Laespadak, Enplegua, Gizarte Inklusioa eta Berdintasuna Sustatzeko Saileko foru-diputatuak. Bere hitzaldian eskerrak eman zizkien emakume aitzindariei, anonimoak izan zein ez, berdintasunaren bideko lanari ekiteagatik. Alabaina, gogora ekarri zuen BENETAKO berdintasuna, hitz larriekin, lortzeke dugula oraindik eta kristalezko teilatua gainditu behar dugula.  Hau da, soldata-arrakala deuseztatzea, lan egiten dugun erakundeetako hierarkiaren postu gorenetara iristea, familia-erantzunkidetasuna ezartzea, justizia egiteko beste neurri batzuen artean. Era berean, gizonak animatu zituen, emakumeokin bat egin dezaten berdintasun hori eraikitzeko.

Unai Rementería Bizkaiko ahaldun nagusiak ekitaldia itxi zuen, esanez asko dagoela egiteko, baina egin egin behar dela.

Nabarmentzeko da, halaber, Miren de Miguel euskal sopranoaren emanaldia: Pucciniren Toscaren pasarte bat eta Oi Pello Pello eta Freedom kantuak abestu zituen.

Zorionak sarituei!