Azaroaren 5ean (osteguna), Mutualiaren app berria estreinatuko dugu. Orain, zuzenean ordaintzeko atal bat, osasun eta bidaien arloko berritasunak eta diseinu erabat berritua ditu.
App berrituaz gain, gure bulego birtualak (estraneta) zuzenean ordaintzeko atal berri bat izango du. Hobekuntza horri esker, autonomoak kudeatzen dituzten aholkularitza-enpresek erraz asko bete ahal izango dituzte behar diren inprimakiak, eta egiteko geratuko den gauza bakarra autonomoak berak sinatzea izango da. Horrela, prozesua arintzen da eta ordainketak errazago kudeatzen dira.
Apparen berritasun nagusiak:
Zuzeneko ordainketa
Zuzenean ordaintzeko atal bat estreinatuko dugu, kudeaketak sinplifikatzeko:
Eskatu ordainketak azkar eta erraz asko.
Erantsi dokumentazioa eta egin eskaeren jarraipena toki bakar batetik.
Urratsez urrats gidatuko zaitugu berrespenera arte.
Bidaiak
Kudeatu zure joan-etorriak.
Kontsulta: taxi onartuen zerrenda.
Berretsi erreserba: aukeratu jasotze-ordua eta -minutua, aldatu helbidea beharrezkoa bada eta gehitu iruzkinak. Appak egiaztatuko du helbidea bat datorrela zure posta-kodearekin.
Erreserbatu ondoko aukerak:
Erreserba bertan behera uztea: Berrestea eskatu ondoren, eskaera zer denbora-tarterekin egiten dugun, bertan behera geratuko da erreserba.
Erreserba aldatzea: aldatu ordua edo helbidea, betiere zure posta-kodearekin bat baldin badator.
Osasuna
Erradiografiak eta bestelako dokumentu medikoak kontsultatzea askoz ere errazagoa da orain:
Eskura dauden erradiografien zerrenda: ikus itzazu klik bakar batekin.
Zuzenean ikustea: erradiografia bakoitza nabigatzailearen beste fitxa batean irekiko da, errazago kontsultatzeko.
Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalak prozedura bat abiarazi du amiantoaren eraginpean egon diren pertsonek konpentsazio ekonomikoa eskatu ahal izan dezaten. Material horren eraginpean egon direnek pairatutako osasun-kalteak errekonozitzea eta, ahal den neurrian, konpontzea da laguntzen xedea.
Joan den irailaren 18az geroztik, amiantoaren biktimek konpentsazio-funtsean aurreikusitako dirulaguntzak eskuratzeko behar den ziurtagiriaren eskaera izapidetu dezakete. Eusko Jaurlaritzaren Osasun Sailaren aginduak amiantoaren eraginpean egotearen ondoriozko patologiak egiaztatzeko prozedura zehazten du. Gainera, kaltetutako pertsonei dagozkien konpentsazio ekonomikoak eskuratzeko aukera ematen die. Hona eskaerak aurkezteko moduak: modu elektronikoa, euskadi.eus atariaren bidez, eta aurrez aurre, Zuzeneanen Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako egoitzetan. Eskaerarekin batera, ekainaren 17ko 483/2025 Errege Dekretuan zehaztutako dokumentazioa aurkeztu behar da. Izapidetze-prozedurak hiru hilabeteko gehieneko epea du eskaera erregistratzen denetik kontatzen hasita.
Iktusa inpaktu sozial handia daukan gaixotasuna da, eta urriaren 29a Iktusaren Mundu Eguna da. Freno al Ictus Fundazioak honako datu hauek eman ditu:
120.000 kasu erregistratzen dira urtero.
Lehen heriotza-kausa da emakumeen artean eta bigarrena orokorrean.
Lau pertsonatik batek iktus bat izango du bere bizitzan.
Desgaitasun hartuaren lehen kausa da helduetan.
Aurreikusten denez, 2035erako, % 35 areagotuko dira iktus-kasuak.
Zifra horiek gorabehera, berri ona da iktusa prebeni eta trata daitekeela. Freno al Ictus fundazioak nabarmentzen duenez, iktus-kasuen % 90 saihets daitezke bizi-ohitura osasungarriak hartuta.
Prebentzioa eta MutualiaOn! eredua
Mutualiak prebentzio-kultura eta bizi-estilo osasungarria sustatzen ditu. Osasuna zaintzeko gure metodologiaren bidez, hots, MutualiaOn! ereduaren bidez , tresnak eta aholkularitza eskaintzen dizkiegu langileei eta enpresei.
Iktusa prebenitzeko, arrisku-faktore nagusien kontrako neurri aktiboak hartu behar dira. Hona arrisku-faktore nagusiak: diabetesa; presio arteriala; kolesterola; sedentarismoa; tabakoa, alkohola eta drogak kontsumitzea; estresa eta osasun emozionala.
Bizi-estilo osasungarria izateko, hauek egin behar ditugu:
Dieta osasungarri eta orekatua izan.
Tabakoa eta drogak utzi eta alkohol gutxiago kontsumitu.
Osasun emozionala zaindu eta estresa saihestu.
Jarduera fisikoa egin eta sedentarismoari aurre egin.
Ariketa fisikoa: «polipilula»
«Ariketa sendagaia da» kontzeptuaren arabera, ariketa fisikoa tresna terapeutiko efikaza da. Ebidentzia zientifikoak frogatu duenez, ariketak onura egiaztatuak ditu 26 gaixotasun kronikotan eta, iktusaren kasu zehatzean, ariketa egiteak heriotza-tasa murrizten eta depresio-, antsietate- eta estres-sintometan eragiten du.
Jarduera fisikoa progresiboa eta jarraitua bada, onura gehiago izango ditugu. Mutualiak gutxieneko dosi efektiboa gomendatzen du; hots, «150+2 ariketa-errezeta».
Ariketa aerobiko moderatua egitea astean 150 minutuz (ibiltzea, bizikletan ibiltzea, eta abar).
Indar-entrenamendua egitea bi egunetan: Zortzi eta hamar ariketa arteko bizpahiru saio egitea astean, muskulu-talde handiak ardatz hartuta.
Azkar jardun
Halako bat-bateko sintomarik ikusiz gero:
Aurpegiko paralisia
Indarra galtzea gorputz-adarraren batean (hanketan, besoetan edo bietan)
Mutualiak era aktiboan parte hartu du Espainiako Kalitate Asistentzialeko Elkartearen (SECA) XLI. kongresuan eta Madrilgo Kalitate Asistentzialeko Elkartearen (AMCA) II. kongresuan. Madrilen izan da urriaren 22tik 24ra bitartean.
Aurten, kalitate asistentzialari buruzko ezagutzen eta esperientzien trukerako topagune horren leloa “Kalitate asistentziala: eraldaketa sanitarioaren oinarria” izan da.
Mutualiak azken urteotako kongresuetan presentzia jarraitua izan du, eta hainbat mahaitan parte hartu du eta hainbat komunikazio aurkeztu ditu, asistentzia sanitarioaren kalitateari buruzko proiektu berriak eta jardunbide egokiak ezagutarazteko.
Miguel Ulibarrena, Mutualiaren Kudeaketa Sanitarioko eta Kanpo Asistentzia Sanitarioko zuzendariak “Gizarte Segurantzarekin elkarlanean diharduten mutualitateen benchmarkinga: zentro anitzeko azterketa eta kalitate sanitarioaren estandarrak” mahai-inguruan parte hartu du, eta hitzaldi hau eman: “Mutualiako asistentzia sanitarioa pertsonalizatzea”. Mahaian, halaber, mutualitateen kalitate asistentziala ebaluatzeko kalitate-estandar jakin batzuk proposatu dituzte, eta pazientearen segurtasunari erasan dioten gertaeren intzidentziari buruz mutualitateen multzoan egindako baterako azterketaren emaitzak aurkeztu.
Orobat, bi ahozko komunikazio luze aurkeztu dituzte:
Susana Urrutia, Mutualiako Ospitaleko farmazialariak“Gertakariak jakinarazteko sisteman jasotako komunikazioen analisia, 2022-2024 aldia” aurkezpena egin du.
Gemma del Pozo, Mutualiaren Pakea klinikako erizainak “Gure ezagutzak eguneratzen. Elkarlaneko prestakuntza esperientzia bat erizaintzan” komunikazioa aurkeztu du.
Beste atal batean ere izan da zer nabarmendu; esaterako, Mutualiako asistentzia sanitarioan ardaztutako komunikazio laburren aurkezpen hauek:
Cristina Perucho, mediku errehabilitatzaile eta Mutualiako Asistentzia Sanitarioa Pertsonalizatzeko Batzordeko arduradunak, komunikazio-trebetasunetan prestatzeak asistentziaren pertsonalizazioan duen eraginari buruzko ondorioak azaldu ditu.
Aymara Ruiz, Mutualiako Kanpo Asistentzia Sanitarioko administrariak osasunaren arloko komunikazio-trebetasunei buruzko online bikaintasun-ikastaroa aurkeztu du.
Mutualiak SECA kongresuan parte-hartzeak areago indartzen du kalitate asistentzialarekin eta pazientearen segurtasunarekin hartutako konpromisoa, haren profesional sanitarioen prestakuntza, ikerketaeta konpromisoari esker.
Joan den urriaren 14an, lan-eremuan indarkeriari eta jazarpenari buruzko jardunaldi teknikoa egin zen, Mutualiako Prebentzio Aholkulrtizak antolatuta.
Jardunaldiaren helburua izan zen ezagutzak eta tresnak partekatzea, erakundeen barruko edozein jazarpen-egoera prebenitzeko eta desagerrarazteko, eta, hala, legezko betebeharrak betetzeko.
María Inés Álvarez Vázquez, Osalaneko zuzendariorde teknikoa; eta Manuel Velázquez, Lan eta Gizarte Segurantzako ikuskatzailea eta Jazarpenaren eta Diskriminazioaren Euskal Behatokiko kidea izan genituen solaskide. Ines Alvarezek enpresentzat ezinbestekoak eta desiragarriak ziren eskakizunak azaldu zituen, eta Manuel Velazquezek, laneko jazarpenaren eta indarkeriaren tratamenduaren aldegi legeak aurkeztu zituen.
Ondoren, hainbat enpresaren laneko indarkeria eta jazarpena prebenitzeko eta haien aurrean jarduteko esperientzia eta prozeduren ezarpena ezagutu ahal izan genuen: Fernando Jimeno Bagüés , Smurfit Westrock enpresako HR Manager; Mikel Escriche Iturrate, AZTI enpresako lan-harremanen arduraduna; eta Miren Fernández Mujika, Mutualiako Pertsonen Garapenerako zuzendaria.
Azkenik, Mutualiako Prebentzio Aholkularitzak ”Lan-eremuan indarkeriaren eta jazarpenaren aurkako prebentzio eta jarduera integralerako prozedura” aurkeztu zuen. Prozedura enpresa txiki eta ertainei zuzenduta dago, indarkeriarekin lotutako definizioak eta araudiak biltzen ditu, eta egungo legedia betetzen eta lan-eremuko edozein indarkeria-mota modu egokian kudeatzen lagunduko du.
Urtero egiten da, urrian, 43. astean. Ekimenak sentsibilizazioa sustatzen du, bai eta laneko segurtasuna hobetzeko jardunbide egokiak ezartzea ere. 2025ean, 2023-2025eko kanpainak jarraitzen du. Digitalizazioa, osasun mentala, arrisku klimatikoak eta beste erronka batzuk jorratuko ditu, prebentzio aktiboari eta langileak inplikatzeari lehentasuna emanda, eta helburua da emaitzak iraunkorrak izatea.
Zertan datza?
Teknologia digitalak azkar ari dira aurrera egiten, eta gizartea eta eguneroko lana eraldatzen ari dira. Aukerak eskaintzen dituzte, baina arriskuak ere sortzen dituzte laneko segurtasun eta osasunean. Laneko Segurtasun eta Osasunerako Europako Agentziaren 2019ko ESENER inkestaren arabera, Europako enpresa gehienek teknologia digitalak erabiltzen dituzte, baina % 24k bakarrik eztabaidatzen dituzte horiek langileen segurtasun eta osasunean dituzten inpaktuak.
Aukerak eta arriskuak
Digitalizazioak laneko segurtasuna eta osasuna hobetzen ditu, zeregin arriskutsuak automatizatzen direlako, laneratzea errazten du eta arriskuak hobeto monitorizatzeko aukera ematen du. Telelanak indarkeriaren eta abusuen eraginpean egoteko aukera murrizten du eta malgutasun eta autonomia handiagoak eskaintzen ditu.
2022ko OSH Pulse inkestaren arabera, Europako langileen % 19,2k lan-giroa kontrolatzeko erabiltzen dute teknologia, eta % 7,4k bizi-konstanteak monitorizatzeko.
Bada erronkarik, nolanahi ere: jarraipen digitala, autonomia galtzea, lan-karga areagotzea, erabaki automatizatu bidegabeak, bakartze soziala, eta lanaren eta bizitza pertsonalaren arteko mugarik eza.
Ezinbestekoa da pertsonak ingurune digitalaren ardatz nagusitzat hartzea eta, arriskuak prebenitzeko, enpresen eta langileen arteko elkarlana sustatzea. Erakundeek arrisku horiek ebaluatu eta kudeatzeko legezko erantzukizuna dute. Gainera, eguneratuta egon behar dira eta prestakuntza egokia eskaini behar diete langileei.
Enpresen eta langileen arteko lankidetza efikazaren bidez heldu behar zaio arriskuen kudeaketaren gaiari; izan ere, horrela, digitalizazioak laneko segurtasun eta osasunaren gainean izan ditzakeen eragin kaltegarri posibleak identifikatu, analizatu eta arindu ahalko dira.
Gizakia ardatz duen ikuspegia hartzea.
Informazioa berdintasunez eskuratzea bermatzea.
Langileei teknologiaren arloko erabakietan kontsulta egitea eta langileak erabaki horietan inplikatzea.
Gardentasuna mantentzea tresna digitaletan.
Alfabetatze digitala eta prestakuntza sustatzea.
Digitalizazio arduratsurako ezinbestekoa da giza kontroleko ikuspegi inklusiboa. Gizakiek laguntza gisa hartu behar dituzte AA eta teknologiak erabakiak hartzeko; AAk eta teknologiek ez dute lan hori ordeztu behar. Segurtasuna eta osasuna diseinutik hartu behar dira aintzat, eta programatzaileak eta erabiltzaileak inplikatu behar dira.
Kanpainaren lehentasunezko eremuek gai hauek jorratzen dituzte: sistema digital adimendunak, pertsonak AA bidez kudeatzea, plataformetan lan egitea, zereginak automatizatzea eta urruneko laneko edo lan hibridoko ereduak.
Prebentzio Aholkularitzan, gure enpresa elkartuen esku jartzen dugu hainbat gairi buruzko dokumentazio garrantzitsua; besteak beste, hauek: merkataritza digitaleko plataformetako arriskuen eskuliburua gure webgunean edo jarduerak Mutualiaren campus birtualean. Interesgarriak izan daitezke aro digitaleko laneko arriskuak murrizten laguntzeko
Urriaren 16an Elikaduraren Munduko Eguna ospatzen da, nutrizioak ongizate indibidualerako eta jasangarritasun globalerako duen garrantziaz hausnartzeko gonbidapena egiten duen hitzordua.
Hainbat faktoreren ondorioz, esaterako, gatazkak, muturreko fenomeno meteorologikoak, krisi ekonomikoak eta gero eta handiagoa den desberdintasuna, presio gero eta handiagoa pairatzen dute funtsezko baliabideek, hots, lurrak, urak eta biodibertsitateak. Egunero kontsumitzaile gisa hartzen ditugun erabakiek zuzenean eragiten dute planetan, dieta osasungarria hautatzea, hondakin gutxiago sortzea eta lurzorua, ura, eta biodibertsitatea babestea keinu txikiak dira, bai, baina beti dira onuragarriak.
Zenbait azterketa zientifikok baieztatzen dutenez, elikadurak zuzenean eragiten du gizakiaren ongizatean, kontsumitzen ditugun elikagaiek ondorioak baitituzte osasunean, bizi-kalitatean eta lan-eremuan. Hori dela eta, garrantzitsua da elikaduraren auziari modu kontzientean eta orekatuan heltzea, produktu nutritiboak hautatuta eta dieta osasuntsu bat izateko gomendioak jarraituta.
Bada, Mutualian prestakuntza eta sentsibilizazioa sustatzen ditugu elikadura egokiaren garrantzia azpimarratzeko, eta, horretarako, prestakuntza programak antolatu eta eskuliburu espezializatu bat argitaratzen dugu. Era berean, urtean zehar zenbait infografia argitaratu ditugu elikadura osasungarriarekin lotutako oinarrizko kontzeptuak era errazean eta argian ulertarazteko.
Mutualian bat egiten dugu Elikaduraren Mundu Egunarekin, eta guztiei deia egiten dizuegu elikadura osasuntsu eta jasangarri baten alde urratsak egiteko, besteak beste, sasoiko elikagai freskoak hautatuz, hondakinak sortzea saihestuz, baliabide naturalak babestuz, lurzorua eta ura egoki erabiliz, eta biodibertsitatea babestuz.
Auzitegi Gorenaren Lan Arloko Salaren 2025eko uztailaren 2ko epaia (680/2025 zk., 201/2024 errekurtsoa) – Preskripzio epea eta iraungitze epea aldi baterako ezintasunen borondatezko hobekuntzen erreklamazioetan: urtebete edo bost urte?
Lan Zuzenbidearen eta Gizarte Segurantzaren esparruan, eztabaida jurisprudentzial garrantzitsua sortu du aldi baterako ezintasunen prestazioetan egindako borondatezko hobekuntzen erreklamazioei aplika dakiekeen preskripzio epearen auziak, Auzitegi Goreneko Lan Arloko Salak duela gutxi ebatzi duena aztertzen ari garen epaian, agerian utziz garrantzitsua dela preskripzioa eta iraungitzea bereiztea horrelako erreklamazioetan. Auzitegi Gorenak aztertutako kasu zehatzean, guardia medikoekin lotutako soldata-osagarriak izan dira eztabaidagai, haurdunaldiagatik aldi baterako ezintasun egoeran zen langile bat tarteko.
Bada, esan bezala, Auzitegi Gorenak enpresentzat eta langileentzat garrantzi praktiko nabarmena duen gai bat argitu du: aldi baterako ezintasunaren prestazioaren borondatezko hobekuntzak egiteagatiko diru-erreklamazioei aplikatu beharreko preskripzio-epearena. Uztailaren 2ko 680/2025 epaian, Lan Arloko Salak ezartzen du prestazioaren zenbateko zuzena ezbaian denean, zergatik eta hasierako kalkuluan zor ziren ordainsari kontzeptu guztiak sartu ez zirelako, erreklamatzeko epea bost urtekoa dela, eta ez urtebetekoa, Gizarte Segurantzarekin lotutako eskubide bat aitortzeko akzio bat delako, ez soldata erreklamazio soil bat.
Erabaki hori hartzea ekarri duen kasua, barneko mediku egoiliar batek Murtziako Osasun Zerbitzuaren aurka aurkeztutako demanda da. Langileak, haurdunaldiagatik aldi baterako ezintasunean zen bitartean (2019ko urtarrilaren 2tik abenduaren 30era), prestazioa hobetzeko osagarria jaso zuen. Aldiz, osagarri horretan ez zen sartu guardiak egiteagatik jaso ohi zituen ordainsarien batez besteko kopurua. Kontzeptu hori ere kalkulu oinarriaren parte izan behar zela iritzita, langileak erreklamazio bat jarri zion enplegatzaileari 2021eko martxoaren 22an, «lanerako ezintasun egoeran zen bitartean guardiak egiteagatik zegokion prestazioak hobetzeko kopuruarekin lotuta».
Bai Lan Arloko Epaitegiak bai Murtziako Justizia Auzitegi Nagusiak, erregutze-errekurtsoa aztertzean, langilearen eskaera baztertu zuten, preskripzio-salbuespena argudiatuta. Bi auzitegiek ulertu zuten erreklamazioa lan-kontratutik eratorritako akzioetarako urtebeteko epera lotuta zegoela, soldata-aldeekin lotutako erreklamazioa zela iritzita. Zenbatekoen sortzapenetik urtebete baino gehiago igaro zenez, ondorioztatu zuten akzioa preskribatuta zegoela.
Aldiz, Auzitegi Gorenak langilearen errekurtsoa onartu eta aurreko epaiak baliogabetu zituen, Gizarte Segurantzaren araudiaren interpretazio zehatza eskainiz egin ere. Auzitegi Goreneko Salaren arrazoibidearen gakoa Gizarte Segurantzaren Lege Orokorrean araututako bi figuren arteko bereizketa zuzena da: prestazioa aitortzeko eskubidea preskribatzea (53. artikulua) eta dagoeneko aitortuta dauden hilekoak jasotzeko eskubidea iraungitzea (54. artikulua).
Auzitegi Gorenak nabarmendu zuenez, langilearen erreklamazioa ez da behar bezala eta zenbateko zuzena aintzat hartuta aitortutako prestazio bat ez ordaintzeari buruzkoa, «baizik eta eskubidearen zati bat aitortu ez izanari buruzkoa». Hau da, hasiera batetik bertatik prestazioa nola osatu zen jartzen da ezbaian, ez baitzen kontzeptu guztiak aintzat hartuta osatu: auzi-jartzailearen arabera, aintzat hartu beharreko ordainsari-kontzeptu bat (guardiak), bidegabeki utzi zen alde batera.
Testuinguru horretan, aplikatu beharreko araua ez da Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 54. artikulua, zeinak urtebeteko iraungipen-epea ezartzen baitu jada aitortutako prestazio baten hilabete-sari mugaeguneratuak jasotzeko, baizik eta Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 53. artikulua, hau da, preskripzioari buruzkoa. Azken artikulu horrek prestazioak aitortzeko eskubidea arautzen du, eta bost urteko preskripzio-epea ezartzen du, prestazioa eragin duen egitatetik zenbatzen hasita. Gizarte Segurantzaren prestazio baten aldi baterako ezintasunaren borondatezko hobekuntza denez ezbaian dagoena, nahiz eta hobekuntza ordaindu behar duena enpresa izan eta ez langilea, preskripzio epea ezartzeko aplikatu beharreko araubide juridikoa Gizarte Segurantzaren Lege Orokorrean aurreikusitakoa da.
Azken batean, hasierako kalkuluan egindako akats batek sortutako alde bat erreklamatzen denez, eskubidea erabat aitortzeko akzio bat egikaritzen ari da, ez zor bat kobratzeko akzio soil bat. Erreklamazioa 2021ean jarri zenez, 2019ko aldi baterako ezintasun batekin lotuta, akzioa erabat indarrean zegoen ezarritako 5 urteko epearen barruan.
Ondorioz, Auzitegi Gorenak deklaratu zuen auzi-jartzailearen eskubidea ez zegoela preskribatuta, auzialdi- eta erregutze-epaiak baliogabetu zituen eta jarduketak jatorrizko epaitegira itzultzeko agindu zuen, irizpide-askatasun osoz gaiaren funtsari buruzko ebazpena eman zezan.
Garrantzitsua da azpimarratzea Auzitegi Nagusiak berak epaian gogorarazten duela Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 53. artikuluan jasotako muga garrantzitsu bat: aztertutakoa bezalako aitorpenen ondorio ekonomikoak eskaera egin aurreko hiru hilabeteetara atzeratzen dira, gehienez ere.
Laburbilduz, aipatutako epaiak garrantzi handiko doktrina bat finkatzen du: aldi baterako ezintasunen borondatezko hobekuntzak Gizarte Segurantzaren prestazioak dira, eta langileek bost urteko epea dute kalkuluan hautemandako aldeak erreklamatzeko, baldin eta uste badute oinarri arautzailea ez zela behar bezala osatu. Horrenbestez, epaia ikusita, enpresek izugarri arduratsuak izan behar dute osagarri horiek kalkulatzeko orduan, eta, etorkizunean kontingentzia ekonomikoak izatea saihesteko, bermatu behar dute langileari dagozkion ordainsari-kontzeptu guzti-guztiak barne hartzen dituztela.
Auzitegi Gorenaren Lan Arloko Salaren 2025eko uztailaren 2ko epaia (680/2025 zk., 201/2024 errekurtsoa) – Preskripzio epea eta iraungitze epea aldi baterako ezintasunen borondatezko hobekuntzen erreklamazioetan: urtebete edo bost urte?
Lan Zuzenbidearen eta Gizarte Segurantzaren esparruan, eztabaida jurisprudentzial garrantzitsua sortu du aldi baterako ezintasunen prestazioetan egindako borondatezko hobekuntzen erreklamazioei aplika dakiekeen preskripzio epearen auziak, Auzitegi Goreneko Lan Arloko Salak duela gutxi ebatzi duena aztertzen ari garen epaian, agerian utziz garrantzitsua dela preskripzioa eta iraungitzea bereiztea horrelako erreklamazioetan. Auzitegi Gorenak aztertutako kasu zehatzean, guardia medikoekin lotutako soldata-osagarriak izan dira eztabaidagai, haurdunaldiagatik aldi baterako ezintasun egoeran zen langile bat tarteko.
Bada, esan bezala, Auzitegi Gorenak enpresentzat eta langileentzat garrantzi praktiko nabarmena duen gai bat argitu du: aldi baterako ezintasunaren prestazioaren borondatezko hobekuntzak egiteagatiko diru-erreklamazioei aplikatu beharreko preskripzio-epearena. Uztailaren 2ko 680/2025 epaian, Lan Arloko Salak ezartzen du prestazioaren zenbateko zuzena ezbaian denean, zergatik eta hasierako kalkuluan zor ziren ordainsari kontzeptu guztiak sartu ez zirelako, erreklamatzeko epea bost urtekoa dela, eta ez urtebetekoa, Gizarte Segurantzarekin lotutako eskubide bat aitortzeko akzio bat delako, ez soldata erreklamazio soil bat.
Erabaki hori hartzea ekarri duen kasua, barneko mediku egoiliar batek Murtziako Osasun Zerbitzuaren aurka aurkeztutako demanda da. Langileak, haurdunaldiagatik aldi baterako ezintasunean zen bitartean (2019ko urtarrilaren 2tik abenduaren 30era), prestazioa hobetzeko osagarria jaso zuen. Aldiz, osagarri horretan ez zen sartu guardiak egiteagatik jaso ohi zituen ordainsarien batez besteko kopurua. Kontzeptu hori ere kalkulu oinarriaren parte izan behar zela iritzita, langileak erreklamazio bat jarri zion enplegatzaileari 2021eko martxoaren 22an, «lanerako ezintasun egoeran zen bitartean guardiak egiteagatik zegokion prestazioak hobetzeko kopuruarekin lotuta».
Bai Lan Arloko Epaitegiak bai Murtziako Justizia Auzitegi Nagusiak, erregutze-errekurtsoa aztertzean, langilearen eskaera baztertu zuten, preskripzio-salbuespena argudiatuta. Bi auzitegiek ulertu zuten erreklamazioa lan-kontratutik eratorritako akzioetarako urtebeteko epera lotuta zegoela, soldata-aldeekin lotutako erreklamazioa zela iritzita. Zenbatekoen sortzapenetik urtebete baino gehiago igaro zenez, ondorioztatu zuten akzioa preskribatuta zegoela.
Aldiz, Auzitegi Gorenak langilearen errekurtsoa onartu eta aurreko epaiak baliogabetu zituen, Gizarte Segurantzaren araudiaren interpretazio zehatza eskainiz egin ere. Auzitegi Goreneko Salaren arrazoibidearen gakoa Gizarte Segurantzaren Lege Orokorrean araututako bi figuren arteko bereizketa zuzena da: prestazioa aitortzeko eskubidea preskribatzea (53. artikulua) eta dagoeneko aitortuta dauden hilekoak jasotzeko eskubidea iraungitzea (54. artikulua).
Auzitegi Gorenak nabarmendu zuenez, langilearen erreklamazioa ez da behar bezala eta zenbateko zuzena aintzat hartuta aitortutako prestazio bat ez ordaintzeari buruzkoa, «baizik eta eskubidearen zati bat aitortu ez izanari buruzkoa». Hau da, hasiera batetik bertatik prestazioa nola osatu zen jartzen da ezbaian, ez baitzen kontzeptu guztiak aintzat hartuta osatu: auzi-jartzailearen arabera, aintzat hartu beharreko ordainsari-kontzeptu bat (guardiak), bidegabeki utzi zen alde batera.
Testuinguru horretan, aplikatu beharreko araua ez da Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 54. artikulua, zeinak urtebeteko iraungipen-epea ezartzen baitu jada aitortutako prestazio baten hilabete-sari mugaeguneratuak jasotzeko, baizik eta Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 53. artikulua, hau da, preskripzioari buruzkoa. Azken artikulu horrek prestazioak aitortzeko eskubidea arautzen du, eta bost urteko preskripzio-epea ezartzen du, prestazioa eragin duen egitatetik zenbatzen hasita. Gizarte Segurantzaren prestazio baten aldi baterako ezintasunaren borondatezko hobekuntza denez ezbaian dagoena, nahiz eta hobekuntza ordaindu behar duena enpresa izan eta ez langilea, preskripzio epea ezartzeko aplikatu beharreko araubide juridikoa Gizarte Segurantzaren Lege Orokorrean aurreikusitakoa da.
Azken batean, hasierako kalkuluan egindako akats batek sortutako alde bat erreklamatzen denez, eskubidea erabat aitortzeko akzio bat egikaritzen ari da, ez zor bat kobratzeko akzio soil bat. Erreklamazioa 2021ean jarri zenez, 2019ko aldi baterako ezintasun batekin lotuta, akzioa erabat indarrean zegoen ezarritako 5 urteko epearen barruan.
Ondorioz, Auzitegi Gorenak deklaratu zuen auzi-jartzailearen eskubidea ez zegoela preskribatuta, auzialdi- eta erregutze-epaiak baliogabetu zituen eta jarduketak jatorrizko epaitegira itzultzeko agindu zuen, irizpide-askatasun osoz gaiaren funtsari buruzko ebazpena eman zezan.
Garrantzitsua da azpimarratzea Auzitegi Nagusiak berak epaian gogorarazten duela Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 53. artikuluan jasotako muga garrantzitsu bat: aztertutakoa bezalako aitorpenen ondorio ekonomikoak eskaera egin aurreko hiru hilabeteetara atzeratzen dira, gehienez ere.
Laburbilduz, aipatutako epaiak garrantzi handiko doktrina bat finkatzen du: aldi baterako ezintasunen borondatezko hobekuntzak Gizarte Segurantzaren prestazioak dira, eta langileek bost urteko epea dute kalkuluan hautemandako aldeak erreklamatzeko, baldin eta uste badute oinarri arautzailea ez zela behar bezala osatu. Horrenbestez, epaia ikusita, enpresek izugarri arduratsuak izan behar dute osagarri horiek kalkulatzeko orduan, eta, etorkizunean kontingentzia ekonomikoak izatea saihesteko, bermatu behar dute langileari dagozkion ordainsari-kontzeptu guzti-guztiak barne hartzen dituztela.
